زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مریم افشار : کارشناس ارشد تغذیه

زیر نظر: دکتر منصور شهرکی - استاد تغذیه - دانشگاه علوم پزشکی زاهدان

تحریریه زندگی آنلاین : روده انسان حاوی انواع بسیاری از باکتری‌ها (مفید، مضر و خنثی) است که باید توازن باکتری‌های روده در بدن انسان برقرار باشد. در غیر این صورت علاوه بر مختل شدن وظایف فلور روده، باعث آکنه، آلرژی غذایی، خستگی مفرط، افسردگی، سردرد و ... می‌شود، البته در افراد سالم باکتری‌های مفید غالب هستند. پروبیوتیک‌ها نوعی باکتری مفید برای بدن ما خصوصاً برای دستگاه گوارش هستند.

نقش پروبیوتیک‌ها

باکتری‌های مفید در تولید ترکیبات مورد نیاز بدن مانند ویتامین‌ها و اسیدهای آلی نقش موثری به عهده دارند. در مقابل باکتری‌های مضر ترکیبات سمی و سرطان‌زا تولید می‌کنند، بنابراین اگر باکتری‌های مضر در روده غالب بشوند نه تنها ترکیبات مغذی و ضروری تولید نمی‌شوند، بلکه میزان ترکیبات مضر نیز افزایش می‌یابد.  این امکان وجود دارد که فلور میکروبی روده را با تجویز میکروب‌های شناخته شده مفید، در مقابل میکروب‌های مضر، تقویت کرده و مورد حمایت قرار داد. پروبیوتیک یک مکمل غذایی میکروبی مفید است که به میزبان خودکمک می‌کند تا توازن میکروبی روده‌اش حفظ گردد.

بیشتربخوانید:

کفیر، بانک پروبیوتیک ها

 ویژگی‌های میکروارگانیسم‌های پروبیوتیک

جزء فلور طبیعی روده انسان می‌باشند. نسبت به اسید معده مقاوم هستند. توانایی تولید ترکیبات ضد باکتری‌های مضر را دارند.

عملکرد پروبیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها در پیشگیری و درمان بیماری‌ها تاثیرات بسیاری دارند؛ از جمله بهبود اسهال، یبوست و نفخ، تولید ویتامین‌های گروه B و ویتامین K؛ کاهش علائم بیماری‌های التهابی روده؛ کمک به هضم و جذب مواد غذایی؛ بهبود بیماری‌های کبدی و کاهش جذب کلسترول.

 بر اساس تحقیقات پروبیوتیک‌ها برای مشکلات دیگر بدن مثل اگزما، کاهش فشار خون، تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش مقاومت لاکتوز، جلوگیری از آلرژی و سرماخوردگی و بهداشت دهان و دندان مفیدند.

پروبیوتیک‌ها به دو صورت مصرف می‌شوند

به صورت مکمل‌های غذایی به شکل پودر، شربت یا قرص

۲. به صورت مواد غذایی غنی شده با پروبیوتیک‌ها. برای مثال اگر در تولید هرگونه فرآورده لبنی تخمیری همچون ماست، از باکتری‌های پروبیوتیکی استفاده شود، محصول حاصل را پروبیوتیک می‌نامند. متداول‌ترین گونه‌های مورد استفاده در محصولات پروبیوتیک مربوط به گروه باکتری‌های اسید لاکتیک هستند که شامل نژادهای خاصی از جنس‌های لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم می‌باشند.

بیشتربخوانید:

اهمییت پروبیوتیک ها در سلامت دستگاه گوارش

 چه غذاهایی پروبیوتیک دارند؟

ماست یکی از معروف‌ترین منابع حاوی پروبیوتیک است. تحقیقات نشان داده است که پروبیوتیک‌ها می‌توانند تحمل لاکتوز را آسان کنند. آن‌ها همچنین نفخ، اسهال و دیگر مشکلات گوارشی را کنترل می‌کنند، البته می‌توانید هنگام خرید ماست، از آن نوع ماست‌هایی تهیه کنید که روی پروبیوتیک بودن آن تأکید شده است. از دیگر مواد غذایی حاوی پروبیوتیک می‌توان به کفیر، کیمچی و کلم‌ترش اشاره کرد.

 تأثیر پروبیوتیک‌ها بر بیماری‌های کبدی

کبد چرب روز به روز درحال گسترش است، اما پروبیوتیک‌ها می‌توانند برای مقابله با این بیماری اثرگذار باشند.

لاکتوباسیل‌ها غلظت کلسترول پلاسما را کاهش داده و از تجمع چربی در بافت‌ها و سلول‌های کبدی، جلوگیری می‌کنند. همچنین پروبیوتیک‌ها از جذب سموم و آمونیاک جلوگیری کرده و التهاب را در کبد کاهش می‌دهند.

 تأثیر پروبیوتیک‌ها بر دیابت

پروبیوتیک‌ها از طریق تعدیل سیستم ایمنی و افزایش تنوع در باکتری‌های روده و تولید برخی از محصولات جانبی باکتری‌ها، به ویژه اسید چرب زنجیرکوتاه بوتیرات، بر درمان و کنترل دیابت تأثیر مفید می‌گذارند.

 بوتیرات دارای اهمیت ویژه در کاهش التهاب، افزایش جذب مواد مغذی، عملکرد آنتی‌اکسیدان و افزایش تحرک روده است.

 بیشتربخوانید:

استقبال از سلامت با لبنیات پروبیوتیک

نقش پروبیوتیک‌ها در سلامت دهان و دندان

پروبیوتیک‌ها می‌توانند با اثر بر محیط میکروبی دهان میکروب‌های مضر دهان را تعدیل کرده تا آسیب کمتری به دندان‌ها وارد شود. خصوصاً در مورد محصولات لبنی حاوی پروبیوتیک این اثر قابل‌توجه می‌باشد، چون علاوه بر پروبیوتیک‌ها وجود کلسیم و سایر ترکیبات موجود از دندان محافظت کرده و از چسبیدن پاتوژن‌های دندانی جلوگیری می‌کنند. همچنین پروبیوتیک‌ها می‌توانند با پیشگیری از رشد میکروب‌های مضر در دهان، اثرات مفید خود را نشان دهند. پروبیوتیک‌ها می‌توانند اسید داخل دهان که ناشی از مصرف برخی مواد غذایی نشاسته‌ای هست را خنثی کرده و از این طریق میزان پوسیدگی دندان‌ها را کاهش دهند.

 تأثیر پروبیوتیک‌ها بر بیماری‌های گوارشی

مطالعات بالینی نشان می‌دهند پروبیوتیک‌ها طول مدت و نیز شدت تعدادی از بیماری‌های گوارشی را کاهش می‌دهند. پروبیوتیک‌ها یکنواختی روده را حفظ کرده و عوارض تعدادی از بیماری‌های گوارشی از جمله اسهال و بیماری‌های روده‌ای را تعدیل می‌کنند. پروبیوتیک‌ها جزء داروهای کاملاً بی‌خطر تقسیم‌بندی می‌شوند، یعنی مشکلی با مصرف کردن یا حتی زیاد مصرف کردن آنها ایجاد نمی‌شود. خانم‌های باردار، سالمندان، افراد دارای مشکلات گوارشی و افرادی که نقص سیستم ایمنی دارند، تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه می‌توانند مکمل پروبیوتیک مصرف کنند.