زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر فریده دهقان منشادی 

مجموعه كف لگن به عنوان یك واحد عصبی – عضلانی – اسكلتی دارای اجزای نورال (گیرنده‌ها و رشته‌های عصبی) پاسیو (عضلات) است.

عضلات كف لگن تنها عضلات عرضی تحمل‌كننده بار در بدن هستند كه از طریق فعالیت مداوم خود به صورت یك شبكه توری خودتنظیم در پاسخ به وضعیت‌های مختلف، كشش خود را تعدیل كرده و دینامیك ارگان‌های لگنی را حمایت می‌كنند و در حفظ كنترل ادرار و مدفوع، ایجاد پاسخ جنسی نرمال و زایمان به همراه اجزای پاسیو و نورال مجموعه كف لگن نقش دارند.

اختلالات عملكردی كف لگن شامل اختلالات ژنیكولوژی، اوروژینكولوژی و اورولوژیكی، اختلالات كولوركتال و اختلالات عضلانی – اسكلتی می‌باشد.

اختلالات ژنیكولوژی

شامل پرولاپس ارگان‌های لگنی، پرولاپس رحم، درد حین مقاربت، فقدان تون واژینال، كاهش احساس حین اعمال جنسی و واژینسموس می‌باشد.

اختلالات اورولوژیكی و اوروژنیكولوژی

شامل انواع بی‌اختیاری ادراری هنگام خندیدن، سرفه كردن، بلند كردن اجسام، پرش، هل دادن، حمل اجسام، دویدن و ورزش، تكرار و اورژانسی بودن دفع ادرار، ناتوانی در حفظ ادرار هنگام عجله داشتن یا قدم زدن در سرما، خروج ادرار حین اعمال جنسی، پرولاپس مثانه یا پیشابراه، ناپایداری عضله دترسور و احتباس ادراری است.

اختلالات كولوركتال

شامل بی‌اختیاری مقعدی، پرولاپس ركتال، یبوست انسدادی و آنیسموس می‌باشد.

اختلالات عضلانی – اسكلتی

شامل اسپاسم عضلات ناحیه پرینه و تشكیل نقاط حساس به درد در آنها، كمردرد و درد در ناحیه لگن می‌باشد.

تعدادی از عوامل موثر در ایجاد اختلالات عملكردی مجموعه كف لگن عبارتند از:

1- بارداری و زایمان طبیعی با یا بدون استفاده از ابزار كمكی

2- جنس، چاقی، سن و منوپوز

3- نقص در ساختار كلاژن و یا عدم آمادگی و ضعف عضلانی

4- ژنتیك، واریاسیون‌های آناتومیك و تفاوت‌های نژادی در اندازه سطح مقطع كف لگن

5- جراحی‌های ناحیه لگن

6- هیستركتومی

7- علل وضعیتی مانند ایستادن طولانی‌مدت، بارداری و حمل اجسام و سرفه‌های مزمن كه سبب اعمال فشار اضافی به كف لگن و لگامان‌ها می‌شود.

به طور كلی اهداف درمانی فیزیوتراپی عبارتند از: حفظ برقراری عملكرد، بهبود حركت، كاهش درد، پیشگیری یا محدود نمودن ناتوانی‌های جسمی، از این رو فیزیوتراپیست‌ها به عنوان عضوی از تیم بهداشتی جامعه در بهبود و حفظ سلامت و بهداشت جامعه موثرند. برخی از ابزارها و روش‌های درمانی فیزیوتراپی در اختلالات عملكردی عضلات كف لگن عبارتند از:

- آموزش بیماران در مورد ساختار و عملكرد كف لگن و رفتاردرمانی

- بیوفیدبك (EMG) فشاری و به منظور آموزش انقباض صحیح عضلات كف لگن و بازآموزی آنها

- استفاده از اشعه مادون قرمز جهت كاهش درد و اسپاسم

- اولتراسوند جهت كاهش اسپاسم عضلات سطحی و كاهش درد

- تحریك الكتریكی فارادیك با الكترودهای سطحی و یا با پروب واژینال و ركتال جهت افزایش قدرت عضلات كف لگن

- TENS جهت كاهش درد بیماران

- دستگاه تحریكی اینتر فرانشیال جهت تقویت عضلات كف لگن و كاهش درد بیماران

- مخروط‌های واژینال جهت ارزیابی قدرت عضلات كف لگن و همچنین تقویت آنها

- پرینومتر جهت ارزیابی قدرت عضلات كف لگن و همچنین تقویت آنها

- صندلی نئوكنترل به منظور افزایش قدرت عضلات كف لگن

- آماده‌سازی عضلات كف لگن (pelvic Floor Muscle Training)

با این دیدگاه كه تقویت این عضلات، مجاری خروجی كف لگن را ساپورت می‌كند و همچنین عضلات تقویت شده و آماده كمتر در معرض آسیب هستند و در صورت آسیب سریع‌تر بهبود می‌یابند. این روش به عنوان روشی ارزان، غیرتهاجمی و در دسترس جهت پیشگیری و درمان اختلالات عملكردی كف لگن به‌خصوص در گروه‌های در معرض آسیب مانند زنان باردار پیشنهاد می‌شود.