تحریریه زندگی آنلاین : بازنشستگی برای بسیاری از افراد موقعیتی برای تفریح و رهایی از مسئولیت‌های ناشی از تعهدات شغلی است، اما برای برخی دیگر به دلیل مشکلات اقتصادی یا فقدان اعتمادبه‌نفس، موقعیتی استرس‌آور محسوب می‌شود؛ همچنین وجود برخی مشکلات در این دوران، مانعی برای رسیدن بازنشستگان به آرامش است.مقوله سالمندی و بازنشستگی از موضوعات مهم در تصمیم‌سازی‌های هر کشور محسوب می‌شود، به‌طوری‌که در جهان به‌ویژه در کشورهای پیشرفته، محور برنامه‌ها برای این قشر بر ارتقای امیدواری و رفاه بیشتر گذاشته‌شده و با توجه به روند روبه رشد جمعیت سالمندی، توجه به خواسته‌ها و مسائل این قشر از موضوعات مهم کشورها است. بازنشستگی به معنای کناره‌گیری از ادامه شغل به علل متفاوت نظیر بالا بودن سن، بیماری یا ازکارافتادگی است. سال‌هایی که افراد در بازنشستگی سپری می‌کنند، تقریباً برابر با سال‌های اشتغال آن‌ها است؛ بیشتر افرادی که داوطلبانه بازنشسته می‌شوند، طی مدت دو سال به دلایل گوناگونی ازجمله واکنش‌های منفی نسبت به بازنشستگی، احساس مؤثر نبودن، مشکلات اقتصادی یا تنهایی، دوباره شروع به کار می‌کنند.
بیشتربخوانید:
سایه روشن های بازنشستگی پیش از موعد
تأثیر وضعیت مالی صندوق‌های بازنشستگی بر آینده میلیون‌ها نفر
بازنشستگی مانند سایر تحولات زندگی، اغلب استرس‌زا است. نظام بازنشستگی در مقررات استخدامی بخش خصوصی و دولتی تمام کشورهای دنیا، جایگاه ویژه‌ای دارد. طی سه دهه آخر قرن بیستم، جهان شاهد تحولی در سیستم‌های بازنشستگی از طریق ایجاد صندوق‌های بازنشستگی برای تأمین، اداره دارایی‌های بازنشستگی و نیز پرداخت مزایای بازنشستگی از محل این دارایی‌ها بوده است که صندوق‌های کشور ایران نیز از این رویه مستثنی نیستند. عملکرد و وضعیت مالی صندوق‌های بازنشستگی بر آینده میلیون‌ها نفر تأثیر دارد؛ بنابراین عملکرد صندوق‌ها می‌تواند پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی زیادی دربر داشته باشد. اداره مؤثر این صندوق‌ها، تعیین خط‌مشی‌های مناسب بازنشستگی و نظارت بر فعالیت آن‌ها به اطلاعات اتکاپذیر، مربوط و شفاف نیاز دارد.
اجبار به اشتغال مجدد بازنشستگان به علت مشکلات اقتصادی
با چرخش چرخ اقتصاد کشوری و بالا رفتن نجومی قیمت‌ها بازنشستگان با دریافتی حداقلی حقوق از پس یک زندگی حداقلی برنیامده و چند برابر پایین‌تر از خط فقر اعلامی توسط دولت زندگی می‌کنند. افراد با سن بالا پس از بازنشستگی به اشتغال مجدد به کار روی می‌آورند تا بلکه بتوانند معیشت خانواده خود را تأمین کنند. این قشر از جامعه درحال‌حاضر با مشکلات معیشتی شدیدی با توجه به افزایش قیمت‌ها در بازار روبه‌رو هستند. همچنین طبق محدودیت تصویب‌شده برای اشتغال به کار افراد بازنشسته از سمت سازمان تأمین اجتماعی، فرد پس از بازنشستگی اجازه اشتغال به کار دیگری ندارد به‌خصوص اگر دوره کار خود را در شغل‌های سخت و زیان‌آور گذرانده باشد که البته این قانون برای بازنشستگان لشکری و کشوری صدق نمی‌کند و این موضوع نیز یکی از تبعیض‌های اعمال‌شده است. یک بازنشسته با حقوق بسیار اندک چند میلیون تومانی نمی‌تواند زندگی کند و به‌طور طبیعی مجبور به اشتغال مجدد به کار می‌شود تا زندگی خود را اداره کند. اگر حقوق افراد پس از بازنشستگی کفاف یک زندگی را بدهد، افراد لزومی برای کار مجدد ندارند. امید به زندگی در افراد بازنشسته نیز بسیار کاهش‌یافته است.
بیشتربخوانید:
شرایط دریافت وام ضروری بازنشستگی اعلام شد
طرح همسان‌سازی نتوانست انتظارات بازنشستگان را برآورده کند
به گفته یک کارشناس مسائل اقتصادی، طرح همسان‌سازی نتوانست انتظارات بازنشستگان را برآورده کند. درحال‌حاضر این قشر از جامعه با مشکلات بسیار زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و با توجه به سنشان، هزینه‌های سلامتی زیادی متوجه آن‌ها است اما به علت تورم افسارگسیخته‌ای که در جامعه وجود دارد، خیل عظیمی از بازنشستگان و مستمری‌بگیران دچار مشکلات زیادی هستند. طی سال گذشته یک مرحله از همسان‌سازی حقوق بازنشستگان انجام شد، اما این مسئله برای افرادی که در سطح پایین درآمدی هستند، تأثیر چندانی نداشت؛ به‌طوری‌که اکنون بسیاری از مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی چهار و زیر چهار میلیون تومان دریافتی دارند و این موضوع نتوانست مشکلی از بازنشستگان حل کند. این در حالی است افرادی که دریافتی بالایی داشتند، این طرح برای آن‌ها تأثیر زیادی داشت و حقوق آن‌ها با افزایش قابل‌توجهی روبه‌رو شد.
فقدان تنوع در طرح‌های بازنشستگی ایران
قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ به دنبال ایجاد زمینه نظام بازنشستگی یکپارچه بود تا از این طریق صندوق‌های بیمه‌گر اختصاصی را تجمیع کند، اما بسیاری از این صندوق‌ها با دارا بودن نفوذ و قدرت سیاسی از پیوستن به طرح یکپارچه‌سازی و تمهیدات آن اجتناب کرده، صندوق اختصاصی خود را تأسیس کردند.
در نظام‌های متکثر بیمه‌های اجتماعی، کوچک بودن صندوق‌های اختصاصی منجر به ناپایداری آن‌ها در کوتاه‌مدت شده، درنتیجه قابلیت تحمیل هزینه‌های رفاهی متنابه به بودجه عمومی را پیدا خواهند کرد. صندوق‌های بزرگ هم به سبب تکیه‌بر بیمه پایه و فقدان جایگزین‌های بیمه‌ای مانند بیمه‌های مکمل، همواره در معرض فقدان کفایت مستمری قرار دارند. به‌طورکلی فقدان تنوع در طرح‌های بازنشستگی در ایران می‌تواند در آینده یکی از چالش‌های اصلی نظام بازنشستگی باشد.
بیشتربخوانید:
وقتی بازنشستگی دوران شکوفایی می‌شود
مشکلات بهداشت و درمان بازنشستگان
نمی‌توان درباره صندوق تأمین اجتماعی صحبت کرد، اما اشاره‌ای به کاهش و ضعف خدمات درمانی ارائه‌شده توسط این صندوق نداشت. افراد آن‌طور که بایدوشاید از خدمات درمانی مناسب برخوردار نیستند، این در حالی است که آن‌ها پول قابل‌توجهی به صندوق تأمین اجتماعی پرداخت می‌کنند. منکر مشکلات صندوق نیستیم اما هزینه این مشکلات نباید بر دوش کارگر و بازنشسته بیفتد. آن‌ها حق بیمه پرداخت می‌کنند تا در هنگام بیماری و سالمندی، خیالشان آسوده باشد اما متأسفانه این آسودگی خاطر دست‌نیافتنی شده است.
درصورت اجرای قانون الزام درمان نیازی به بیمه تکمیلی نیست
ازنظر معیشتی و حقوقی، شرایط زندگی بازنشسته‌ها مشخص است و ازنظر درمانی، درواقع برای آن‌ها درمانی وجود ندارد و الزام درمان تصویب‌شده در سال‌های ۵۴ و ۶۸ اجرا نمی‌شود. طبق قانون درمان، حتی فرد باید به خارج از کشور نیز فرستاده شود اما بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی در مراجعه به بیمارستان‌های دولتی هم مشکل‌دارند. اگر قانون الزام درمان تصویب‌شده اجرایی شود، نیازی به بیمه تکمیلی نیست. وجود بیمه‌های تکمیلی و شرکت‌های تجاری در کنار کار درمان، افزایش روزافزون بیمارستان‌های خصوصی در سطح کشور را به همراه داشته است. پرداخت حقوق و دستمزد بالا و پرداخت‌های غیررسمی در برخی از این بیمارستان‌ها موجب شده برخی از پزشکان و کارکنان درمانی رغبت بیشتری برای حضور در این بیمارستان‌ها داشته باشند. با اجرای طرح درمان مستقیم، بازنشستگان و کارگران نیازی به بیمه تکمیلی ندارند. تأمین اجتماعی به دلیل برخوردار نبودن از بودجه مناسب و پرداخت نشدن مطالباتش توسط دولت، توان رقابت و حمایت کافی از بیمه‌شدگان و بازنشستگان خود را نداشته باشد.
درصورتی‌که هزینه‌های درمانی بیمه‌شدگان و بازنشستگان توسط سازمان تأمین اجتماعی پرداخت شود و بیمارستان‌های ملکی از امکان مناسب برخوردار باشند، نیازی به بیمه تکمیلی نیست و بیمه‌شدگان علاقه‌ای برای حضور در بیمارستان‌های خصوص ندارند. تأمین اجتماعی برای بی‌نیازی بازنشستگان و بیمه‌شدگان به بیمه تکمیلی باید با تجهیز بیمارستان‌های ملکی و ارجاع بیماران به بیمارستان‌های دیگر، آن‌ها را از حضور در بیمارستان‌های خصوصی بی‌نیاز کند.
مشکلات مسکن و صفر بودن تسهیلات ارائه‌شده به بازنشستگان
خدمات ارائه‌شده به بازنشستگان برای تسهیل زندگی در حدود صفر است؛ ازنظر رفاهی نیز تفریح و مسافرتی برای بازنشستگان در نظر گرفته نشده اما توجه به درمان و حقوق بازنشستگان ارجحیت دارد. بسیاری از بازنشستگان کشور اجاره‌نشین هستند، بنابراین از دولت انتظار می‌رود در طرح مسکن ملی سهمیه‌ای جداگانه برای بازنشستگان و مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی در نظر بگیرد. بیشتر جوانان به علت نداشتن مسکن از ازدواج صرف‌نظر می‌کنند و با شرایط اقتصادی کشور، تهیه مسکن برای یک جوان سخت است و یک پدر نیز نمی‌تواند با این شرایط کمکی به فرزند خود کند.
