چنانچه مواد انرژی‌زا (شامل كربوهیدرات‌ها و چربی‌ها) از برنامه غذایی حذف و یا همراه پروتئین‌ها مصرف نشوند، مواد پروتئینی در بدن متابولیزه شده و به مصرف تولید انرژی می‌رسند و نمی‌توانند وظایف اصلی خود یعنی رشد، ترمیم سلول‌های فرسوده، تولید مواد ضروری مانند آنتی بادی، آنزیم‌ها، هورمون‌ها و سایر ترشحات داخلی، همچنین استحكام و سلامت عضلات، مقاومت در برابر بیماری‌ها و دیگر وظایف مهم خود را ایفا نمایند. در این صورت علاوه بر آنكه شخص انرژی مورد نیاز خود را از یك منبع گرانقیمت یعنی پروتئین‌ها تامین نموده، اختلالات مهمی نیز در سلامت و قدرت ایمنی او بروز خواهد كرد.
در ارتباط با این موضوع ذكر چند نكته جهت آگاهی بیشتر خوانندگان عزیز مجله، ضروری است:
1- جایگزین كردن چربی‌ها به جای كربوهیدرات‌ها در برنامه غذایی توصیه نمی‌شود، زیرا افراط در مصرف چربی‌ها موجب بروز اختلالات مختلف از قبیل چاقی، افزایش چربی‌های نامطلوب خون، اختلالات قلبی – عروقی و ... می‌شود.
2- كربوهیدرات‌ها مهم‌ترین منبع تولید انرژی برای انسان محسوب می‌شوند، زیرا:
الف- ماده غذایی اصلی مصرفی اكثر جوامع را غلات تشكیل می‌دهند كه جزء مواد نشاسته‌ای محسوب می‌شوند، بنابراین مواد نشاسته‌ای نباید در الگوی غذای روزانه به مقدار زیاد محدود شوند.
ب- كربوهیدرات‌ها به خصوص مواد نشاسته‌ای اثرات مهمی در حفظ سلامت انسان برعهده دارند كه بعدا درباره آن صحبت خواهد شد.
ج- این دسته از مواد مغذی، از ارزان‌ترین منابع تولید انرژی محسوب می‌شوند، بنابراین ضمن آنكه نباید در مصرف آنها افراط كرد، لازم است حتما به میزان لازم در برنامه غذایی روزانه استفاده شوند.
به این ترتیب بهتر است برای تامین انرژی موردنیاز، بیشتر از مواد نشاسته‌ای به جای چربی‌ها در حد متعادل استفاده شود، البته مصرف چربی‌ها نیز در الگوی غذایی روزانه ضروری است، ولی نباید در مصرف آنها افراط نمود.
از آنجایی كه تولید انرژی برای بدن لازم است، با توجه به نكات فوق، چنانچه به همراه پروتئین‌ها، منابع تولید انرژی، به خصوص كربوهیدرات‌ها حذف گردند و یا به میزان مورد نیاز مصرف نشوند، مواد پروتئینی وظایف اصلی خود را انجام نداده و شخص به عوارض و اختلالات فراوانی مبتلا خواهد شد و نهایتا مقاومت خود را در برابر بیماری‌ها از دست می‌دهد و آسیب‌پذیر، رنجور و ناتوان می‌شود و عمری را با رنج و مشقت بیماری سپری خواهد كرد.
حذف وعده صبحانه
بعضی از افراد معتقدند كه مصرف صبحانه موجب افزایش وزن و چاقی می‌شود و بهتر است برای پیشگیری از چاقی، این وعده غذایی حذف گردد.
عده‌ای نیز به دلیل دیر بیدار شدن از خواب، وعده صبحانه را حذف كرده و غذای روزانه خود را با ناهار شروع می‌كنند.
بهتر است در اینجا بررسی داشته باشیم در مورد اینكه آیا اصولا لازم است حتما از وعده صبحانه استفاده كنیم یا نه. به عبارت دیگر، آیا مصرف وعده صبحانه برای سلامت ما ضروری است یا خیر، و به چه علت؟
متخصصین تغذیه وعده صبحانه را بسیار لازم و مفید می‌دانند و بر این باورند كه چنانچه این وعده مهم از برنامه غذایی روزانه افراد حذف شود، می‌تواند به سلامت آنان لطمه وارد سازد.
دلایل اهمیت مصرف صبحانه
صبح پس از برخاستن از خواب زندگی پرتحركی از نظر جسمی و فكری شروع می‌شود. برای داشتن نیرو و توان كافی جهت انجام این فعالیت‌ها و نیز به منظور فراهم نمودن مواد مغذی لازم برای فعالیت‌های جسمی و فكری و انجام اعمال حیاتی داخلی بدن، نیاز به مصرف غذا داریم و این غذا از طریق مصرف صبحانه تامین می‌شود.
چنانچه برای مدت طولانی غذا به بدن نرسد، قندخون پایین می‌آید و انسان دچار عارضه‌ای به نام هیپوگلیسمی (افت قندخون) خواهد شد. این عارضه بسیار مضر و گاه حتی خطرناك است. تنظیم قندخون برای حفظ سلامت انسان اهمیت بسزایی دارد.
لازم به یادآوری است كه سلول‌های عصبی، انرژی مورد نیاز خود را صرفا از كربوهیدرات‌ها تامین می‌كنند. حال چنانچه مدت نسبتا طولانی غذا به بدن نرسد، مهم‌ترین عارضه‌ای كه رخ می‌دهد، افت قندخون است، زیرا بدن انسان نمی‌تواند قند را به مدت زیاد ذخیره كند و در صورت گرسنگی طولانی، قندخون كاهش می‌یابد.
مهم‌ترین پیامد این مسأله تاثیر آن بر سلول‌های عصبی است، زیرا سایر سلول‌ها قادرند انرژی لازم را از اسیدهای چرب نیز دریافت نمایند، ولی سلول‌های عصبی از این نظر صرفا متكی به قندخون هستند. به این ترتیب در اثر نخوردن صبحانه و گرسنگی طولانی، شخص دچار عوارض عصبی از قبیل سردرد، سرگیجه، كاهش قدرت تمركز، حافظه و یادگیری و نیز سایر عوارض عصبی از قبیل عصبانیت و پرخاشگری، بی‌حوصلگی، بی‌حالی، سستی و خستگی خواهد شد و این امر، به خصوص برای كودكان و نوجوانان كه در مرحله یادگیری و فعالیت فكری شدید هستند و نیز سایر افرادی كه فعالیت فكری زیادی دارند، حائز اهمیت فراوان است.
اشخاصی كه صبحانه میل نمی‌كنند، معمولا تمایل زیادی به مصرف میان‌وعده‌های پركالری آماده فراوری شده مانند انواع شیرینی و كیك‌های آماده، چیپس، پفك، نوشابه‌های گازدار شیرین و امثال آن پیدا می‌كنند و گرسنگی خود را با این مواد پركالری و غیرمفید تسكین می‌دهند.
در این صورت مواد مغذی لازم به بدنشان نمی‌رسد و نیازهای تغذیه‌ای‌شان تامین نمی‌شود و در معرض سوءتغذیه قرار می‌گیرند. علاوه بر آن، با مصرف این قبیل میان وعده‌ها، به افزایش وزن و چاقی مبتلا می‌شوند.
نتیجه اینكه مصرف صبحانه مفید به میزان لازم، موجب تامین قسمتی از نیازهای تغذیه‌ای شخص می‌شود و به حفظ سلامت او كمك می‌كند.
ضمنا یكی از راه‌های پیشگیری از چاقی، مصرف صبحانه مناسب به میزان متعادل است.
برای خواندن بخش اول- عادات غذایی و تاثیر آن بر سلامت شخص- اینجا کلیک کنید.
