دكتر سارا كاشانچی
پرتونگاری (رادیوگرافی) یكی از ابزارهای تشخیصی پاراكلینیك است كه در اكثر رشته‌های پزشكی كاربرد فراوانی دارد. برای درمان موفقیت‌آمیز دندانپزشكی كودكان نیز استفاه از این وسیله تشخیصی مهم و ضروری است.
در بسیاری از موارد پوسیدگی‌های دندانی روی سطوح جانبی دندان به وجود می‌آیند كه با معاینه قابل مشاهده نیستند و اگر این پوسیدگی در مراحل اولیه درمان نشود، می‌تواند منجر به آسیب‌دیدگی عصب دندان شود. این مراحل همگی می‌توانند بدون درد و آگاهی بیمار و پیش از معاینه به وجود آیند و بیمار در مرحله‌ای متوجه آن شود كه دیگر دندان قابل نگهداری نیست.
تشخیص پوسیدگی
تشخیص ابتدایی پوسیدگی مانع بروز درد دندان، استرس‌های غیرضروری و كشیدن دندان در بیماران خردسال می‌شود. معمولاً با استفاده از پرتونگاری می‌توان مشكلات رویشی یا تكاملی را تشخیص داد و درمان اولیه این مشكلات نیاز به درمان درازمدت ارتودنسی را كاهش می‌دهد.
گاهی رادیوگرافی جهت كشف ضایعاتی كه داخل فك هستند و هنوز نمود كلینیكی ندارند، به كار می‌رود. انجام بموقع رادیوگرافی در این موارد بسیار حائز اهمیت است. انتخاب روش و تعداد عكس‌های گرفته‌شده برای بیمار خردسال بستگی به سن كودك، اندازه حفره دهان و میزان همكاری وی دارد.
معمولاً رادیوگرافی‌های تشخیصی در ابتدا قبل از شروع كار گرفته می‌شوند، ولی برای برخی درمان‌ها، مثل درمان ریشه نیاز به تهیه رادیوگرافی در بین كار نیز هست. برای گذاشتن فیلم داخل دهان از كودك خواسته می‌شود فیلم و یا حتی پلاستیكی را گاز بگیرد و یا با انگشت نگه دارد. گاهی به همكاری والدین نیز در این مرحله نیاز است.
زمان تابش اشعه برای گرفتن رادیوگرافی بیش از چنددهم ثانیه نخواهد بود. دقت در نگه‌داشتن فیلم و بی‌حركت بودن بیمار در این مدت بسیار اهمیت دارد.
پوسیدگی در دوره دندانی شیری
الگوی پوسیدگی در دندان‌های شیری، به ترتیب: آسیاهای فك پایین، آسیاهای فك بالا و دندان‌های قدامی بالاست. دندان‌های قدامی پایین به‌ندرت دچار پوسیدگی می‌شوند؛ مگر در موارد شدید. میكروارگانیسم اصلی پوسیدگی استرپتوكوك موتان است. معمولاً چون قسمت‌های خارجی مینا مقاوم است، اسید بیشترین میزان پوسیدگی را در 10-15 میلی میکرون ریز سطح مینا ایجاد می‌كند.
پوسیدگی اولیه كودكی یا Nursing deceuy
تغذیه طولانی‌مدت با شیشه شیر، بعد از آن كه كودك از شیر گرفته شده و با غذای جامد آشنا شده است، سبب این پوسیدگی زودهنگام و گسترده می‌شود.پوسیدگی زودهنگام در كودكان دو تا چهارساله رایج است. الگوی این نوع پوسیدگی دندان‌های قدامی فك بالا، اولین مولرهای شیری بالا و پایین و كانین‌های پایین است.
دندان‌های دائمی پایین معمولاً گرفتار نمی‌شوند. لاكتوز شیر انسان نیز می‌تواند همانند شیر گاو پوسیدگی‌زا باشد. توصیه می‌شود والدین به محض رویش، دندان‌های كودك را مسواك بزنند. در درمان پوسیدگی‌های شدید، اولین گام، درمان اولیه تمام پوسیدگی‌های دندانی است. در این مورد باید توضیحات كامل به والدین داده شود و همكاری كامل كودك و والدین ضروری است.
استفاده از فلوراید
فلوراید فواید زیادی برای جلوگیری از پوسیدگی دارد. این ماده باعث كاهش تولید اسیدمیكرومیال شده و همچنین به بازسازی مینا كمك می‌كند. مینای دندان با کمک فلوراید به پوسیدگی‌ها مقاوم‌تر می‌شود. فواید استفاده از فلوراید در كاهش پوسیدگی دندان‌های شیری تا 60درصد و در دندان‌های دائمی 60 درصد می‌باشد.
بیشترین تأثیر فلوراید روی سطوح بین دندانی است.فلوریداسیون آب نوشیدنی در جامعه یكی از مؤثرترین روش‌های پیشگیری از پوسیدگی است.
بررسی كه در فلورایده نمودن آب یك مدرسه انجام شد، نشان داد دندان‌هایی كه دیرتر رویش می‌یابند. (دندان نیش و آسیاهای كوچك و بزرگ) دو برابر بیشتر در برابر پوسیدگی محافظت شده‌اند. سدیم فلوراید در میان تركیبات مختلف فلوراید موجود در خمیر دندان‌ها، سبب كاهش بیشتری در پوسیدگی دندان می‌شود.
فلوراید موضعی در مطب دندانپزشكی
سبب كاهش پوسیدگی مهم در كودكان و همچنین بالغین و نیز توقف ضایعات زودهنگام می‌شود. در استفاده موضعی فلوراید در مطب، تركیبات حاوی استانوس فلوراید كاهش بیشتری در پوسیدگی‌ها نشان داده‌اند.
وارنیش فلوراید
اولین وارنیش فلوراید‌‌دار، سدیم فلوراید 5 درصد بود. جهت استفاده در كودكان پیش‌دبستانی به دلیل راحتی كاربرد و تأثیر برابر سیستم APF پیشنهاد می‌شود. كاربرد یك بار در سال تأثیری ندارد. رنگ آن قهوه‌ای است و پس از 24-48 ساعت از روی دندان پاك می‌شود.
فلوراید موضعی در منزل
1- خمیردندان‌های فلوراید: استفاده از خمیردندان‌های مورد تأیید انجمن دندانپزشکی توصیه می‌شود و می‌توان انتظار 25 - 35 درصد كاهش پوسیدگی را داشت. دو یا سه بار مسواك زدن در روز بهتر از یكبار در روز است. 2- دهانشویه فلوراید: استفاده‌های خانگی در موارد پوسیدگی حاد یا با احتمال بالا توصیه می‌شود. 3- بهترین زمان استفاه از دهانشویه پس از مسواک با خمیردندان حاوی فلوراید و قبل ار خواب شبانه است.
