دکتر رضوان خوش‌بین داروساز
برای حملات بیماری
در این بیماری گاهگاهی ممکن است شخص دچار حمله (عود) شود. در این مواقع با استفاده از ترکیبات کورتیکواستروییدها می‌توان با کم کردن التهاب در سیستم اعصاب مرکزی، هم طول مدت حمله و هم میزان ضایعات را کاهش داد. این دوره درمانی معمولاً به صورت تزریق وریدی و یا خوراکی تجویز می‌شود و معمولاً هر دوره بین سه تا پنج روز طول می‌کشد. خوب است بدانیم این درمان‌ها صرفاً برای کنترل علائم بیمار در فاز حمله است و در صورتی که حمله شدید نباشد(و البته در صورت صلاحدید پزشک معالج ) ممکن است نیازی به مصرف دارو نباشد.
عوارض مصرف طولانی مدت كورتون
1- پوکی استخوان: در افرادی که از این داروها استفاده می‌کنند لازم است برای پیشگیری از بروز عوارض، مصرف لبنیات در رژیم غذایی وجود داشته باشد و در صورت نیاز از مکمل‌های کلسیم هم استفاده شود.
2-چاقی: افزایش بی‌رویه اشتها از دیگر عارضه‌های جانبی کورتون است و به همین دلیل به کسانی‌که تحت درمان با کورتون قرار دارند توصیه می‌شود که غذاهای کم کالری مصرف کنند.
3-تورم: مصرف نمک در این بیماران می‌تواند موجب تورم شدید شود. رژیم غذایی چنین فردی باید در حد امکان بدون نمک طعام باشد.
4- مشکلات چشمی: مصرف طولانی کورتون شانس ابتلا به آب مروارید و گلوکوم ( آب سیاه ) را نیز زیاد می‌کند.
5- اختلال حافظه: مطالعات جدید نشان داده است با مصرف کورتون فعالیت‌های مربوط به حافظه دراز مدت مانند استعداد یادگیری، یادآوری سریع و یادآوری با تاخیر کاهش می‌یابد. بیشتر این فعالیت‌ها در طول ده روز بعد از قطع دارو به حالت اول برمی‌گردد. اگر چه زمان بیشتری بطول می‌انجامد تا یادآوری سریع به حالت عادی برگردد .
6-قرمزی پوست: استفاده طولانی مدت از کورتون باعث نازک شدن پوست و گشاد شدن رگ‌های زیر پوست می‌شود که پیامد آن قرمزی پوست است.
7- یکی از عوارض استفاده زیاد از کورتون‌ها افزایش میزان چربی است. این حالت بعلاوه تورم بدن باعث پُف کردن فرد شده و علامتی بنام صورت ماه ایجاد می‌کند.
8- استفاده مکرر از کورتون باعث تحلیل رفتن عضلات می‌شود. به دلیل تخریب پروتئین‌های بدن، پروتئین غذایی فرد باید حتی‌الامکان بالا باشد.
9-استفاده از مقادیر بالای کورتون موجب افزایش احتمال نوع خاصی از بی‌نظمی ضربان قلب، که یکی از عوامل اصلی سکته مغزی است، می‌شود.
10-علاوه بر اینها استفاده از کورتون می‌تواند موجب سردرد، سرگیجه، عصبانیت، افسردگی، هیجان پذیری، اختلال خواب، جوش غرور، رشد موهای زائد، ناراحتی معده، افزایش فشار خون، تاخیر در بهبودی بیماری‌های عفونی و زخم‌ها، درد یا ضعف عضلانی، افزایش تعریق، تشنگی شدید، کبودشدگی غیرطبیعی و اختلال در قاعدگی زنان نیز شود.
تشخیص
بسیاری از آزمایشات برای تشخیص این بیماری وجود دارد، از جمله: ام آر آی و تجزیه و تحلیل مایع نخاع. در طی مدت کمتر از یک ماه، این تخریب عصبی صورت می‌پذیرد.
علائم بیماری
بی حسی تاری دید عدم تعادل بدن هماهنگی ضعیف عضلات، لکنت زبان رعشه، خستگی بیش از حد مشکلات حافظه اختلال عملکرد مثانه، فلج نابینایی
عوامل
خستگی شدید، استرس، سیگار، تب، حمام گرفتن با آب گرم و یا در مکان‌های خیلی گرم بودن، در معرض نورخورشید قرار گرفتن، نوشیدن الکل
درمان ام اس
داروهای موجود در درمان ام اس از نظر کاربرد به سه گروه اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند:
۱. برای حملات بیماری.
۲. برای کنترل علائم بیماری.
۳. برای کنترل دوره بیماری.
داروهای مورد استفاده برای کنترل علائم بیماری
بسته به اینکه فرد در حال حاضر چه علائم و مشکلاتی دارد، از داروهای مختلفی برای کنترل و به حداقل رساندن مشکلاتش استفاده می‌شود. ذکر نام تک‌تک این داروها ضروری نیست و فقط بدانیم که بیش از سی داروی مختلف به این منظور به‌کار می‌روند. مثلاً از آمانتادین برای درمان خستگی و از باکلوفن برای مقابله با سفتی عضلانی (اسپاسم) استفاده می‌شود.
برای کنترل دوره بیماری در این دسته، داروهایی قرار می‌گیرند که قادرند از تعداد و شدت حملات بکاهند و سیر بیماری را نیز کند نمایند در این گروه، داروهای ذیل قرار می‌گیرند:
اینترفرون‌ها: پروتئین‌هایی هستند که بطور طبیعی در بدن ساخته می‌شوند و دفاع بدن را تأمین می‌کنند. سه نوع اینترفرون طبیعی وجود دارد، الفا، بتا، و گاما که از بین آنها نوع بتا در بیماری MS نقش درمانی دارد. این نوع اینترفرون خود به سه شکل تزریقی در بازار وجود دارد:
الف- اینترفرون بتا – یك آ شامل آوونکس (و معادل ایرانی آن سینووکس) که بصورت عضلانی هفته‌ای یک بار تزریق می‌شوند.
هشدارها و احتیاط‌های خاص: در صورتی که مبتلا به هر کدام از موارد زیر هستید، در هنگام مصرف این فراورده احتیاط نمایید:
افسردگی یا مشکلات مشابه تاثیرگذار بر خلق، صرع یا سایر اختلالات تشنجی، مشکلات جدی کلیوی یا کبدی، هر بیماری مغز استخوان که احتمال داشته باشد باعث افزایش ریسک عفونت، خونریزی یا آنمی گردد.
هر گونه مشکل قلبی که با نشانه‌هایی مانند درد قفسه سینه بخصوص پس از فعالیت فیزیکی، زانوهای متورم، تنگی نفس یا ضربان نامنظم قلب بروز گردد. در صورتیکه از دارویی استفاده می‌نمایید که ممکن است روی عملکرد کبد تاثیرگذار باشد، لازم است آزمایش خون جهت بررسی وضعیت کبد انجام شود. این دارو نباید در کودکان زیر ۱۶سال مصرف شود. با توجه به اثر گیجی این دارو، در صورت مصرف از انجام رانندگی و کارهایی که نیاز به هوشیاری دارند خودداری نمایید.
مصرف در حاملگی و شیردهی:
در بارداری این دارو نباید مصرف شود. از آنجائیکه مشخص نیست آوونکس در شیر ترشح می‌شود یا خیر، لذا نباید در دوران شیردهی مصرف گردد.
عوارض:
علائم شبه سرماخوردگی مانند سردرد، تب، لرز، تعریق، دردهای عضلانی، احساس ضعف، خستگی و تهوع. این علائم معمولاً در ابتدای درمان بروز کرده و با ادامه مصرف کاهش می‌یابند. ممکن است پزشک یک ضد درد تب قبل از تزریق و ۲۴ ساعت بعد از تزریق تجویز نماید. ممکن است پس از مصرف آوونکس غش رخ دهد. این واقعه طبیعی است و معمولاً یکبار در شروع درمان رخ داده و با تزریق‌های بعدی تکرار نمی‌شود. داروی دیگر از این دسته داروی ربیف و معادل ایرانی آن رسیژن می‌باشد که بصورت زیرجلدی، هفته‌ای سه بار تزریق می‌شوند.
از عوارض ربیف می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود: معمولا بعد از اولین تزریق تا حدود چند ماه علائمی مثل حالت سرما خوردگی، سردرد، تب، دردهای عضلانی و استخوانی را خواهید داشت که بعد از چند ماه برطرف می‌شود اما اگر هر کدام از این علائم در طول درمان شدت یافت فورا به پزشک خود مراجعه کنید. برای کاهش علائم یاد شده می‌توانید از داروهای مسکن مثل استامینوفن یا قرص سرماخوردگی قبل از تزریق استفاده کنید و بعد از 8 ساعت مجددا از مسکن استفاده کنید.
عوارض دیگری که در بعضی افراد دیده شده عبارتند از: اسهال، کاهش اشتها، تهوع، مشکلات خواب، گیجی و منگی، مشکلات عصبی، جوش روی پوست و کاهش فشار خون که این علائم نیاز به درمان خاصی ندارد و بعد از مدتی برطرف می‌شود. اگر دچار علائم دیگری شدید که در این متن به آن اشاره نشده حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
ب- اینترفرون بتا – یک ب ( بتافرون) که بصورت زیرجلدی یک روز در میان تزریق می‌شود.
