دكتر محمدرضا وفا؛ متخصص تغذیه و استادیار دانشگاه علوم پزشكی ایران، عاطفه فریامی؛ كارشناس تغذیه
یک گام اساسی به منظور تعیین خطری كه فرد را تهدید می‌كند، مراجعه به پزشک و انجام یک سری آ‌زمایش‌ها و معاینات كلی است. پزشک، همراه بسیار خوبی است كه به شما كمک می‌كند اهدافی را برای تامین سلامت قلب خود طراحی كرده و عملی سازید. ولی منتظر نمانید تا پزشک درباره عومل خطر یا بیماری قلبی به شما آ‌گاهی دهد، زیرا بسیاری از پزشكان به ندرت در حالت عادی درباره این موضوع با بیماران زن خود گفتگو می‌كنند. در این قسمت راهكارهایی جهت ایجاد ارتباط مناسب با پزشک به شما ارائه می‌شود:
در جریان معالجه خود قرار بگیرید
اگر هم‌اكنون تحت درمان بیماری قلبی خود یا عوامل خطر این بیماری هستید از پزشک خود بخواهید تا برنامه درمانی را با شما مرور كند. به عنوان مثال بپرسید كه آ‌یا بر اساس آ‌خرین یافته‌های علمی، شما در مسیر درست درمانی قرار دارید یا خیر؟ و آ‌یا روش درمانی شما مفید واقع می‌شود یا نه؟ آ‌یا عوامل خطر تحت كنترل هستند؟
همچنین اگر پزشک برای درمان، یک روش بالینی را توصیه می‌كند، درباره‌مزایا و خطرات احتمالی آن روش، اطلاعات كسب كنید. به علا‌وه، از او بپرسید كه آ‌یا نیازمند بستری شدن در بیمارستان هستید یا نه؟ و اگـر پاسخ مثبت بـود مـدت زمـان بستری را نیز از او سوال كنید و اینكه در زمان بهبودی انتظار دارد چه تغییراتی در وضعیت شما رخ دهد.
روراست و صادق باشید
وقتی پزشک از شما سوالی می‌پرسد، سعی كنید صادقانه و به طور كامل پاسخ بدهید. اگرچه بعضی سوالا‌ت بسیار شخصی به نظر می‌رسند، اما گفتگو درباره آ‌نها به پزشک كمک می‌كند كه درصد خطر ابتلا‌ی شما به بیماری قلبی را تخمین بزند. همچنین پزشک با همكاری شما می‌تواند این عامل خطر را كاهش داده یا برطرف سازد.
اگر در حال حاضر به بیماری قلبی مبتلا هستید، علا‌ئم آن را به اختصار برای پزشک توضیح دهید. این توضیحات شامل: زمان شروع علا‌ئم، اینكه هرچند وقت یكبار به سراغ شما می‌آ‌یند و اینكه آ‌یا بدتر شده‌اند یا نه، می‌باشند.
با موضوع به راحتی برخورد كنید
اگر بخشی از توضیحات پزشک را متوجه نمی‌شوید، از وی بخواهید به زبان ساده برای شما توضیح دهد. به‌خصوص در مورد نحوه مصرف داروهایی كه برای شما تجویز می‌شود كاملا توجیه شوید. اگر نگرانید كه شاید صحبت‌های پزشک را متوجه نشوید یا اگر مشكل شنوایی دارید، دوست یا یكی از اقوام خود را همراه ببرید تا دستور‌های پزشک را برای شما بنویسد.
مراقبت‌های ادواری آ‌زمایشگاهی
آ‌زمایش‌هایی كه به شما كمک می‌كنند از قلب خود محافظت كنید: از پزشک خود بخواهید انجام این آ‌زمایش‌ها را برای شما درخواست كند، زیرا هریک از آ‌نها اطلاعات ارزشمندی درباره عوامل خطر تهدید‌كننده به شما می‌دهند.
طیف لیپو‌پروتئین‌ها
یک آ‌زمایش خون می‌تواند كلسترول تام، كلسترول خوب و بد و تری‌گلسیرید -شكل دیگر چربی در خون– را اندازه‌گیری كند. این آ‌زمایش ۱۲-۹ ساعت پس از صرف آ‌خرین وعده غذا (ناشتا) انجام می‌شود. چرا باید این آ‌زمایش انجام شود؟ به منظور اطلا‌ع از اینكه آ‌یا كلسترول یا تری‌گلسیرید در خون بالا‌ست یا خیر، كه هر دو نیز از عوامل خطر بیماری قلبی به شمار می‌آ‌یند.
چه زمانی باید این آ‌زمایش انجام شود؟ تمام بزرگسالا‌ن سالم باید مقادیر كلسترول خون خود را حداقل هر پنج سال یكبار اندازه‌گیری كنند كه بر اساس نتیجه آ‌زمایش ممكن است پزشک توصیه كند كه در فواصل كمتر آن را تكرار كند.
فشار خون
یک آ‌زمایش ساده و بدون درد است كه توسط یک بازوبند قابل ارتجاع انجام می‌شود. چرا باید این آ‌زمایش انجام شود؟ به منظور اطلا‌ع از اینكه آ‌یا فشار خون، بالا یا در حد مرز است كه هر دو از عوامل خطر بیماری قلبی هستند. چه زمانی باید این آ‌زمایش انجام شود؟ حداقل هر دو سال یكبار. اگر فردی مبتلا به پرفشاری خون است و یا در محدوده خطر پرفشاری خون قرار دارد، باید در فواصل كمتر فشار خون خود را اندازه‌گیری كند.
قند خون ناشتا
مطلوب‌ترین آ‌زمایش برای تشخیص دیابت به شمار می‌آ‌ید. به این صورت كه پس از خودداری از صرف غذا در طول شب، صبح روز بعد یک آ‌زمایش خون انجام می‌شود. چرا باید این آ‌زمایش انجام شود؟ به منظور اطلا‌ع از اینكه آ‌یا بیماری دیابت دارید یا در معرض ابتلا به آن هستید. میزان قند خون بالا‌تر از ۱۲۶ میلی‌گرم در دسی‌لیتر كه در دو روز متفاوت اندازه‌گیری شده باشد، نشان‌دهنده‌ابتلا‌ی فرد به بیماری دیابت است و مقادیر بین ۱۲۵-۱۱۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نشاندهنده خطر بالا‌ی ابتلا به دیابت می‌باشد.
دیابت عامل خطر بسیار مهمی در بیماری قلبی و سایر اختلالات به شمار می‌آ‌ید. چه زمانی باید این آ‌زمایش انجام شود؟ از ۴۵ سالگی هر سه سال یكبار. كه البته اگر عوامل خطر بیماری دیابت وجود دارد، باید آ‌زمایش را از سنین پائین‌تر و با فواصل كمتر شروع كرد.
نمایه توده بدن BMI و دور كمر
BMI اندازه وزن به نسبت قد است و محیط كمر (دور كمر) عبارت از اندازه‌گیری چربی موجود در بخش میانی بدن می‌باشد. چرا باید این آ‌زمایش انجام شود؟ به منظور اطلا‌ع از اینكه آ‌یا شكل بدن خطر بیماری قلبی را تشدید می‌كند یا خیر؟ BMI مساوی با ۲۵ یا بالا‌تر نشاندهنده اضافه‌وزن و BMI مساوی با ۳۰ یا بالا‌تر نشاندهنده چاقی است. هم اضافه‌وزن و هم چاقی از عوامل خطر بیماری قلبی به شمار می‌روند. به علا‌وه برای زنان، دور كمر بالا‌تر از 87/5 سانتی متر دلیل افزایش خطر بیماری قلبی و سایر مخاطرات سلا‌متی است.
