زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر ناصر كلانتری؛ متخصص كودكان

شیر مادر دقیقاً درصد مناسبی از مواد غذایی لازم برای شیرخوار را دارد. با هیچ فرمولی نمی‌توان شیری مانند شیر مادر را تهیه كرد! وقتی نوزاد از شیر مادر تغذیه می‌كند احساس گرما و آرامش و رضایت به مادر دست می‌دهد. چربی و پروتئین شیر مادر بهتر از چربی و پروتئین شیرهای دیگر است و به خوبی هضم و جذب می‌شود.

به همین دلیل دردهای قولنجی، استفراغ وحساسیت نسبت به پروتئین در بین شیرخوارانی كه از شیر مادر تغذیه می‌شوند، مشاهده می‌شود. تغذیه با شیر مادر به طور كامل مواد مغذی را برای شیرخوار تأمین می‌كند.

هیچ منبع غذایی قابل دسترس‌تر، مغذی‌تر و ارزان‌تر از شیر مادر وجود ندارد و تنها غذای كامل برای شیرخوار تا پایان 6 ماهگی است. با توجه به اهمیت شیر مادر مقاله‌ای را در این خصوص ترتیب داده‌ایم كه امیدواریم مفید واقع شود.

 چه عواملی نوزاد را قادر به خزیدن به طرف پستان مادر می‌نماید؟

نوزادانی که متولد می‌شوند به علت داشتن غرایز بسیاری قادر به خزیدن به طرف پستان می‌باشند. حس بوئیدن، دیدن و چشیدن به نوزاد در جستجو و یافتن پستان کمک می‌کند و از طرفی قدرت شنیدن و برقراری تماس پوست به پوست ضمن احساس آرامش و لذت، محیط مناسبی را برای او ایجاد نموده و با توانایی در انجام حركات مناسب در صورت و دهان و اندام‌های فوقانی و تحتانی، وی را  قادر به خزیدن به طرف پستان مادر و مكیدن آن می نماید.

حس بویایی: حس بویایی در نوزاد  نقش بسیار مهم و راهنمای خوبی در یافتن پستان مادر دارد. بوی پستان، محرک قوی درگرفتن پستان می‌باشد به همین دلیل نوزادان بلافاصله بعد از تولد، پستان شسته نشده مادر را بر پستان شسته شده ترجیح می‌دهند زیرا همراه با ترشح شیر وکلستروم، نوک پستان و‌هاله قهوه‌ای با توانایی در تولید ماده‌ای با بوی مخصوص شبیه به بوی مایع آمنیوتیک که برای نوزاد آشناست سبب جلب توجه وی به طرف پستان می‌شود به طوری که نوزاد به ملحفه یا پارچه مالیده شده به پستان مادر نیز جلب خواهد شد. بنابراین استفاده از خوشبوکننده زیر بغل در مادر و شستن بی مورد پستان وی، سبب اختلال در یافتن آن توسط نوزاد خواهد شد.

حس بینایی: نوزادان می‌توانند با وجود دید كم، چهره مادر خود را تشخیص بدهند و اغلب از این عمل لذت می‌برند. تلاقی نگاه مادر و نوزاد بسیار زیباست که حاصل اشتیاق مادر و توانایی نوزاد در انجام آن می‌باشد. نوزاد با خیره شدن به صورت مادر، در حافظه خود چهره وی را بخاطر می‌سپارد، به طوری که پس از 4 ساعت از تماس اولیه، وی قادر به تشخیص تصویر صورت مادر خود از سایرین می‌باشد.

نوزاد بلافاصله بعد از تولد چشم‌هایش را کاملا باز می‌کند و قادر به دیدن تصاویر نزدیک خصوصا تصاویر تیره در زمینه روشن می‌باشد (مانند نوک پستان) به این منظور رنگ‌هاله پستان مادر نیز برای نوزاد یک راهنمای خوب در گرفتن پستان می‌باشد. همچنین درشرایط هم اتاقی مادر و نوزاد، همراه با تماس اولیه و مکیدن پستان، تلاقی نگاه مادر و نوزاد در ساعت اول زندگی می‌تواند بیانگر کاهش قابل توجه و معنی‌دار در رها کردن و ترک کودک در سال‌های بعد باشد.

حس چشایی: نوزاد با داشتن حس چشایی آشنا شده از قبل با مزه مایع آمنیوتیک، دست و انگشتان خود و سپس پستان مادر را که دارای بویی  شبیه به مایع آمنیوتیک می‌باشد را می‌مکد. 

حس شنوایی: صدای مادر به حالت آکوستیک از محیط مایع آمنیوتیک به جنین رسیده و عکس‌العمل وی را باعث می‌شود. تعداد ضربان قلب نوزاد و جنین با شنیدن صدای مادر آهسته‌تر می‌شود، حتی ریتم ضربان قلب مادر نیز می‌تواند سبب آرامش در نوزاد شود به طوری‌که ضربان قلب حدود 70 بار در دقیقه مادر در روزهای اول تولد،  نه فقط سبب آرامش نوزاد می‌شود، بلکه از کاهش وزن بعد از تولد در نوزاد نیزجلوگیری می‌کند.

صدای مادر سبب نمو روانشناختی نوزاد و بهبود رشد وی می‌شود و در ضمن روی رشد مغز نیز تاثیر دارد. نوزادان از زمان زندگی در دوران داخل رحمی صدای مادر را می‌شنوند و بخاطر می‌سپارند و می‌توانند صدای مادر خود را از صدای سایر مادران تشخیص دهند و حتی حدود 80درصد از آنها می‌توانند صدای پدر خویش را نیز بخاطر بسپارند. نوزادان صدای مادر را دوست داشته و با شنیدن آن به مدت طولانی‌تری پستان را می‌مکند.

به دلیل طبیعی بودن صدای مادر که یک عامل مهم در تحریک آرام برای نوزاد در رحم بوده و به آن عادت نموده است، گذاشتن وی روی قفسه سینه مادر بلافاصله بعد از تولد فرصت مناسبی خواهد بود که وی مجددا صدای مادر را بشنود و از طرفی این عمل سبب تحریک و تکامل شنوایی در مرحله انتقال زندگی داخل رحمی به محیط خارج رحمی می‌باشد.

هوشیاری و فعالیت مغزی: بعد از تولد، نوزادان سالم عموما هوشیار وآرام هستند و هنگامی که بلافاصله بعد از تولد روی سینه مادر قرار گیرند شروع به جستجو در اطراف خواهند نمود و سپس طی مدت 150 دقیقه بعد از تولد، به خواب می‌روند.

توانائی حرکات در اندام‌های تحتانی و فوقانی: نوزادان در اندام‌های تحتانی با توانایی در رفلکس قدم‌زدن(Stepping reflex) از روی شکم مادر به طرف پستان کشانیده می‌شوند و همچنین از طرفی با ایجاد ضربات و فشار پاهای خود به شکم مادر سبب کمک به خروج جفت و کاهش خونریزی از رحم مادر می‌شوند...

برای خواندن بخش دوم- اصول شیر دهی در بدو تولد نوزاد- اینجا کلیک کنید.