دکتر پریسا مهراشتیاق؛ دندانپزشک کودک و نوجوان
گاهی اوقات نوزاد با دندان متولد می‌شود که در این حالت باعث تعجب و گاهی اوقات ترس و آشفتگی اطرافیان می‌شود و مشکلاتی را برای خود کودک و مادرش ایجاد می‌کند و این گونه است که کودک تازه به دنیا آمده به دندانپزشک مراجعه می‌کند! در این گونه موارد باید بررسی کنیم و ببینیم این دندان شیری است یا دندانی اضافه است؟
برای پی بردن به این موضوع اول یک رادیوگرافی از محل دندان تهیه می‌کنیم، اگر روشن شود که این دندان اضافی است و دندان شیری اصلی در فک وجود دارد برای دوری از مشکلاتی که به وجود می‌آورد با خیال راحت آن را می‌کشیم، اما اگر این دندان شیری است سعی در تعدیل مشکلات به وجود آورده و نگهداری دندان می‌کنیم.
اگر این دندان از بدو تولد در دهان کودک وجود داشته باشد به آن دندان ناتال گفته می‌شود، ولی اگر در ماه اول پس از تولد در دهان کودک ظاهر شود آن را دندان نیوناتال نامگذاری می‌کنیم.
سن طبیعی رویش اولین دندان شیری در دهان کودک حدود شش ماهگی است و وجود این دندان‌های ناتال و نيوناتال در دهان کودک یافته‌ای غیر معمول است. خوشبختانه شیوع چنین مواردی بسیار کم است.
عوامل موثر در بروز دندان‌های ناتال و نیو ناتال در دهان کودک
* وجود شکاف کام
* وراثت
* برخی مشکلاتی که مادر حین بارداری داشته است، مانند کمبود برخی ویتامین‌ها و یا وجود عفونت بالا همراه با تب شدید و یا وارد شدن ضربه به ناحیه شکم در حین بارداری.
این دندان‌ها بیشتر به صورت دو دندان جفت در قدام فک پایین دیده می‌شوند و اغلب دندان‌های شیری کودک هستند نه دندان اضافه. شکل این دندان‌ها یا نرمال و طبیعی است و یا کوچک و مخروطی هستند و در اصطلاحا دندان میخی نامیده می‌شوند و معمولا زردتر از دندان‌های دیگر و بیشتر اوقات لق هستند، از مسایل مهمی که پزشک در مرحله اول آن را بررسی می‌کند میزان لقی این دندان‌ها است.
اگر لقی آنها زیاد باشد و خطر آسپیراسیون (احتمال افتادن آنها به داخل مجاری گوارشی و یا تنفسی کودک) وجود داشته باشد، هر چه سریع‌تر اقدام به کشیدن آنها می‌کنیم.
مشکلاتی که این دندان‌ها به وجود می‌آورند
۱) آسیب به سینه مادر حین شیر دادن به کودک
۲) آسیب به لثه فک مقابل یا زبان و ایجاد زخم، چون دندان فک مقابل وجود ندارد و حین تغذیه دندان به لثه فک مقابل برخورد کرده و آن را زخمی می‌کند.
احتمال پوسیدگی در چنین دندان‌هایی بالا است و اگر تصمیم به نگهداری و حفظ آنها در دهان نماییم، باید به مادر آموزش‌های بهداشتی لازم را بدهیم.
مسواک مخصوص سن کودک تهیه شده و بدون خمیر دندان و با آب کافی روزی دو بار آنها را تمیز کنیم تا ان‌شاا... دچار پوسیدگی نشوند و در مواردی که باعث آسیب و زخم سینه مادر حین شیردهی می‌شوند می‌توان لبه‌ها و زوایای تیز دندان را برطرف کرد تا مشکل تعدیل شود.
کشیدن دندان‌های ناتال و نیوناتال
به طور خلاصه و جمع‌بندی در موارد زیر اقدام به کشیدن دندان‌های ناتال و نیوناتال می‌کنیم.
ابتدا از این دندان‌ها رادیوگرافی تهیه کرده و در این موارد دندان‌ها را می‌کشیم:
۱) دندان اضافه باشد و دندان شیری در داخل فک وجود داشته باشد.
۲) دندان میزان لقی بالایی داشته باشد و خطر افتادن و قورت دادن آن وجود داشته باشد.
۳) در مواردی که کودک دارای شکاف کام است و باید از دستگاه‌های درمانی استفاده کند و این دندان‌ها با این دستگاه‌های درمانی تداخل دارند.
اگر میزان لقی این دندان‌ها مختصر است، احتمال سفت شدن مجدد و خودبخودی آنها وجود دارد، البته باید بدانیم بیشتر اوقات در طی ماه‌های اول این دندان‌ها خودبخود لق شده و می‌افتند، اما اگر تا چهار ماهگی در دهان بمانند احتمال ماندگاری‌شان در دهان بالا است.
دندان‌های دو طبقه (دوبل)!
این نوع دندان‌ها به‌خصوص در سن شش سالگی بسیار دیده می‌شود که دندان‌های شیری لق نشده و نیفتاده‌اند و در عوض دندان‌های دائمی جایگزین به‌صورت نابجا و در سمت داخلی دندان‌های شیری رویش یافته و نمایی دوتایی ایجاد کرده‌اند.
علت این حالت یا چسبندگی زیاد دندان‌های شیری به لثه است که یا با فشار رویشی دندان دائمی نیفتاده و باعث انحراف مسیر جوانه دندان دائمی و رویش نابجای آن شده است و یا مسیر رویشی کج دندان دائمی باعث عدم تحلیل به موقع دندان‌های شیری و نیفتادن آنها در موقع مناسب می‌شود.
در این موارد همزمان دندان‌های شیری و دائمی را با هم در دهان کودک می‌بینیم و دندان‌ها دو ردیفه هستند.
اغلب در قدام فک پایین و در حدود سن شش سالگی این صحنه را مشاهده می‌کنیم، البته در سایر نقاط دهان نیز دیده می‌شود.
با مراجعه به دندان پزشک میزان لقی دندان‌های شیری بررسی می‌شود، اگر میزان لقی زیاد است یعنی ریشه دندان شیری تحلیل رفته است و فقط چسبندگی زیاد لثه است که مانع افتادن به موقع دندان شیری شده است.
در این حالت روحیه کودک را در نظر می‌گیریم، در صورتی که کودک هراسان از دندانپزشکی و دارای استرس بالایی است اقدام درمانی در مطب انجام نداده و توصیه می‌کنیم چیزهای سفتی مثل سیب و هویج با دندان‌های قدامی‌اش گاز بگیرد تا زودتر دندان شیری بیفتد، اما اگر میزان لقی دندان شیری زیاد نیست، احتمالا ریشه آن به موقع تحلیل نرفته است و مسیر رویشی نابجای دندان دائمی باعث عدم تحلیل به موقع دندان شده است.
در این موارد حتما لازم است هر چه سریع‌تر اقدام به کشیدن دندان شیری نماییم، چون هر چه زمان بگذرد به دلیل ریشه کامل دندان شیری احتمال افتادن خودبخودی آن نیست و دندان دائمی هم به مرور زمان رشد بیشتری می‌کند و در محل نابجای خود بیشتر تثبیت می‌شود و سخت‌تر می‌تواند با فشارهای طبیعی زبان به موقعیت صحیح خود برگردد.
پس از رفع شدن مانع (دندان شیری) در صورت وجود فضای کافی و عدم وجود تنگی قوس فکی معمولا با فشارهای طبیعی زبان و گونه با گذشت زمان دندان دائمی به موقعیت صحیح خود بر می‌گردد و اغلب نیازی به مداخلات درمانی جهت به قوس آوردن این دندان‌ها نیست.
بیشتر بخوانید:
دندان شیری هم نیاز به درمان دارد
علت بروز اورژانس های دندانپزشکی در سن کم
پرسش و پاسخ دندانپزشکی در کودکان
اهمیت ارتودنسی پیشگیری در کودکان
