فرزاد برهمندپور؛ کارشناس ارشد تغذیه و ارتقای سلامت
تغذیه مناسب در ماه چهارم بارداری
در ماه چهارم بارداری، بسیاری از اندام‌های بدن جنین از جمله مغز، طناب عصبی، کلیه‌ها، چشم‌ها، گوش‌ها، دست‌ها و انگشتان تشکیل شده اند و در واقع جنین ظاهری همانند یک انسان بسیار کوچک را به خود گرفته است.
به علاوه این که در همین ماه هست که جنین حرکات خود را در رحم مادر شروع می‌کند و همین حرکت باعث یک احساس بسیار مطلوب در مادر می‌شود.
به همین دلیل برخی متخصصان زنان و زایمان و ماماها معتقدند که ماه چهارم بارداری، ماهی جذاب برای مادران می‌باشد که نسبت به جنین خود حس عاطفی بیشتری می‌کنند و به همین دلیل به این ماه، ماه عسل بارداری نیز اطلاق می‌شود.
به دلیل رشد سریع جنین در این ماه و تشکیل توده استخوانی او، نیازهای تغذیه ای او و مادر افزایش می‌یابد.
در ماه چهارم بارداری، مادر باردار باید مطمئن باشد که در هر وعده غذایی خود از مواد غذایی غنی از فیبر مانند غلات، حبوبات و سبزیجات سبز استفاده می‌کند.
مصرف مکفی فیبر در رژیم غذایی مادر باردار در این ماه باعث پیشگیری از بروز یبوست می‌گردد. به علاوه این که فیبر غذایی عملکرد کلی دستگاه‌های بدنی مادر را تنظیم می‌کند.
در جهت پیشگیری از زایمان زودرس، وزن کم زمان تولد و مشکلات مغزی در زمان تولد، به مصرف اسیدهای چرب ضروری باید توجه ویژه ای شود.
به همین دلیل متخصصان تغذیه معتقدند که میزان دریافت اسیدهای چرب ضروری مانند امگا 3، 6 و 9 در این ماه از بارداری باید از طریق مواد غذایی مانند ماهی تازه آب‌های شیرین، ماهی تن، خشکبار و روغن زیتون افزایش یابد.
در ماه چهارم ممکن است، پزشک متخصص زنان و زایمان به مادر باردار ویتامین D را به صورت قرص تجویز نماید تا استخوان‌های جنین به طور طبیعی و محکم تشکیل گردند.
برای تامین کلسیم و ویتامین D مورد نیاز از محصولات لبنی توصیه می‌شود که در ماه چهارم بارداری حداقل روزانه ازیک لیتر شیر پاستوریزه، 500 گرم کشک پاستوریزه و 200 گرم پنیر پاستوریزه استفاده شود تا به عنوان یک مکمل خوب کلسیم برای بدن مادر باردار عمل نمایند.
در صورتی که در ماه چهارم، احساس تهوع از بین رفته باشد، مادر باردار باید سعی کند در رژیم غذایی خود از منابع گوشتی تازه و سالمی که خوب پخته شده باشند، استفاده نماید و از مصرف گوشت‌های خام و یا نیمه پخته به شدت پرهیز نماید.
به دلیل این که در ماه چهارم بارداری ممکن است در برخی از مادران باردار مشکلاتی مانند ترش کردن و سوزش مری بروز نماید، به همین دلیل مصرف میوه‌های تازه فصلی با رنگ‌های متنوع برای ایشان سودمند خواهد بود.
چون جهش رشد جنین از ماه چهارم به بعد شروع می‌شود، به همین دلیل نیاز جنین به عنصر آهن نیز افزایش می‌یابد.
به علاوه این که بدن مادر نیز در این دوران باید 3 تا 6 لیتر خون بیشتری را تولید نماید که همین امر نیاز بیشتر آهن را برای بدن مادر موجب می‌شود.
بنابراین توصیه می‌شود که در ماه چهارم بارداری از منابع غنی آهن مانند انواع گوشت بیشتر استفاده شود.
قبل از استفاده از هرگونه قرص آهنی نیز ضروری است که با پزشک در مورد نحوه و میزان مصرف مکمل آهن مشورت گردد.
تغذیه مناسب در ماه پنجم بارداری
در این ماه، حس تمایل مادر به خوردن غذا بیشتر از قبل می‌شود که از دلایل آن می‌توان به تغییرات هورمونی در بدن او برای تسریع در رشد و تکامل جنین اشاره نمود.
در ماه پنجم بارداری، مادر باردار باید به خوبی آب بنوشد، این امر مانع از بروز یبوست در او می‌شود.
با توجه به این که در ماه پنجم بارداری رشد و تکامل اندام‌ها و بافت‌های مختلف بدن جنین از جمله عضلات و پوست در حال کامل شدن می‌باشند.
بنابراین به مادر باردار مصرف منابع غذایی غنی از پروتئین مانند گوشت قرمز کم‌چرب، گوشت ماکیان، تخم‌مرغ، خشکبار و غلات، سویا، نخود پخته، پنیر گوسفندی و توفو توصیه می‌گردد.
سالادهای تهیه‌شده از سبزیجاتی تازه مانند کلم، هویج، گوجه‌فرنگی تازه، برگ‌های کاهو، چغندر منبع عالی از املاح و فیبر موردنیاز در رژیم غذایی می‌باشند.
البته به دلیل این که انواع سس‌های سالاد و انواع ادویه‌های سالاد حاوی سدیم بالایی هستند، باید در ماه پنجم بارداری مصرفشان محدود شود.
در کل یک خانم باردار در ماه پنجم بارداری باید معادل با 30 گرم فیبر در روز دریافت نماید که این میزان را می‌تواند با مصرف انواع سالاد سبزیجات تازه دریافت نماید.
البته مصرف بیش از 30 گرم مواد فیبری برای خانم باردار توصیه نمی‌شود، چون باعث بروز مشکلاتی مانند بواسیر می‌گردد.
خانم باردار در ماه پنجم بارداری می‌تواند روزانه از میوه‌هایی مانند سیب، گلابی، موز، کیوی، پرتقال و انواع انگورها استفاده نماید.
تغذیه مناسب در ماه ششم بارداری
در ماه ششم بارداری، یک یا دو بار مصرف مواد غذایی کربوهیدراته در وعده‌های غذایی اصلی روزانه توصیه می‌شود.
بنابراین مصرف مواد غذایی کربوهیدراته ای مانند سیب‌زمینی، ماکارونی، ذرت شیرین، دانه‌ها و خشکبار و جو می‌تواند بر سلامت مادر و جنین تأثیر قابل‌توجهی بر جای گذارد.
از جمله سبزیجات خوبی که مادر باردار می‌تواند در ماه ششم بارداری در رژیم غذایی خود مصرف نماید، می‌توان به چغندر، هویج، مارچوبه، اسفناج، کلم، کدو حلوایی، شلغم، بادمجان، لوبیا سبز و گوجه‌فرنگی اشاره کرد.
این سبزیجات تأمین کننده ویتامین‌ها و املاح موردنیاز بدن مادر و جنین در ماه ششم بارداری می‌باشند.
میوه‌های تازه‌ای مانند موز، انگور، کیوی، سیب، گلابی و پرتقال از جمله بهترین میوه‌هایی هستند که توصیه می‌شود در ماه ششم بارداری برای تأمین ویتامین‌های موردنیاز، توسط مادر باردار استفاده شوند.
در ماه ششم بارداری، مصرف منظم و روزانه شیر، ماست و پنیر پاستوریزه ضروری است تا پروتئین و کلسیم مورد نیاز بدن تأمین گردد.
مصرف آب و آب میوه‌های طبیعی باید در این ماه از بارداری به‌وفور باشد.
توقع بر آن است که یک مادر باردار روزی ۶ تا ۸ لیوان مایعات و بخصوص آب برای تأمین مایعات مورد نیاز بدن خود استفاده نماید.
در ضمن مصرف آب‌میوه تازه و طبیعی توسط مادر باردار، برای تأمین مواد مغذی مورد نیاز جهت سلامتی بدن خودش و جنین ضروری می‌باشد.
