زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مریم سادات کاظمی

وقتی بدن مثل بادکنک متورم می‌‌شود...

برای شما هم پیش آمده که یک روز نتوانید انگشتر را به دست کنید و یا پاهایتان آنقدر ورم کرده باشد که به سختی کفش بپوشید؟

نگران نشوید؛ احتمالا دچار احتباس آب در بدن شده‌اید. این بیماری که در پی تورم بافت‌‌ها ایجاد می‌‌شود گرچه وخیم نیست اما کلافه کننده خواهد بود.

این مشکل به دلیل تجمع حجم زیادی از مایعات در بدن است.

تعادل مایعات در بدن

65 درصد حجم بدن را آب تشکیل می‌‌دهد. این مقدار آب به طور دائم در خون و لنف‌‌ها جریان دارد و سپس حجم اضافی از طریق کلیه‌‌ها دفع می‌‌شود.

نقش کلیه‌‌ها برقراری تعادل میان آب مورد نیاز بدن و مقدار اضافی است که به شکل ادرار، مدفوع و عرق از بدن دفع می‌‌شود.

زمانی از احتباس آب بدن صحبت می‌‌شود که حجم بیشتری آب نسبت به مقدار دفع شده در سلول‌‌های بدن جمع گردد.

سلول‌‌ها که از آب اشباع می‌‌شوند به تدریج بزرگ شده و در بعضی قسمت‌‌های بدن مانند عضله پشت پا، قوزک و انگشتان پا تورم به وجود می‌‌آید.

اختلال عروقی

آب در بدن از طریق عروق خونی انتقال پیدا می‌‌کند. اما ممکن است بعضی بیماری‌‌ها، گرما یا زمینه ژنتیک باعث اختلالاتی در جریان خون شود.

در این شرایط خون به سختی به سمت قلب بازمی گردد و بخشی از آن در پاها که دورترین اندام‌‌ها به قلب هستند باقی می‌‌ماند.

عروق خونی در نتیجه راکد ماندن خون متسع شده و منافذ بیشتری پیدا می‌‌کند. در نتیجه حجم غیر طبیعی آب از خون وارد سلول‌‌ها می‌‌شود و تورم بافت‌‌ها را در پی دارد.

جریان نادرست لنف‌‌ها

آب همچنین از طریق لنف‌‌ها نیز در بدن جریان دارد. لنف مایع زردرنگی است که در زمان جراحات ترشح می‌‌شود تا روند بهبود را تسریع کند.

بر خلاف خون که به کمک پمپاژ قلب به اندام‌‌های مختلف می‌‌رسد، لنف از هیچ نیروی محرکی برای انتقال بهره نمی‌برد.

تن‌ها حرکات بدن و انقباضات ماهیچه‌ای است که جریان آن را تضمین می‌‌کند.

نشستن یا ایستادن طولانی مدت می‌‌تواند باعث جریان نادرست لنف‌‌ها و تجمع در پاها که بیشتر تحت تاثیر نیروی جاذبه زمین هستند، می‌‌گردد.

در نتیجه آب موجود لنف‌‌ها نمی تواند برای تصفیه به کلیه‌‌ها برسد و به خاطر باقی ماندن در سلول‌‌ها به شکل تورم یا اِدِم ظاهر می‌‌شود.

عوامل تشدید کننده

احتباس آب بیشتر در خانم‌‌ها دیده می‌‌شود. بعضی از هورمون‌‌های زنانه مانند استروژن و آلدسترون می‌‌تواند اختلالات جریان خون زمینه ساز اِدِم را تشدید می‌‌کند.

این حالت به ویژه در دوران بارداری یا تغییرات هورمونی پیش از قاعدگی یا یائسگی ظاهر می‌‌شود.

مصرف بسیاری از داروهای پرفشاری خون و بعضی از ضد التهاب‌‌های کورتیکواستروئیدها نیز در طولانی مدت می‌‌تواند باعث احتباس آب در بدن و افزایش وزن قابل توجه شوند.

نمک نیز عامل تشدید کننده تورم است. سدیم به طور طبیعی در سلول‌‌های بدن وجود دارد و قابلیت جذب مایعات را دارد. مصرف مقدار زیاد نمک حجم بیش از حد آب را به سمت سلول‌‌ها می‌‌کشاند و در بافت‌‌ها جمع می‌‌کند.

همچنین ممکن است احتباس آب نشانه‌ای از نارسایی کلیوی باشد. در این صورت، کلیه نقش خود را به خوبی عمل نمی کند و قادر نخواهد بود همه آب بدن را تصفیه کند. در صورت اِدِم مزمن حتما باید با پزشک متخصص مشورت شود تا با انجام آزمایش خون علت دقیق بیماری مشخص گردد.

راهکارهای بهبود مشکل

اگر از احتباس آب بدن رنج می‌‌برید، نخستین توصیه کاهش مصرف نمک است. این اقدام ساده تا حد زیادی می‌‌تواند در رفع مشکل مؤثر باشد.

اگر پزشک علت تورم را ناشی از عملکرد نادرست لنف‌‌ها بداند معمولا فیزیوتراپی تجویز می‌‌شود.

ماساژ و حرکات فیزیوتراپی برای فعالیت مجدد لنف‌‌ها بسیار مفید است و دفع آب از بدن را تسهیل می‌‌کند.

جوراب واریس نیز در صورت اختلال عروقی توصیه می‌‌گردد تا به فعالیت بهتر عروق خونی و جلوگیری از تورم کمک کند.

اما علت احتباس آب هر چه که باشد باید از قرار گرفتن در یک حالت ثابت به مدت طولانی پرهیز کرد. در محل کار حتما گاه گاه از جای خود برخیزید و چند قدم راه بروید.

هنگام خواب نیز زیر پاها را بلند کنید تا خون راحت تر جریان داشته باشد.

در بعضی موارد ممکن است پزشک داروهای مدر تجویز کند. این داروها باعث دفع مقدار اضافی سدیم بافت‌‌های بدن می‌‌شود.

از آنجا که سدیم مایعات را جذب می‌‌کند، کاهش مقدار مصرف آن به طور طبیعی سطح مایعات بدن را کاهش می‌‌دهد.

البته چنین داروهایی فقط برای مدت کوتاه مؤثر هستند و در طولانی مدت به خاطر عادت کردن بدن دیگر تاثیر نخواهند داشت.

همچنین گیاهانی مانند انگور سیاه و اسپیره یا عروس چمنزار نیز به خاطر خواص مدر شهرت دارند.