زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

خلع ید یکی از انواع دعاوی مالی است و زمانی مطرح می‌شود که فرد بخواهد مال خود را از تصرف دیگران خارج کند. در این نوع از دعاوی، فرد باید به سند مالکیتی که در اختیار دارد استناد کند تا دادگاه بررسی‌های لازم را انجام دهد و حکم نهایی را صادر کند. پرونده‌های مربوط به این دعاوی معمولا پیچیده هستند و اگر فرد شاکی، شکایت خود را به‌درستی مطرح نکند، زمان رسیدگی به پرونده طولانی می‌شود و علاوه‌بر زمان، هزینه‌ زیادی نیز اتلاف خواهد شد. لذا توصیه می‌شود در صورت مواجه با چنین پرونده‌ای، حتما از یک فرد متخصص کمک بگیرید.

دعوی خلع ید چیست؟

به گفته ی الهام قاسمی وکیل پایه یک دادگستری، طبق ماده 308 قانون مدنی، دعوی خلع ید زمانی مطرح می‌شود که ملک یک فرد، به‌صورت‌ غیرقانونی به تصرف فرد دیگری درآمده باشد و اکنون مالک خواستار رفع تصرف و خارج کردن فرد متصرف از ملک باشد. روند پیگیری این پرونده به این صورت است که صاحب ملک باید در ابتدا دعوی خلع ید را مطرح و اسناد و مدارک که نشان‌دهنده مالکیت او هستند را به دادگاه ارائه کند.

بعد از آنکه دادگاه اسناد و مدارک را بررسی کرد، برای فردی که ملک دیگری را تصرف کرده است، حکم خلع ید صادر می‌کند و فرد باید بعد از صدور این حکم، ملک را در اولین فرصت تخلیه کند. عدم آگاهی در رابطه با این دعوی، باعث شده است که بسیاری از افراد این دعوی را با تصرف عدوانی اشتباه بگیرند که در ادامه به بررسی تفاوت این دعاوی خواهیم پرداخت.

در دعوای خلع ید چه شرایطی باید مطابق قانون فراهم باشد؟

برای آنکه درخواست خلع ید ثبت شود، باید شرایطی مطابق قانون فراهم باشد که عبارتند از:

• شخصی که قرار است این دعوی را مطرح کند، باید حتما مالک ملک باشد.
• تصرف صورت گرفته، باید غصبی و غیرقانونی باشد؛ یعنی اگر ملک به‌طور قانونی به شخص دیگری رسیده باشد، مالک نمی‌تواند بی‌دلیل خواستار تخلیه ملک شود.
• آخرین شرایطی که باید فراهم باشد، متصرف بودن شخص خوانده دعوی است. طرف دیگر این پرونده که متصرف نیست را نمی‌توان خوانده دعوی معرفی کرد.

مراحل رسیدگی به دعوای خلع ید

خلع ید یک دعوای حقوقی است که به اموال غیرمنقول مربوط می‌شود، از همین رو شورای حق اختلاف صلاحیت رسیدگی به این پرونده را نخواهد داشت، زیرا این شورا صلاحیت رسیدگی به پرونده‌های تا سقف بیست میلیون تومان را دارد. بنابراین، رسیدگی به پرونده خلع ید به دادگاه واگذار خواهد شد. برای مطرح کردن این دعوی باید مراحل قانونی طی شود که شامل:

1. در ابتدا شخصی که مالک مال متصرفه است، باید یک دادخواست حقوقی در رابطه با این موضوع تنظیم کند. برای تنظیم اصولی این دادخواست و استناد به ادله‌های قانونی، کمک گرفتن از یک وکیل متخصص کمک‌کننده خواهد بود.
2. بعد از آنکه دادخواست خلع ید به‌صورت اصولی تنظیم شد، دادخواست باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در سامانه ثنا ثبت شود.
3. بعد از آنکه دادخواست به ثبت برسد، دادگاه زمانی را برای رسیدگی به پرونده مشخص خواهد کرد. در جلسه‌ای که برگزار می‌شود، ادله ارائه شده بررسی خواهند شد. اگر مشخص شود که ادعا فرد شاکی درست است، حکم خلع ید صادر خواهد شد.
4. در این مرحله، صاحب ملک تصرف شده می‌تواند از خوانده دعوا خسارت‌های وارده و اجرت‌المثل را طلب کند و دادگاه موظف است که به تمام خواسته‌ها رسیدگی کند.
5. بعد از صدور حکم قطعی خلع ید، درخواست اجرای حکم باید توسط خواهان به بخش اجرای احکام مدنی ارائه شود تا در نهایت حکم اجرائی توسط این بخش صادر شود.

مدارکی که وکیل در دادخواست حقوقی خلع ید درج می‌نماید

همان‌طورکه گفته شد، بهتر است ثبت دادخواست خلع ید را به یک وکیل بسپارید تا مراحل به شکل قانونی و سریع پیگیری شوند. برای آنکه رسیدگی به این پرونده انجام شود، وکیل باید مدارکی را در دادخواستی که ارائه می‌دهد درج نماید که این مدارک عبارتند از:

• سندی که نشان می‌دهد ملک به مالک شاکی اختصاص دارد.
• شهادت شاهدین که به تصرف غیرقانونی ملک مالک شهادت می‌دهند.
• نتیجه‌ای که از معاینه محلی به‌دست آمده است.

مدارک دیگری چون شماره پرونده، درخواست جلب نظر کارشناس، کارت ملی و ... نیز برای ثبت دادخواست لازم هستند که وکیل آن‌ها را هنگام ثبت دادخواست ارائه می‌دهد.

تفاوت خلع ید و تصرف عدوانی

در برخی از مواقع، افراد خلع ید را با تصرف عدوانی اشتباه می‌گیرند، اما تفاوت‌هایی میان این دو وجود دارد. در خلع ید، فردی که دادخواست تصرف ملک را ارائه می‌دهد، باید مالکیت خود را به ارائه اسناد و مدارک ثابت کند. در دعوای تصرف عدوانی نیازی به اثبات مالکیت نیست، اما خواهان باید ثابت کند سابقه تصرف او نسبت به متصرف فعلی مقدم‌تر و زودتر است. البته تفاوت‌های دیگری وجود دارد که عبارتند از:

1. رسیدگی به دعوی تصرف عدوانی خارج از نوبت انجام می‌شود، درحالی که رسیدگی به دعوی خلع ید نیازمند برخی از تشریفات دادرسی است.
2. رسیدگی به دعوی خلع ید، تنها به‌شکل حقوقی انجام می‌شود، درحالی‌که رسیدگی به دعوی تصرف عدوانی به دو شکل حقوقی و کیفری قابل انجام است.
3. در دعوی خلع ید، نیاز است که حکم و رای دادگاه قطعی شود تا اجرای درخواست صورت گیرد، اما در دعوی تصرف عدوانی حکم بلافاصله بعد از صدور قابل اجرا خواهد بود.

کلام آخر

دعاوی خلع ید پیچیدگی و حساسیت بالایی دارند. ما برای آنکه بتوانید درک درستی از این موضوع پیدا کنید، به زبان ساده آن را به شما توضیح دادیم و هرآنچه به آن مربوط بود را نیز بررسی کردیم. اکنون اگر شما درگیر چنین پرونده‌ای شده‌اید، توصیه می‌شود پیگیری مراحل قانونی را به یک وکیل متخصص بسپارید تا در کوتاه‌ترین زمان به حق و حقوقتان برسید.