زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

گفتگو: فاطمه استيری

دكتر سعید حسینی؛ متخصص تغذیه درباره تغذیه خانم‌ها در یائسگی گفت: «به دلیل كاهش دفع آهن در دوران یائسگی، این افراد باید از مصرف مكمل آهن خودداری كنند، زیرا مانند قبل به ماده مغذی آهن نیاز ندارند، ولی مصرف كلسیم باید بیشتر گردد و در صورتی كه در رژیم غذایی از مواد لبنی (شیر، ماست، پنیر و دوغ)، سبزیجات برگ سبز (مانند بروكلی و اسفناج) به طور مناسب استفاده می‌شود، نیاز به مصرف مكمل كلسیم نیست و در غیر این صورت، طبق نظر پزشك و متخصص تغذیه می‌توان از مكمل كلسیم مناسب استفاده كرد.

میزان ویتامین D نیز مهم است، چرا كه در جذب كلسیم مصرف شده موثر می‌باشد، لذا می‌توان 3 بار در هفته به مدت حدود یك ربع در معرض نور خورشید قرار گرفت یا از ویتامین D خوراكی یا تزریقی (طبق نظر پزشك و متخصص تغذیه) استفاده نمود. بقیه ویتامین‌ها و مواد معدنی تفاوت چندانی نسبت به دوره قبل از یائسگی ندارند».

دكتر حسینی افزود: «مصرف 30 گرم سویا در روز (بیشتر از این مقدار لازم نیست) در زنان یائسه می‌تواند به كاهش عوارض یائسگی كمك كند. چای، قهوه و كافئین نیز باید كمتر مصرف شوند، زیرا باعث تشدید گرگرفتگی می‌شوند».

دکتر احمدرضا درستی؛ متخصص تغذیه گفت: «بازده ویتامین D با افزایش سن كاهش یافته و از میزان جذب کلسیم به دلیل کاهش جذب روده ای آن کاسته می شود. ضمنا زنان سالمند  یائسه  نسبت به دیگر زنان، روزانه  100 میلی گرم بیشتر كلسیم  دفع می‌كنند؛ لذا دریافت غذاهای حاوی کلسیم بالا و حتی در مواردی مصرف مکمل (دارویی) کلسیم به میزان نیم تا یک گرم، برای آنان مفید است. زنانی که روزانه به حد کافی در معرض نور خورشید قرار نداشته باشند، لازم است مکمل ویتامین D نیز دریافت نمایند.

رژیم بسیار اسیدی منجر به تشدید كاهش توده استخوانی و در نهایت، بروز پوكی استخوان خواهد شد. میوه‌ها و سبزی‌ها با ایجاد شرایط قلیایی در بدن، به حفظ تعادل مثبت كلسیم بدن كمك می‌كنند.
همچنین مس موجود در غذاها (و به وی‍ژه انواع گوشت) به همراه آهن، روی و ویتامین C در ایجاد پیوندهای كلاژن استخوانی لازم بوده و بنابراین باید روزانه این مواد مغذی، از طریق رژیم غذایی دریافت گردند تا احتمال پوکی استخوان کاهش یابد.

مصرف ویتامین A به طور خاص برای رشد و بقای استخوان بسیار مهم و ضروری است. نتایج مطالعات نشان داده‌‌اند كه دریافت بیش از حد این ویتامین (و نه پیش سازهای گیاهی آن)، خود ممكن است منجر به شكستگی لگن گردد، لذا دریافت مناسب ویتامین A از مواد غذایی و یا از مکمل ها باید قبل از دوران یائسگی شروع شود و مقدار مصرف نیز متناسب با نیاز فرد باشد. ویتامین E و اسیدهای چرب امگا-3 باید در حد نیاز مصرف شوند وگرنه مصرف دارویی این مواد تحت نظر متخصص تغذیه الزامی خواهد بود. ویتامین Eدر سبزیجات و روغن آنها یافت می‌شود و منبع اصلی اسیدهای چرب امگا-3 نیز محصولات دریایی و مغزدانه ها هستند که لازم است به مقدار کافی (نه اضافی) دریافت گردند».

دكتر درستی درخصوص اینكه افراد یائسه برای رفع گرگرفتگی چه باید بکنند، گفت: «خانم هایی که بنابه هر دلیل مزه سویا در غذا را نمی‌پسندند و در نتیجه از مصرف آن خودداری می‌کنند، می توانند از کپسول های پودر سویا که در داروخانه ها ارائه می شود، استفاده نمایند و در روز به طور مرتب 2-1 کپسول مصرف کنند. مصرف شیرسویا و پنیر سویا نیز به همین ترتیب مفید است (البته ضرورت ندارد که هر روز مصرف شوند)، ولی لازم است توجه شود که این مواد، جای شیر و پنیر واقعی را نمی گیرند و برخی از این مواد مغذی مورد نیاز بدن باید حتما از طریق لبنیات حیوانی تامین گردند».

وی افزود: «توصیه می شود افراد یائسه از گروه شیر و لبنیات كم چرب (شیر، ماست و دوغ)، روزانه 3 واحد مصرف نمایند. هر واحد از مواد لبنی عبارت از 1 لیوان شیر یا ماست یا 2 لیوان دوغ یا تکه 50-30 گرمی پنیر (بسته به نرم یا سخت بودن پنیر) می باشد».

دکتر نوشین صحابی؛ جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی نیز در این باره گفت: «زمانی که خانمی در محدوده سنی 48 تا 52 سال به مدت یک سال عادت ماهیانه (پریود) نشود، می‌گوییم فرد دچار یائسگی شده است. در واقع  اولین  علامت اینکه بفهمیم  فرد یائسه شده یا نه، قطع قاعدگی به مدت یک سال  است».

وی از دیگر مشکلات یائسگی را  پوکی استخوان عنوان کرد و افزود: «از آنجا که در دوران یائسگی  منبع تولید استروژن (تخمدان) کار نمی کند و میزان استروژن بدن کاهش می‌یابد، در نتیجه متابولیسم استخوان به  سمتی می رود که مواد معدنی از استخوان خارج می شوند و به مرور پوکی استخوان رخ می دهد. پوکی استخوان هم بعد از چند سال به صورت دردهای کمر، عضله، استخوان و شکستگی پاتولوژیک  بروز می‌یابد، یعنی با یک ضربه کوچک ممکن است استخوان بشکند، مانند خانم های مسنی که  هنگام راه رفتن  در اثر یک زمین خوردگی ساده دچار شکستگی لگن یا ران می شوند که  عوارض زیادی برای فرد دارد، تا آنجا که یکی از علل اصلی مرگ و میر افراد مسن شکستگی لگن و ران است.

به همین علت از زمانی که یائسگی رخ می دهد، فرد باید زیر نظر متخصص  درمان را شروع کند. افرادی که هورمون‌تراپی نمی‌شوند، باید روزی حداقل 2 عدد کپسول ویتامین D، شیر و لبنیات زیاد (حداقل 2 لیوان شیر و 2 کاسه ماست)  بخورند و روزی 30 دقیقه پیاده روی نمایند».

دكتر محمد حسین صالحی سورمقی؛ استاد دانشكده داروسازی دانشگاه تهران گفت: «از گیاهان دارویی كه می‌توانند تاثیر قابل توجهی در كاهش علایم یائسگی داشته باشند، می‌توان نمونه‌های زیر را استفاده نمود:

1- سویا: سویا را می‌توان به طرق مختلف به صورت غذا استفاده كرد. همچنین در سال‌های اخیر محصولاتی از سویا به صورت شیر، پنیر، سس و یا موارد دیگر تهیه شده كه دارای همان خاصیت لوبیای سویا هستند. مواد موثر موجود در سویا گذشته از كاهش عوارض یائسگی، دارای اثرات ضدسرطانی بوده و مصرف آن به خصوص در این سنین برای خانم‌ها ضروری است.

2- دانه كتان: دانه كتان به علت داشتن اسیدهای چرب خاص و از جمله امگا-3 و امگا-6 از مواد گیاهی بسیار ارزنده برای كاهش عوارض یائسگی است، به همین دلیل در سال‌های اخیر كارخانجات مختلف داروسازی از روغن آن كپسول‌هایی ارائه نموده‌اند كه به نام Flax Seed oil مشهور است. در صورتی كه بخواهیم از دانه‌ها به طور مستقیم استفاده كنیم، می‌توان روزانه 5 گرم از خرد شده آن به طور خوراكی مصرف نمود. لازم به توضیح است كه خرد شده دانه‌ها را باید حداكثر پس از یك یا دو هفته مصرف نمود، چون در صورت ماندن به مدت طولانی در آنها تركیبات سیانور ایجاد می‌شود و ممكن است باعث مسمومیت گردد. اضافه می‌نماید دانه‌های سالم و خرد نشده به مدت طولانی بدون تغییر مانده و قابل مصرف می‌باشند.

3- گیاه زنان یا گیاه پنج انگشت: نام علمی این گیاه Vitex agnus-castus می‌باشد. از 30 سال گذشته تاكنون بیش از 80 كارخانه داروسازی از این گیاه اقدام به تهیه داروهای مختلف نموده‌اند. این داروی گیاهی در ایران به نام ویتاگنوس (Vitagnus) می‌باشد كه به شكل قرص و قطره در داروخانه‌ها بدون نسخه عرضه می‌گردد. نحوه و میزان مصرف این دارو در راهنمای همراه دارو ذكر شده است».