زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر زهرا باصلتی؛ مسئول وحد بهبود تغذیه جامعه مركز بهداشت خراسان رضوی

قوانین مهم برای میان وعده‌های سالم

به غذاهای کامل فکر کنیم:  اطمینان حاصل کنید که میان وعده‌‌های کودکان‌تان حاوی مواد غذایی واقعی است. این غذاهای کوچک  باید حاوی پروتئین و کربوهیدرات و حتی بهتراست که شامل فیبر هم باشد. برخی از میان وعده‌ها عبارتست از  کراکر غلات کامل همراه با  پنیر، تخم مرغ جوشانده شده سفت، بیسکویت تهیه شده با گندم همراه با کره بادام زمینی یا حتی یک کاسه غلات دانه کامل و شیر کم چرب.

اختلاف سنین کودکان به معنای  تفاوت در دادن نوع میان وعده نمی‌باشد. شما می‌‌توانید برای کودکان‌تان در هر گروه سنی یک میان وعده مشابه تهیه کنید و تنها سهم پروتئین میان وعده را برای کودکان بزرگتر بیشتر نمایید

به کودکانتان از سنین نخستین در مورد میان وعده ی سالم  آموزش دهید و این آموزش اصول تغذیه صحیح را از خودتان شروع کنید. همانگونه که وعده‌‌های غذایی اصلی را بطور منظم و در یک ساعت مشخص سرو می‌‌کنید برای میان وعده‌‌ها نیز چنین کاری را انجام دهید تا اشتهای کودک تنظیم شده و خوردن میان وعده جلوی اشتهای کودک را نگیرد.

یک برنامه کامل از میان وعده‌‌های سالم برای کودکان‌تان تهیه کرده و آن را در آشپزخانه و در معرض دید بچسبانید. میان وعده صبح برای کودکان کوچک‌تر اهمیت زیادی دارد چرا که آنان  قادر به خوردن وعده صبحانه در حجم زیاد نمی‌باشند. 

به کودکان اجازه دهید گرسنه شوند. زمانی که آنها یاد بگیرند گرسنگی چه حسی است تمایل و نیاز آنها  به خوردن میان وعده بیشتر می‌‌شود.

مواد خوراکی نا سالم و کم ارزش

به صورت غیر بهداشتی تهیه شده‌اند.

عرضه آن بصورت غیر بهداشتی و فاقد استانداردهای لازم است.

ارزش غذایی بسیار پایین دارند.

بعلت داشتن مواد افزودنی و مواد زیان‌آور برای سلامت مضرند.

ردیف    مواد غذایی    فهرست مواد غذایی
1    خشکبار، خرما و انواع مغزهاودانه‌ها (از نوع بدون نمک)     خشکبار (مثل توت خشك، انجیرخشك، انواع برگه‌‌ها، خرما، كشمش، انواع میوه  خشك، انواع مغزها ودانه‌‌ها (گردو، بادام، بادام زمینی، فندق، بادام‌هندی، پسته، كنجد، مغز تخمه‌‌ها)، نخودچی، برنجک، گندم برشته شده، ذرت بو داده و کشمش که همگی بسته بندی شده و دارای برچسب بهداشتی از وزارت بهداشت باشد.
2    شیر و فرآورده‌های آن    انواع ماست، انواع شیر، پنیر، بستنی (بجز بستنی یخی) همه پاستوریزه یا استریلیزه و به صورت بسته بندی تک نفره و از نوع كم چرب (‌5/2 درصد‌ چربی و یا كمتر) شیر بهتر است که بصورت ساده و یا ساده غنی شده (‌با ویتامین D، كلسیم )‌ باشد اما شیر‌‌های طعم دار مثل شیر کاکائو، شیر قهوه و ... را نیز می‌‌توان مصرف کرد.
3    نوشیدنی    دوغ بدون‌گاز صنعتی، آب‌معدنی
4    میوه    انواع میوه مثل سیب، نارنگی، پرتقال و ..... (شسته شده و در بسته‌ بندی یک نفره)
5    بیسکویت بدون كرم، کیک‌ وکلوچه    شامل انواع بیسکویت، کیک و کلوچه (اعم از صنعتی و سنتی)، بیسکویت ترجیحا از نوع سبوس‌دار بدون كرم و کیک و کلوچه ترجیحا از نوع غنی شده با ریز مغذی‌‌ها مثل آهن، روی، ویتامین A و تهیه شده با روغن حاوی اسیدچرب با ترانس زیر 5 درصد و دارای برچسب بهداشتی از وزارت بهداشت باشد.
6    لقمه سالم- نان و پنیر و گردو ـ نان و تخم‌مرغ (‌آب پز و سفت)‌ ـ نان و پنیر و خیار ـ نان و پنیر و گوجه‌فرنگی ـ در بسته بندی تک نفره و بهداشتی، پنیر از نوع پاستوریزه و ‌ساده (‌كم چرب) باشد -خیار و گوجه فرنگی، شسته شده و ضد عفونی شده باشند.  بهتر است از انواع  نان سبوس‌دار مثل سنگگ و نان‌‌های حجیم و نیمه حجیم صنعتی از نوع سبوس دار و یا همراه با انواع مغزها (تخم آفتابگردان، کنجد، کدو و ...)‌ استفاده گردد. 
7  غذاهای پخته    انواع آش و سوپ، لوبیا، عدس، حلیم (همه كم نمك وكم چرب)، شله‌زرد، فرنی، شیربرنج و سمنو (همه كم شیرین وكم چرب)، مواد غذایی پخته باید دارای شرایط زیر باشند
- پخت بصورت روزانه و در شرایط بهداشتی و رعایت کامل نکات بهداشتی مطابق با آیین‌نامه بهداشت محیط مدارس 
- رعایت تنوع و تفاوتهای فرهنگی در برنامه غذایی 
 - مواد غذایی داغ در ظروف یکبار مصرف بر پایه گیاهی مخصوص، سرو شوند
- بلافاصله بعد از تهیه و پخت توزیع شود.

مواد غذایی غیرمجاز در پایگاه تغذیه سالم

فرآورده‌‌های غلات حجیم شده (‌پفك، چاكلز، ‌چی توز، لینا و ... )  و انواع چیپس‌‌ها (‌سیب زمینی و ذرت ) 
انواع یخمک 
نوشابه‌های گازدار و ماءالشعیر
دوغ گازدار 
آدامس‌‌های حاوی مواد قندی
سوسیس ،کالباس وكلیه فراورده‌‌هایی كه درآنها سوسیس وكالباس وجوددارد.
انواع  همبرگرهای بدون بسته بندی وفاقد مجوزهای بهداشتی  
انواع سالادالویه
انواع لواشک و آلو و آلوچه بدون بسته بندی و فاقد شرایط بهداشتی 
آب ‌نبات‌هایی که به سطح دندان می‌چسبند 
انواع آب‌میوه‌هایی كه دارای قندافزوده هستند
فلافل، سمبوسه 
انواع پیراشكی ودونات
بستنی‌یخی
پاستیل
خیار شور و انواع سس

منابع
http://www.prevention.com/health
 http://nut.behdasht.gov.ir
- دستورالعمل بهداشتی پایگاه تغذیه سالم  در مدارس- سال 1393