زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

 تحریریه دنیای سلامت

آكادمی آمریكایی «AAP» به شدت تأكید می‌كند كه نوازد در شش ماه اول زندگی منحصراً باید با شیر مادر تغذیه شود و تا دو سالگی نیز شیر غذای مكمل كودك باشد. تغذیه نوزاد با شیر مادر هم برای مادر و هم برای نوزاد فواید زیادی دارد. قبل از اینكه این مزایا را بررسی كنیم، ابتدا به چگونگی شكل‌گیری و مواد تشكیل‌دهنده شیر مادر خواهیم پرداخت.

تولید شیر در بدن زنان پس از زایمان و یا در آخرین روزهای بارداری تحت تأثیر هورمون پرولاكتین و اكسی‌توسین، آغاز می‌شود. این شیر در ابتدا رقیق، شیرین و كم‌چربی است كه به آن آغوز می‌گویند و با گذشت زمان تبدیل به شیر غلیظ چربی‌دار و خامه‌ای می‌شود.

 دلایل استفاده

شیر مادر نسبت به شیرخشك و یا هر نوع غذای مكمل دیگر حاوی انسولین كمتری است (انسولین تولید چربی را تحكیم و تحریك می‌‌كند). نوزادانی كه با شیر مادر تغذیه می‌كنند، لپتین بیشتری در سیستم ایمنی بدن خود دارند و پژوهشگران معتقدند این هورمون در تنظیم اشتها و چربی نقش مهمی دارد. 

نوزادانی كه با شیر خشك تغذیه می‌شوند، در هفته‌های اول زندگی سریع رشد می‌كنند و چاق می‌شوند. این افزایش وزن نوزاد با چاقی آینده او در ارتباط است. در سال 2009، مطالعه بزرگی در آلمان انجام شد كه نشان داد نوزادانی كه با شیر مادر تغذیه شده‌اند، خطر ابتلا به SIOS یا همان سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، در آنها كمتر است.

به خصوص نوزادانی كه در یك ماه اول زندگی از شیر مادر تغذیه كرده باشند، خطر ابتلا به این سندرم تا 50 درصد در آنها كاهش می‌یابد.  كودكان تغذیه‌شده با شیر مادر، بعد از واكسیناسیون، كمتر تب می‌كنند و كمتر نیز در معرض ابتلا به آسم هستند.

 خواص شیر دادن در مادران

 شیر دادن باعث می‌شود تا خونریزی رحم سریع‌تر متوقف شود.

 موسسه ملی بهداشت با بررسی بیش از 9000 مورد به این نتیجه رسید زنانی كه شیر دادن را زود متوقف می‌كنند و یا اصلاً به كودك خود شیر نمی‌دهند، در اوایل زایمان، بیشتر به بیماری‌های روحی- روانی و افسردگی بعد از زایمان مبتلا می‌شوند. بیشتر زنان بعد از شیر دادن به كودك احساس آرامش می‌كنند و این به دلیل افزایش ترشح هورمون اكسی‌توسین است.

پژوهشگران با مطالعه بر روی انسان و حیوانات گوناگون دریافتند كه ترشح اكسی‌توسین، موجب آرامش فرد می‌شود. خطر ابتلا به سرطان سینه و تخمدان در زنان شیرده كمتر است. حتی برخی پژوهشگران معتقدند كه مادر تا یك‌سال در برابر این بیماری‌ها ایمن و مصون است.

 شیر مادر نوعی داروی خانگی برای بیماری‌های جزئی مثل ورم ملتحمه، گزش حشرات، عفونت، زخم و سوختگی می‌باشد و به دلیل خواص ایمونولوژیك آن در درمان بیماری اسهال ویروسی، آنفلوآنزا، سرماخوردگی و ذات‌الریه نیز موثر است.

مواد غذایی شیرافزا

دانشگاه پزشكی ویسكاتسین، در تحقیقی اعلام كرد كه مواد غذایی زیر موجب افزایش شیر مادر می‌شود: مارچوبه، زردآلو، لوبیا سبز، هویج، سیب‌زمینی شیرین، چغندر، شاهی آبی، جعفری، قاصدك، نخود، گردوی آمریكایی، بلغور. در مقدار مصرف این مواد هیچ محدودیتی وجود ندارد.

افزایش تولید شیر مادر، به نوشیدن آب كافی، خواب خوب و آرامش اعصاب نیز بستگی دارد، گاهی اوقات روش‌های طبیعی كافی نیستند و لازم است مادر از داروهایی استفاده كند كه میزان پرولاكتین را افزایش دهد. تا شیر بیشتری تولید شود.

دلایل كمبود شیر در زنان

 استرس: استرس از جمله دلایلی است كه تولید شیر را كم می‌كند؛ به همین دلیل است كه اغلب مادران شاغل، كم شیر هستند و شیر آنها به صورت قطره قطره است و یا مادرانی كه بیش از یك فرزند دارند و وظیفه رسیدگی به تمامی فرزندان بر عهده آنهاست، به دلیل استرس نگهداری صحیح از فرزندان، تولید شیر آنها كاهش می‌یابد.

 كمبود خواب: در حالی كه بعید به نظر می‌رسد كه مادران بتوانند به اندازه كافی استراحت كنند، اما لازم است كه هر مادر شیرده بین 8 –10 ساعت در شبانه‌روز بخوابد!

 آب كافی: بیشتر نوزادان به دلیل ‌شیر كم مادر از كوره در می‌روند و سینه را رها كرده و گریه می‌كنند؛ پس لازم است مادران در دوران شیردهی آب بیشتری مصرف كنند تا غدد پستان توانایی افزایش تولید شیر را داشته باشد.

 تیروئید و یا تغییرات هورمونی: 5 – 8 درصد از تمام زنان پس از زایمان دچار اختلالات تیروئیدی می‌شوند. كم‌كاری و یا پركاری تیروئید تولید شیر را با مشكل مواجه می‌كند.

 كمبود كالری: بعضی از مادران به اندازه كافی كالری دریافت نمی‌كنند تا بتوانند به میزان لازم شیر تولید كنند. برای هر مادر شیرده لازم است حداقل 300 كالری اضافه دریافت كند تا شیر كافی برای تغذیه نوزادش تولید شود.

مواد تشكیل‌دهنده شیر‌مادر

 پروتئین: شیر انسان حاوی دو نوع پروتئین اصلی به نام‌های كازئین و وِی (Whey)  است كه 40 درصد آن را كازئین و 60 درصد مابقی را «وی» تشكیل می‌دهد. تعادل میزان این دو نوع پروتئین به هضم سریع و آسان شیر كمك می‌كند. اگر میزان كازئین شیر مادر از این مقدار بیشتر باشد، هضم آن برای نوزاد مشكل می‌شود. پروتئین «وی» خاصیت حفاظتی دارد و از بدن نوزاد در برابر عفونت‌ها محافظت می‌كند...

برای خواندن بخش دوم- راهكار‌های افزایش‌ شیر‌دهی‌مادران- اینجا کلیک کنید.