تحریریه ماهنامه كودك سالم
معمولاً این سوال، یكی از نخستین سوالاتی است كه از ذهن پدر و مادرها، به خصوص آنهایی كه برای اولین بار پدر و مادر شده‌اند، می‌گذرد: آیا كودكم شبیه من خواهد شد یا نه؟ باید گفت كه پاسخ این سوال به اكثر پدرها، بله است. پژوهش‌های گسترده‌ای در این زمینه به عمل آمد. پژوهشگران از روی عكس 122 نفر تلاش می‌كردند كودكان آنها را كه بیشتر ندیده بودند، حدس بزنند.
آنها كودكان را ندیده بودند، اما از روی عكس‌های یك‌سالگی، ده سالگی و بیست سالگی فرزندان می‌توانستند حدس بزنند هر عكس متعلق به كدام پدر و مادر است! معمولاً مادرها از طریق بوی فرزندشان و یا هر حس درونی دیگر پی به حضور فرزندشان می‌برند.
یعنی اگر طفلی را در دوران كودكی از مادر جدا كرده باشند، بعد از گذشت چند سال، مادر می‌تواند فرزندش را از میان سایر بچه‌ها تشخیص دهد و با كمك حس ششم خود در این مورد انتخاب درستی داشته باشد؛ اما این مسئله در مورد پدرها فرق می‌كند. آنها می‌توانند از روی شباهت خود به فرزندشان، پی به این موضوع ببرند.
پژوهشگران تصاویر سر و صورت تعدادی افراد مختلف را با تصاویر سر و صورت كودكان ادغام كردند و از بین آنها عكس‌های جدیدی به دست آوردند. بعد این عكس‌ها را به زوج‌هایی دادند كه قصد به سرپرستی گرفتن كودك را داشتند. مردها برخلاف خانم‌ها عكس‌های كودكانی را انتخاب می‌كردند كه به خودشان شباهت داشتند و می‌خواستند بعد از این با كودكی زندگی كنند كه بیشترین شباهت ظاهری را با خودشان داشته باشد. برعكس، خانم‌ها اهمیت زیادی به این شباهت نمی‌دادند و موارد دیگری را در نظر داشتند.
فرضیه قدیمی شباهت كودكان
قدیمی‌ها معتقد بودند كه بچه‌ها به پدرشان شباهت بیشتری پیدا می‌كنند. این فرضیه قدیمی بعدها كمی تغییر كرد. فرضیه سیر رشد و تكامل انسان‌ها به این مسئله می‌پرداخت كه كودكان دست‌كم در سال‌های نخست زندگی‌شان شباهت بیشتری به پدر خود دارند. این فرضیه بعد از مقایسه عكس‌های یك‌سالگی كودكان با پدرانشان ارائه شد.
بسیاری از روانشناسان این فرضیه را رد كردند مقاله كاملی در این زمینه ارائه گردید كه بر طبق آن، كودكان در دوران كودكی به هر دو والدین خود شباهت دارند. برخی كودكان شباهت بیشتری به پدر خود پیدا می‌كنند و برخی به مادرشان. پژوهش‌های گسترده‌ای در این رابطه انجام شد و این نتیجه به دست آمد كه كودكان در سه روز اول زندگی‌شان شبیه مادرشان هستند؛ اما مادرها اصرار دارند از همان لحظه نخست تولد فرزندشان این جمله را تكرار كنند: «این بچه چقدر شبیه پدرش است!»
ژن؛ عامل انتقال خصوصیات
خصوصیات و ویژگی‌های افراد از طریق ژن‌ها از والدین به كودكان منتقل می‌شود. رشته‌های DNA سفت و محكم در كنار هم قرار می‌گیرند و ساختاری به نام كروموزم را به وجود می‌آورند. در هر سلول انسانی، 23 جفت كروموزم وجود دارد كه در یك كیسه به نام هسته ذخیره شده‌اند. كروموزم‌ها حامل ویژگی‌های فیزیكی افراد (مثل بلندی قد، رنگ مو، چشم‌ها و ...) ویژگی‌های رفتاری (مثل هوش) و برخی استعدادهای ذاتی نیز هستند كه می‌تواند تحت تأثیر ژن‌ها قرار بگیرد.
ویژگی ژن‌ها
DNA شبیه نردبانی پیچیده است؛ مجموعه‌ای از حروف كه مثل یك كتاب راهنما هستند. اطلاعات روی مولكول‌های خاص، مثل پروتئین‌ها و هورمون‌ها، بسیار مهم‌اند. ژن‌ها حرف به حرف كپی می‌شوند و یك نسخه مشابه به نام RNA را به وجود می‌آورند. هر ژن حاوی یكی از ویژگی‌های خاص و اطلاعات مربوط به آن است (مثل رنگ چشم‌ها). از هر یك از والدین یك مجموعه از ژن‌ها به ارث می‌رسد. در هر انسان حدود 23 هزار جفت ژن و یا حتی بیشتر وجود دارد.
كودكان یك ژن را از مادر و یك ژن را از پدر می‌گیرند. یعنی یك اسپرم و یك تخمك حاوی یك كپی از هر ژنی است كه برای ساخته شدن یك انسان ضروری است. وقتی كه اسپرم، تخمك را بارور می‌كند، دو كپی از تمام ژن‌ها حاضر می‌شوند (46 كروموزم) و یك زندگی جدید به وجود می‌آید. كروموزم‌هایی كه جنسیت را تعیین می‌كنند، كروموزم‌های جنسی نام دارند.
تخمك مادر را با xx و اسپرم پدر را با xy نشان می‌دهند. یك جفت xx یعنی اینكه كودك دختر است و یك جفت xy یعنی اینكه كودك پسر است. ویژگی‌های افراد از راه‌های مختلف به فرزندانشان منتقل می‌شود. یك ویژگی، شكل‌‌های مختلفی دارد؛ مثلاً گروه‌های خونی (O, A, B, AB). هر یك از اشكال مختلف ویژگی‌ها در اثر تنوع در ژن‌ها به وجود می‌آیند. تنوع در یك ژن را ژن‌های ناهمسان مجاور می‌نامند.
اشكال مختلف یك ژن نیز می‌تواند به روش‌های مختلف انتقال یابد. در واقع ژن‌ها بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی هستند كه ما تصور می‌كنیم. دانشمندان می‌گویند كه نمی‌توان یك ژن نهفته را برای رنگ مو، چشم و یا سایر ویژگی‌های ظاهری در نظر گرفت؛ بلكه مجموعه بزرگی از آنها این اطلاعات را در برمی‌گیرند و انتقال می‌دهند...
برای خواندن بخش دوم -بچه به پدر میره يا مادر؟!- اینجا کلیک کنید.
