مهنا جوانبخت؛ دانشجوی كارشناسی ارشد شنوایی‌شناسی
كاهش شنوایی از شایع‌ترین مشكلات سالمندان است كه 90 درصد افراد بالای 80 سال از آن رنج می‌برند. فراهم كردن خدمات مناسب برای سالمندان دارای كاهش شنوایی همواره با چالش همراه بوده است و این چالش با رشد جمعیت گسترده سالمندان و تكنولوژی‌های جدید قابل دسترس، از همیشه بزرگتر و بیشتر شده است.
عده كثیری از سالمندان دارای اختلالات شنوایی به علت بیماری‌های گوناگون، تصادف، قرار داشتن در معرض صدای مزاحم و روند افزایش سن، دچار كاهش شنوایی می‌شوند ولی بیشترین میزان كاهش شنوایی در آنان ناشی از روند پیر شدن است.
كاهش شنوایی معمولا باعث از دست دادن فعالیت‌های ارتباطی فرد می‌گردد، بنابراین بتدریج شركت آنان در فعالیت‌های زندگی كاهش می‌یابد. هم عوامل محیطی و هم عوامل فردی در پیچیده‌تر شدن این فرآیند دخیل هستند.
همه بخش‌های دستگاه شنوایی با افزایش سن دچار تغییر می‌شوند. خارجی‌ترین بخش دستگاه شنوایی شامل مجرای گوش خارجی و لاله گوش است كه افزایش سن باعث كاهش الاستیسیته و استحكام آن می‌گردد، همین طور چربی كانال گوش به علت كاهش ترشح سرومن از غدد مخصوص در كانال گوش كاهش می‌یابد، در نتیجه پوست خشك و آسیب‌پذیر شده و نسبت به لمس و ضربه حساس می‌گردد.
سرومن مجرای گوش نیز غلیظ و فشرده می‌گردد و در نتیجه نیاز به شستشوی گوش برای خارج كردن سرومن ایجاد می‌شود.
قسمت‌های مختلف گوش میانی اعم از پرده تمپان، زنجیره استخوانچه‌ای و عضلات و لیگامان‌های گوش میانی نیز تحت تاثیر افزایش سن قرار می‌گیرند. مطالعات صورت گرفته نشان داده‌اند كه:
- با افزایش سن، پرده تمپان سخت‌تر و نازك‌تر شده و از تراكم عروقی آن كاسته می‌شود.
- التهاب مفاصل موجب نازك شدن غضروف‌ها بین استخوانچه‌های چكشی – سندانی و سندانی – ركابی می‌گردد.
- عضلات و لیگامان‌های استخوانچه‌های گوش میانی تحلیل رفته و تخریب می‌گردند.
البته علیرغم تمام تغییرات ذكر شده در سیستم انتقالی صوت، تغییر چشمگیری در آستانه شنوایی فرد دیده نمی‌شود.
سومین بخش گوش، یعنی گوش داخلی نیز تحت تاثیر كهولت و افزایش سن قرار می‌گیرد. اجزای حسی، عصبی، عروقی، سلول‌های نگهدارنده و... همگی نسبت به افزایش سن حساس بوده و تحت تاثیر روند پیری قرار می‌گیرند.
ساختار گوش داخلی به روند پیری، بسیار حساس بوده و بیش از حد انتظار، سلول‌های مویی را كه واحدهای مبدل انرژی مكانیكی صوت به پدیده‌های الكتریكی قابل دریافت توسط مغز هستند، از دست می‌دهد.
گرچه كاهش تعداد سلول‌های مویی بیشتر در سلول‌های مویی خارجی و در بخش پایه‌ای حلزون شنوایی است، اما سلول‌های مویی داخلی نیز دچار تخریب می‌شوند. كاهش تعداد سلول‌های مویی خارجی در قاعده حلزون سبب كاهش شنوایی فرد می‌گردد.
مطالعات عصب شناختی نشان می‌دهد كه با افزایش سن، در نهایت سلول‌های عصبی شنوایی نیز در قاعده حلزون بیشتر كاهش می‌یابند و با كاهش تعداد سلول‌های عصبی شنوایی، توانایی بازشناسی گفتار در فرد كاهش می‌یابد.
انواع پیرگوشی
پیرگوشی حسی
این نوع پیرگوشی بسیار شبیه به كم شنوایی ناشی از ضربه صوتی است. سلول‌های مویی بیشتر در بخش قاعده حلزون شنوایی كاهش می‌یابند و معمولا محدوده فركانسی گفتار درگیر نمی‌شود و فرد در شنیدن صدای افراد با شدت متوسط مشكل خاصی نشان نمی‌دهد. كاهش شنوایی در این افراد به صورت پیشرونده اما بسیار تدریجی است. امتیازات شناسایی گفتار در این افراد كاهش می‌یابد.
این افراد می‌توانند به خوبی از سمعك استفاده مناسب داشته باشند.
پیرگوشی عصبی
رویداد و آغاز این نوع پیرگوشی در هر سنی اتفاق می‌افتد، با این حال تا زمانی كه تعداد سلول‌های عصبی شنوایی دچار كاهش جدی نگردد، فرد دچار كم شنوایی بارزی نمی‌شود. كاهش سلول‌های عصبی منتشر بوده و تمام نواحی حلزون را از قاعده تا راس درگیر خواهد ساخت. كم‌شنوایی در این بیماران پیشرفت كندی داشته و این گروه از افراد برخلاف گروه قبل، استفاده مناسب و مطلوبی از سمعك نخواهند داشت.
پیرگوشی عروقی
این پیرگوشی همراه با تخریب نوار عروقی است. در این نوع از پیرگوشی، بافت عروقی و سلول‌های آن كاهش می‌یابند. این افراد علیرغم افت شنوایی در حد ملایم تا متوسط، امتیازات تشخیص گفتاری خوب و متناسب با افت شنوایی خود نشان می‌دهند، لذا این افراد نیز می‌توانند استفاده مناسبی از سمعك داشته باشند.
پیرگوشی مكانیكی
در این نوع پیرگوشی، افت شنوایی در فركانس‌های بالا دیده می‌شود. این پیرگوشی همراه با كاهش سلول‌های عصب شنوایی و تا حدی سلول‌های مویی شنوایی و تخریب قسمت‌هایی از نوار عروقی شنوایی است. این نوع كم شنوایی سرعت رشد و پیشرفت بسیار كندی دارد و به دلیل ضعیف بودن تمایز گفتار در این افراد، می‌بایست تجویز سمعك با احتیاط و دقت ویژه صورت گیرد...
برای خواندن بخش دوم- پیرگوشی- اینجا كلیك كنید.
