تحریریه ماهنامه دنیای سلامت
فرورفتگی ناخن پا در انگشت یا اونیکوکریپتوز (onychocryptosis)، بیش از همه شست پا را درگیر میکند. عوامل آناتومیک و رفتاری بسیاری در فرورفتگی ناخن به داخل انگشت دخیل هستند که از آن جمله میتوان به کوتاه کردن نا مناسب ناخن ، تروماهای مکرر یا نا غافل، استعداد ژنتیکی، تعریق بیش از حد و بهداشت نا مناسب پا اشاره کرد.
رویکرد درمانی محافظه کارانه عبارتند از غوطه ور کردن پا در مخلوط آب گرم و صابون، کارگذاری نوار پنبه ای یا نخ دندان زیر لبه ناخن فرو رفته و استفاده از آتل شیاری ( gutter splinting ) با یا بدون کارگذاری ناخن آکریلیک. رویکردهای جراحی عبارتند از کشیدن نا کامل ناخن یا برداشت کامل ناخن با یا بدون فنولیزاسیون (phenolizition).
روشهای دیگر عبارتند از سوزاندن ماتریکس ناخن با کمک الکتروکوتر ، رادیوفرکوئنسی و لیزر دی اکسید کربن. مصرف آنتی بیوتیک خوراکی قبل یا بعد از فنولیزاسیون ، پیامد را بهبود نمی بخشد. کشیدن نا کامل ناخن و به دنبال آن استفاده از فنولیزاسیون یا برداشت ماتریکس ناخن ، به یک میزان در درمان موثر است. کشیدن نا کامل ناخن همراه با فنولیزاسیون ، در مقایسه با برداشت جراحی ناخن بدون فنولیزاسیون در پیشگیری از عود علامت دار بیماری اثربخش تر است اما با افزایش مختصری در عفونت پس از عمل همراه است.
حدود 20 درصد از بیمارانی که به علت مشکلات پا به پزشکان خانواده مراجعه میکنند دچار فرورفتگی ناخن پا به داخل انگشت یا اونیکوکریپتوز هستند. فرورفتگی ناخن زمانی رخ میدهد که پوست اطراف ناخن توسط صفحه ناخن کنار آن سوراخ میشود و به دنبال آن آبشاری از فرایندهای حضور جسم خارجی، التهاب، عفونت و فرایندهای ترمیمی به راه میافتد. در نهایت ممکن است در انگشت مبتلا ضایعهای دردناک ، مترشحه و بدبو ( بیش از همه در ناخن شست پا ) ، همراه با هیپرتروفی بافت نرم اطراف صفحه ناخن ایجاد شود.
علل و عوامل خطر
بر اساس تجارب بالینی ، فرورفتگی ناخن پا به علت کوتاه کردن نامناسب ناخن رخ میدهد. به علت دید نامناسب یا ابزار نامناسب ، یک خار ایجاد میشود که محکم به بافتهای اطراف ناخن اتصال می یابد و با رشد صفحه ناخن به سمت دیستال بیشتر به عمق نفوذ میکند.
فشاری که حین راه رفتن ، پوشیدن کفش و چاقی (در صورت وجود) وارد میشود سبب نفوذ بیشتر خار شده و شرایط را بدتر میکند.عوامل خطر مستعد کننده برای فرورفتگی ناخن پا مشتمل بر مکانیسمهای آناتومیک و رفتاری هستند. برخی از صاحبنظران عقیده دارند که در ناخنهای نازکتر و صافتر و نیز ناخنهای دارای چین ناخن پهنتر، خطر فرورفتگی ناخن بیشتر است، اما این مساله هنوز به اثبات نرسیده است.
در یک مطالعه مورد شاهدی که در آن 46 بیمار حضور داشت، تفاوتی در شکل آناتومیک ناخن پا در بیماران مبتلا به فرورفتگی ناخن و افراد غیرمبتلا مشاهده نشد. ضربات مکرر (مثلا دویدن، شوت کردن) یا ترومای ناآگاهانهای که به انگشت شست پا وارد میشود، ممکن است از عوامل آغازگر باشند.
بدون این که شواهد مستحکمی وجود داشته باشد، تصور میشود استعداد ژنتیکی و سابقه خانوادگی، تعریق بیش از حد و بهداشت نامناسب پا احتمال فرورفتگی ناخن را افزایش میدهند. دیابت، چاقی و اختلالات تیرویید، قلب و کلیه که میتوانند سبب ادم اندام تحتانی شوند نیز ممکن است این احتمال را افزایش دهند.
در دوران نوجوانی، پا بیشتر عرق میکند که سبب نرم شدن پوست و ناخنها شده، شکافدار شدن آن را تسهیل میکند. این امر سبب تشکیل خار ناخن (اسپیکول) میگردد که میتواند وارد پوست اطراف ناخن شود. در افراد مسن، تشکیل اسپیکول ممکن است به یک مشکل مزمن تبدیل شود زیرا در این افراد به علت کاهش تحرک و اختلال دید، توانایی مراقبت از ناخنها کاهش مییابد.
علاوه بر این فرآیند طبیعی سالخوردگی سبب ضخیم شدن ناخنها شده، کوتاه کردن آنها را دشوار میسازد و احتمال ایجاد فشار بر پوست اطراف صفحه ناخن افزایش مییابد و اغلب سبب فرورفتگی ناخن، درد و عفونت میگردد.
