مكانیسم بروز آترواسكلروزیس
این عارضه به علت فعل و انفعالات پیچیده بین آندوتلیوم عروق، چربی‌های خون، پلاكت‌ها و واكنش‌های التهابی، در عضلات صاف جدار عروق بروز می‌كند. ژنتیك هم در بروز چاقی موثر است و احتمالا همان ژنی كه موجب چاقی می‌شود در بروز آترواسكلروزنا هم نقش دارد. عامل مهم دیگر، تغذیه نامناسب است؛ به‌خصوص اگر همراه با مصرف سیگار، الكل و فعالیت فیزیكی كم باشد و بالاخره باید نقش نارسی و كم‌وزنی هنگام تولد، آلودگی هوا و شیوه زندگی را در نظر داشت.
باید توجه نمود كه نسج چربی یك ساخت فعال است كه CRP، انترلوكین 6 و لپتین ترشح می‌كند. كلیه ترشحات این بافت را (Adipokines) می‌نامند كه در مجموع منجر به افزایش اشتها، فعالیت بیشتر سلول‌های جدار عروق و بروز كالسیفیكاسیون جدار عروق می‌گردند. با وجودی كه سال‌هاست ریسك‌فاكتورهای بیماری‌های قلب و عروق شناخته شده‌اند، اما میزان شیوع و بروز بیماری در بین مردم دنیا تغییر چشمگیری نكرده است.
این مطلب حاكی از آن است كه مناسبت‌های فرهنگی موثر نبوده و اقدامات پیشگیرانه بموقع انجام نمی‌شود. در حال حاضر، كارشناسان بهداشتی معتقدند كه پیشگیری باید از سنین پایین و از طریق تغذیه مناسب و تغییر شیوه زندگی شروع شود و مهم‌ترین آن تغذیه با شیر مادر در دو سال اول زندگی است. پزشكان اطفال باید مواظب رشد و نمو طبیعی كودكان باشند و بررسی و پیشگیری از چاقی را مدنظر قرار دهند.
استاندارد كردن روغن‌های خوراكی، نظارت بر نحوه ارائه غذاهای آماده بوفه‌ها و غذاهای مدارس، ارائه تنقلات بهداشتی، برنامه‌ریزی فعالیت‌های ورزشی روزانه در موسسات آموزشی، راهكارهایی ساده و موثر در پیشگیری از بروز چاقی می‌باشند.
مطالعات مختلف، افزایش موتالیتی و موربیدیتی كودكان چاق را در سنین بلوغ تایید كرده و افزایش مرگ و میر افراد بالغ با سابقه چاقی در كودكی بیشتر است؛ همچنین بیماری‌هایی مانند دیابت قندی، كانسركولون، مشكلات عادت ماهانه در خانم‌ها، فشار خون دوران بارداری، نقرس، عوارض مفصلی و شكستگی‌های گردن و استخوان ران در بالغینی كه از كودكی چاق بوده‌اند، بیشتر دیده می‌شود. مطالعات مختلف نشان داده هر چه BMI بالاتر باشد، عوارض قلب و عروق و مرگ و میر ناشی از آن بیشتر است.
یكی دیگر از عوارض مهم چاقی، دیابت قندی نوع 2 است. شیوع دیابت هماهنگ با شیوع چاقی در دنیا، افزایش چشمگیری داشته و با افزایش مورتالینی و موربیدیتی همراه بوده است. مراقبت از مبتلایان به دیابت و عوارض آن، بار اقتصادی قابل توجهی به كشور و خانواده‌ها تحمیل می‌كند.
عوارض روانی و اجتماعی چاقی
مشكلات عصبی و روانی در مبتلایان به چاقی بسیار شایع، عمیق و مزاحم است. برعكس، گاهی مشكلات روانی موجب بروز چاقی می‌شود؛ به طوری كه در بسیاری از موارد افراد چاق به اختلالات اجتماعی – رفتاری دچار هستند؛ بنابراین در موسسات آموزشی باید حفاظت جدی از كودكان چاق به عمل آید تا بتوانند مثل سایر كودكان از حداكثر توانمندی‌های خود استفاده كنند.
عوارض چاقی
1) كبد چرب غیرالكلی شایع‌ترین پدیده‌ای است كه در 20 تا 25 درصد كودكان چاق رخ می‌دهد. این پدیده ممكن است به فیبروز و سیروز كبدی منجر شود.
2) تخمدان پلی كیستیك و بلوغ زودرس در دختران چاق و هیپوگنادیسم در پسران چاق شایع است. به طور كلی اختلالات هورمونی در مبتلایان به چاقی پدیده شایعی است كه كاهش وزن می‌تواند تا حدودی آن را اصلاح كند.
3) اختلالات خواب در افراد چاق بسیار شایع است.
4) 9 درصد چاق‌ها اختلال خواب دارند) كه كمابیش موجب خستگی مفرط می‌شود و می‌تواند در روند كار روزانه آنها نیز تاثیر منفی بگذارد. آپنه انسدادی یكی از اختلالات شایع افراد چاق است و در صورتی كه درمان نشود به هیپرتانسیون ریوی و هیپرتروفی بطن راست منجر می‌گردد. 4) مشكلات ارتوپدی یكی دیگر از عوارض چاقی است و پیوسته باید در این زمینه خدمات ارتوپدی به نیازمندان ارائه گردد.
5) سنگ‌های صفراوی نیز از عوارض شناخته‌شده چاقی هستند كه فرد باید منتظر بروز نشانه‌های آن باشد.
6) عوارض اجتماعی چاقی بسیار زیاد و شامل تنبلی، پایین بودن اعتماد به نفس، مشكلات رفتاری در تغذیه و مسائل روانی است. دختران چاق تحصیلات كمتر، وضعیت اقتصادی پایین‌تر و شانس ازدواج كمتری دارند.
خلاصه
چاقی بلای گسترده و خاموش بیشتر مردم دنیاست و چنان تدریجی و آرام رخ می‌دهد كه معمولا بعد از وقوع، مورد توجه قرار می‌گیرد. از آنجا كه این پدیده با عوارض متعددی همراه است، سیستم بهداشتی كشور باید اقدامات همه‌جانبه پیشگیری و درمانی را برای مردم فراهم نماید.
برای خواندن بخش اول -نگاهی ديگر به چاقی كودكان- اینجا کلیک کنید.
