زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر محمد حضوری؛ استادیار دانشگاه علوم پزشکی قم 

الف) تاریخچه ژیمناستیک

چینی‌ها از حدود 2000 سال قبل از میلاد مسیح در مراسم مذهبی و جشن‌ها حرکات نمایشی اجرا می‌کردند. اما اولین کشوری که ورزش ژیمناستیک را بنیان و نامگذاری کرد، کشور یونان بود. در یونان، ژیمنازیوم به محل‌هایی گفته می‌شد که ورزش کاران به صورت برهنه در آن جا ورزش می‌کردند.

در زبان یونانی کلمه گیمنوس به معنی لخت می‌باشد و کلمه ژیمناز از گیمنوس گرفته شده است. این ورزش در نخستین المپیک نوین (سال 1896) در آتن از جمله ورزش‌هایی بود که در مسابقات المپیک قرار داده شد.

این ورزش در سال 1916 میلادی با تاسیس نخستین کلوپ ژیمناستیک به ایران وارد شد و سال 1325 شمسی فدراسیون آن آغاز به کار کرد.

مسابقات این رشته در انواع مختلف است که برخی با کمک وسایل و ابزارهایی نظیر بارفیکس و دارحلقه، صورت می‌گیرد و برخی دیگر به صورت حرکات زمینی، انجام می‌شود.

بررسی تاریخچه رقابت‌های ژیمناستیک نشانگر آن است که سن آغاز رقابت‌های حرفه‌ای این رشته به تدریج کاسته می‌گردد. به عنوان مثال در حالی که در المپیک سال 1960 ژیمناست‌های ایالات متحده از میانگین قدی 5/157 سانتی متر و میانگین وزنی 50 کیلوگرم برخوردار بودند، این میانگین‌ها در المپیک 1992 به 146 سانتی متر برای قد و 37/5 کیلوگرم برای وزن کاهش یافت.

در طی این دوره میانگین سن ورزش کاران نیز از 18/5 سال به 16 سال کاسته شد. بر این اساس فدراسیون بین المللی ژیمناستیک (FIG) حداقل سن شرکت در رقابت‌های المپیک را از آغاز سال 2000 میلادی 16 سال اعلام نمود. در بین ورزش کاران حرفه ای این رشته به ندرت قهرمانان در محدوده سنی 25 سال و یا بیشتر مشاهده می‌شود و اغلب قهرمانان در محدوده سنی 19-16 سال می‌باشند.

ب) شرایط تمرینی

ژیمناستیک ورزشی است که در انواع مختلف از حرکات زمینی تا حرکات ریتمیک (موزون) که بیشتر در ژیمناستیک بانوان مشاهده می‌شود را شامل می‌شود. یک ژیمناست در سطح حرفه‌ای در هفته، 6-5 روز و هر روز برای مدت 5-3 ساعت به تمرین می‌پردازد. در برخی شرایط ژیمناست‌ها در هر روز 2 مرحله تمرین را سپری می‌نمایند.

به این ترتیب که برای 2-1 ساعت صبح و سپس 3-2 ساعت عصر به تمرین می‌پردازند. با یک محاسبه ساده مشخص می‌گردد که یک ژیمناست حرفه ای در هفته حدود 30 ساعت تمرین می‌نماید. لیکن باید یادآور شد که تمامی این ساعات با تمرینات سخت و سنگین سپری نمی‌شود.

به طور معمول این ورزش کاران زمان زیادی را به حرکات کششی و حرکات با هدف گرم نمودن عضلات و آماده‌سازی سیستم قلبی- عروقی و تنفسی (Warm up) اختصاص می‌دهند. سپس در مراحل متعدد به تمرین‌های تخصصی اقدام می‌نمایند. شدت این تمرینات تخصصی زیاد بوده و به طور معمول دوره زمانی انجام آنها کمتر از 90 ثانیه است. لذا ورزش ژیمناستیک از جمله ورزش‌های با شدت زیاد و وابسته به سیستم بی هوازی می‌باشد.

بر این اساس و همانند سایر فعالیت‌های بی هوازی، ژیمناستیک نیز به شدت به فیبرهای عضلانی نوع IIa و IIb وابسته است. این فیبرهای عضلانی با ظرفیت اکسیداتیو اندک و شبکه مویرگی ناکافی، مشخص می‌شوند. لذا این ورزش به شدت به ذخایر کراتین فسفات و کربوهیدرات (گلیکوژن و گلوکز) به عنوان منابع تولید انرژی وابسته می‌باشد.

ج) نگرانی‌های تغذیه ای در ورزش ژیمناستیک

مهمترین نگرانی‌های در این ورزش کاران عبارتند از: دستیابی به رشد مناسب (در ورزش کاران در سنین رشد)، کنترل وزن و درصد چربی بدن، عادات غذایی، سلامت استخوان‌ها و حفظ توده استخوانی.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که این نگرانی‌ها در این ورزش جدی است. در بین این موارد وزن بدن و نگرش هر یک از ورزش کاران در رابطه با وضعیت وزن بدن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مطالعات متعدد گواه آن است که این گروه ورزش کاران معتقدند که می‌بایست وزن بدن آنها کمتر از آن چه هست، باشد.

این نگرش موجب می‌شود که این ورزش کاران انرژی دریافتی روزانه خویش را کاهش دهند تا به محدوده وزنی که از نظر ایشان مناسب تر است، دست یابند. لیکن این کاهش انرژی دریافتی با کاهش دریافت سایر مواد مغذی همراه خواهد بود که ممکن است به ویژه در افراد خاصی نظیر ورزش کاران جوان و زنان ورزش کار به دلیل نیاز بیشتر این افراد به مواد مغذی، از اهمیت بیشتری برخوردار باشد...

برای خواندن بخش دوم- تغذیه در ورزش ژیمناستیک- اینجا کلیک کنید.