تحریریه ماهنامه کودک سالم
تعداد كودكان پنج ساله و كوچك‌تر كه از داروهای اعصاب استفاده می‌كنند، مرتباً در حال افزایش است! علت رشد بی‌رویه این كودكان، تأثیر این داروها است. آیا این داروها واقعاً تأثیری در روند بهبودی آنها دارد؟
عوارض داروها
بیش از یك‌چهارم كودكان و نوجوانان در آمریكا از این داروها استفاده می‌كنند؛ ولی سازمان غذا و داروی آمریكا مصرف این داروها را برای كودكان زیر شش سال توصیه نمی‌كند؛ چرا كه باید تحقیقات گسترده‌تری روی این داروها و عوارض آنها، به خصوص در سیستم عصبی و مغز كودكان، انجام شود.
داروهای محرك، روند رشد را كند می‌كنند داروهای ضد روان‌پریشی نیز باعث افزایش وزن و برخی اختلالات غدد درون‌ریز می‌شوند. اما با وجود تمام این عوارض باز هم پزشكان استفاده از آنها را مخصوصاً در موارد شدید، توصیه می‌كنند. به عنوان والدین كودك، باید نسبت به داروهای مصرفی او محتاط باشید و جوانب احتیاط را رعایت كنید.
كمكم كن
در چنین مواقعی شما بیش از هر كس دیگری فریاد «كمكم كن» فرزندتان را می‌شنوید. طبق تحقیقات انجام شده از هر پنج كودك و نوجوان 18-13 ساله، یك نفر دچار برخی اختلالات روحی- روانی است؛ مثل دلهره و نگرانی، نوسانات خلقی (دمدمی مزاج بودن)، مشكلات اخلاقی، افسردگی و... تعداد كودكان مبتلا به این مشكلات از نوجوانان كمتر است؛ با این وجود، تعداد كودكان مشكل‌دار در پیش دبستانی‌ها و دبستان‌ها كم نیست، حالا در شرایطی كه استفاده از داروهای مخصوص این اختلالات برای كودكان خردسال خطرناك‌تر از نوجوانان است آیا باز هم می‌توان نسبت به عوارض آنها بی‌تفاوت بود؟
برخی از اختلالات حتی تشخیص داده نمی‌شوند؛ چرا كه با مشاهده رفتارها و حركات كودكان خردسال و حتی كودكان نوپا ممكن است همه چیز به نظر عادی برسد و اصلاً به ذهن هم خطور نكند كه مشكلی وجود دارد. گریه كردن یك كودك خردسال می‌تواند نشانه افسردگی او باشد؛ ولی اغلب ما افسردگی یك كودك سه ساله را دور از ذهن می‌دانیم. از طرفی درمان كودكان خردسال كه به اختلالات روحی – روانی دچارند بسیار هزینه‌بردارتر از بزرگسالان است. تعداد متخصصان روانپزشكی كودكان انگشت‌شمار است. وقتی‌كه مشكل كودك توسط پزشك تشخیص داده می‌شود، والدین دچار شك و تردید می‌شوند كه شاید پزشك اشتباه كرده باشد.
برخی پزشكان قبل از شروع جلسات روان درمانی، استفاده از دارو را تجویز می‌كنند. درمان‌های هفته‌ای یك جلسه، طولانی و وقت‌گیر می‌شود و از آنجا كه مصرف داروها سریع‌تر و راحت‌تر از جلسات روان‌درمانی است، خانواده‌ها نیز به سراغ مصرف داروها می‌روند. البته در برخی موارد و شرایط حاد و خاص مصرف این داروها حیاتی است و می‌تواند كودك را حتی از خطر مرگ نجات دهد.
آیا رفتارها و احوالات كودك من طبیعی است؟
قضاوت و تشخیص رفتارهای غیر طبیعی و طبیعی در كودكان خردسال بسیار دشوار است گاهی اوقات بزرگ‌ترها (پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها) برخی رفتارها را در كودكان عادی می‌دانند و مرتباً به شما می‌گویند كه بروز این رفتارها در این مقطع سنی عادی است. كج‌خلقی‌ها و بداخلاقی‌ها در كودكان خردسال می‌تواند ریشه در تاخیر تكلم یا تجربه یك استرس جدید مثل دعوا و مشاجره والدین و یا آغاز زمان رفتن به مدرسه داشته باشد. اگر شما در اثر كج‌خلقی‌های فرزندتان هر چه را می‌خواهد، به او بدهید، او یاد می‌گیرد كه كج‌خلقی موثر است و در این موارد نتیجه می‌دهد.
اگر كج خلقی‌های فرزندتان زیاد است و هر روز لااقل یك بار دچار آن می‌شود و هر بار نیز 45 دقیقه یا بیشتر بدخلقی می‌كند، بهتر است به پزشك متخصص مراجعه كنید. خستگی، كم‌خوابی (دیر به رختخواب رفتن)، استفاده از لباس‌های نامناسب و... می‌توانند باعث بروز بدخلقی در كودكان شوند. سعی كنید این عوامل را برطرف كنید. به فرزندتان (اگر بیشتر از 4-3 سال دارد) نفس عمیق كشیدن را یاد بدهید.
اگر فرزندتان نمیتواند حتی لحظه‌ای هم در یكجا آرام بگیرد (مثلا به اندازه شنیدن یك قصه كوتاه یا خوردن غذا به مدت پنج دقیقه) در این‌گونه مواقع قبل از شام او را بیرون ببرید تا هوای تازه بخورد و كمی هم تحرك كند. تلویزیون را خاموش كنید تا بتواند روی كتابی كه برایش می‌خوانید و یا غذایی كه می‌خورد، متمركز شود. اگر این رفتارها و بیقراری‌ها روی توانایی یادگیری او اثر می‌گذارند و حتی خواب شبانه فرزندتان را تحت‌تأثیر قرار داده است و شب‌ها نیز نمیتواند بخوابد، به پزشك مراجعه كنید.
دخترتان دوستانش را گاز می‌گیرد و یا آنها را كتك می‌زند. البته این رفتار در بسیاری از كودكان خردسال بروز می‌كند آنها از این طریق ناراحتی و عصبانیت خود را بروز می‌دهند؛ زیرا نمی‌‌توانند لغت مناسبی برای آن بیابند به فرزندتان بگویید كه اگر این رفتار از او سر بزند، اسباب‌بازی مورد علاقه‌اش را از دست می‌دهد یا نمیتواند آن كاری را كه دوست دارد، انجام دهد. به او یاد بدهید كه هنگام عصبانیت، از روش‌های غیر فیزیكی برای بیان احساسش استفاده كند. اگر بروز این رفتار در فرزندتان زیاد شده و به پرخاشگری‌های هر روزه تبدیل شده است، به پزشك مراجعه كنید.
فرزندتان تقریباً از هر چیزی می‌ترسد. افراد جدید، مكان‌های جدید، حیوانات، تاریكی و... تمام این موارد به نگرانی‌ها و تشویش‌های او می‌افزایند. در این شرایط با لحنی مطمئن و آرام با فرزندتان صحبت كنید تا حس اطمینان و آرامش به او نیز سرایت كند. به او بفهمانید كه می‌توانید ترسش را درك كنید. تصاویر جذابی از موقعیت‌هایی كه باعث ترس فرزندتان می‌شود را به او نشان بدهید. گاهی اوقات او را به مكان‌های جدید ببرید و به او فضای كافی بدهید تا از احساساتش با شما حرف بزند. اگر ترس‌های فرزندتان طولانی‌مدت شده‌اند و روی سایر توانایی‌های او اثر گذاشته‌اند، به پزشك مراجعه كنید.
