خانمی 40 ساله هستم که از چندی پیش صبح‌ها زود از خواب بیدار می‌شوم و از حدود 2 ماه پیش 5 کیلوگرم کاهش وزن داشته‌ام و احساس نامطبوع افسردگی‌های مکرر دارم و همچنین قوای جسمانی من نیز ضعیف شده است. البته من سابقه بیماری خاصی را ندارم و از داروی خاصی نیز استفاده نکرده‌ام ولی خواهر بزرگ‌ترم به علت افسردگی یک بار در بیمارستان بستری شده است. لطفا مرا راهنمایی فرمایید که باید از داروی خاصی استفاده کنم یا نه؟
پاسخ ارائه شده توسط: دکتر مهران کسائی، متخصص اعصاب و روان، عضو هيأت علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان
علایم بیماری افسردگی عبارتند از یک‌سری علایم جسمی و یک‌سری علایم ذهنی. از علایم جسمی می‌توان به کاهش اشتها، کاهش وزن، اختلال خواب، کاهش میل جنسی و قوای جنسی و کاهش انرژی بدن اشاره کرد. این علایم در جوامع روستایی و افراد سالمند به‌صورت دردهای پراکنده، شکم‌درد، سردرد، بی‌قراری و اختلالات گوارشی که بدون علت باشند، دیده می‌شود. از علایم ذهنی افسردگی می‌توان به مواردی مانند احساس غمگینی، احساس ناامیدی، احساس گناه (احساس گناهی که اتفاق نیفتاده) و بدبینی به گذشته و اختلالات خواب و ذهنی، احساس مرگ و مردن و افکار خودکشی در موارد شدید یا اقدام به خودکشی، اشاره کرد. راه‌های درمان بیماران افسرده به دو صورت درمان دارویی و درمان غیردارویی می‌باشد.
درمان‌های غیردارویی برای افرادی که بیماری افسردگی خفیف دارند استفاده می‌شود. درمان‌های غیردارویی برای موارد خفیف تا متوسط پیشنهاد می‌شود و شامل شناخت درمانی، رفتار درمانی و درمان‌های مشابه دیگر می‌باشد. درمان دارویی می‌تواند از درجات خفیف تا درجات شدید بیماری را پوشش دهد. در این مرحله استفاده از داروهای مختلف می‌تواند بسیار موثر باشد البته بهترین درمان حالتی است که هر دو درمان (دارویی و غیردارویی) در کنار هم برای بیماران انجام گیرد. معمولا برای کسانی که برای بار اول به خاطر افسردگی به روان‌پزشک مراجعه می‌کنند پزشک مربوطه با توجه به طول دوره افسردگی بین 6 تا 12 ماه درمان تجویز می‌کنند و در این شرایط اغلب از یک دارو استفاده می‌شود.
به جز در افسردگی مقاوم که بیماران دچار ناامیدی می‌باشند ممکن است به تبع آن امید به درمان نیز در این افراد ضعیف باشد. بنابراین در این مواقع نقش خانواده و دوستان در تشخیص این بیماری و مراجعه آنان به پزشک بسیار کلیدی و مهم می‌باشد. در صورتی که این بیماری به موقع درمان نشود می‌تواند حالت کسالت، ناتوانی در انجام کارهای روزمره، افت عملکرد اجتماعی، سست شدن روابط خانوادگی و زناشویی و طولانی شدن دوران افسردگی و لذت نبردن از زندگی را به دنبال داشته باشد. البته در مواقع شدیدتر این بیماری، عدم درمان به موقع می‌تواند به صورت اقدام به خودکشی و حتی خودکشی نیز دیده شود. توصيه كلی من اين است كه باید تمامی افراد به‌خصوص افراد مبتلا به این بیماری، از شرایطی که باعث شروع افسردگی می‌شود پرهیز کنند.
از کارهایی که باعث فشارهای روانی و استرس‌های مختلف می‌شود پرهیز کنند. افراد سالم نیز نباید از مراجعه به روان‌پزشک خودداری کنند و با مشاهده اولین علامت افسردگی چه در خودشان و چه در بستگان، حتما به علایم این بیماری بها داده و به‌سادگی از کنار آن نگذرند. باید در اینجا ذکر شود در دین مبین اسلام بیشتر از تمامی ادیان در مورد مسایل روانی بحث شده و حتی در کتاب ابوعلی سینا دانشمند ایرانی به صراحت به این موضوع اشاره شده که مسلمانان خیلی بیشتر از افراد دیگر به مسایل روان‌شناختی اهمیت می‌دهند و حتی در قرون وسطی که بیماران روانی را می‌سوزاندند در همان دوران نیز در جوامع اسلامی ما این بیماران را به نحو خوبی درمان می‌کردند. بنابراین تمامی افراد مخصوصا افراد مبتلا باید بیشتر به این بیماری توجه کنند و با اولین نشانه‌های بیماری به روان‌پزشک مراجعه کنند.
