تحریریه زندگی آنلاین : مشاور اسبق حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده دوره ریاست جمهوری آقای روحانی درباره ادعای "سکولار" بودن متن لایحه حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت توسط مخالفان، گفت: این اتهامات جدید نیستند. اتهام غرب گرایانه بودن مدافعان حقوق زنان و یا کپی‌برداری از منابع بین‌المللی همیشه و طی سال‌های متمادی وجود داشته است. زنان به این ادبیات آشنا هستند.
اشرف گرامی‌زادگان درباره اینکه مخالفان لایحه حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت معتقدند متن لایحه "سکولار" است و از ادبیات جهانی خشونت کپی‌برداری کرده است، اظهار کرد: دیدگاه‌های متفاوت در کشور منجر به این فاصله نظری شده است.
تأکید می‌کنم هنگام بررسی همین لایحه، قوه قضاییه با افراد و کارشناسان متفاوتی جلسه گذاشت و با آنان صحبت کرد تا از همه نظرات استفاده شود. هدف قوه این بود که اجماع به وجود آورد.
وی ادامه داد: به جهت پیگیری‌ها، معاونت امور زنان و خانواده نیز در مشورت با افراد با دیدگاه‌های گوناگون، همه مطالب را خواند و همه نظرات را شنید. تلاش این بود تا همه نظرات تجمیع شود و بهترین حالت – با توجه به شرایط زمانی و مکانی – اتخاذ شود.
معاونت در آن زمان مرتب پیشنهاد می‌کرد که به استناد اصل دوم قانون اساسی، روش‌های اعلامی را مدنظر قرار دهیم تا لایحه تدوین شده متناسب باشد.
بیشتربخوانید:
انواع خشونت علیه زنان
لایحه حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت دارای سند پشتیبان فقهی است
وی همچنین درباره برخی ادعاها درباره نداشتن "پیوست تحلیلی" لایحه حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت که برخی آن را اشکال لایحه می‌دانند، گفت: معاونت امور زنان و خانواده برای پیشنهاداتی که به هدف اصلاح قوانین و مقررات ارائه می‌کند، سند پشتیبان تهیه می‌کند. سند فقهی این لایحه نیز توسط یکی از اساتید حوزوی قوه قضاییه نوشته شده است.
کمیسیون لوایح دولت همیشه برای پیشنهادات معاونت سند پشتیبان و مستندات مطالبه می‌کند و معاونت نیز با بهره‌گیری از دانش اساتید و علمای فقهی جهت تکمیل متن و ضرورت آن، اقدام می‌کند، لذا معاونت امور زنان و خانواده به صراحت اعلام می‌کند که این لایحه دارای سند پشتیبان فقهی است.
لایحه بر اساس آرمانهای قانون اساسی تدوین شده است
این حقوقدان درباره پیش فرض این لایحه از "خشونت" ادامه داد: لایحه بر مبنای اصول و آرمانهای قانون اساسی تدوین شده است. هدف حفظ کرامت و منزلت زنان و حمایت از آنان است. لایحه برای تحکیم خانواده، راهکارهای پیش‌بینی تدابیر، اقدامات، خدمات و توانمندسازی را اولویت بخشیده است. از این بابت در تعاریف، شما شرح کرامت، حمایت، زن و خشونت را در ماده ۱ لایحه مشاهده میکنید. به‌جز قانون اساسی، سیاست‌ها، چشم‌انداز و کلیه اسناد بالادستی مورد توجه بوده است.
وی افزود: جرم در صورت تعدد و تکرار دارای تشدید مجازات است. این تشخیص را قاضی دادگاه هنگام بررسی پرونده می‌دهد که این خشونت مقطعی بوده و یا به صورت مستمر است یا اینکه خطا و سهو است یا به عمد صورت گرفته است.
کجای لایحه به بی‌اخلاقی و بی‌عفتی بها داده است؟
مشاور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده رئیس‌جمهوری درباره پرسش‌هایی که مخالفان لایحه دارند و می‌گویند آیا مطابق با این لایحه انتقال ارزش‌هایی نظیر عفت، صداقت، قناعت و… به علت مخالفت با فردگرایی و آزادی فرد، خشونت محسوب می‌شود؟، ادامه داد: این پرسش مطرح شده منتقدان هم هدفمند است. کجای لایحه به بی‌اخلاقی و بی‌عفتی بها داده است؟ البته ما انتظار این انتقادها را داشتیم.
اما انصاف روش خوبی است اگر دو طرف داشته باشند. دو قوه با داشتن بیش از ۵۰ نفر (حدوداً) استاد دانشگاهی و حوزوی و اکثر از قضات با تجربه و سابقه بیش از ۲۰ سال در معاونت حقوقی قوه قضاییه و سپس در کمیسیون لوایح قوه مجریه در طی این همه مدت ماده به ماده لایحه را بررسی کرده‌اند و با اکثریت آراء مصوب کرده‌اند.
در کجای قانون گفته شده شوهر باید زن را تربیت کند؟
گرامی‌زادگان درباره پرسش‌های مطرح شده از سوی مخالفان نظیر اینکه آیا می‌شود فردی مسئول تربیت دیگری باشد و در طول این تربیت آزار جسمی یا روانی نداده باشد و یا آیا بچه‌ای که باید به کلاس اول برود و با گریه او را از دامن مادر جدا می‌کنند مصداق بارز خشونت است؟، گفت: طرح این مصادیق قابل تأمل است. موضوع زن (یا همسر) با فرزند خردسال و یا نوجوان متفاوت است. مسئولیت مرد در جایگاه شوهر با مسئولیت مرد در جایگاه پدر برای فرزند، تفاوت دارد. این نمونه مثال‌ها که با هدف تغییر نتیجه‌گیری است مخاطب را به اشتباه می‌اندازد. پرسش‌های مطرح شده هدفمند بیان شده است.
مشاور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده رئیس‌جمهوری تصریح کرد: آیا شوهر مسئول تربیت زن است که پرسش به این نحو بیان می‌شود؟ زن با داشتن اختیار و حق انتخاب ازدواج کرده است و با هدف تشکیل خانواده - مستند به قانون مدنی که فقها نوشته‌اند - حقوق و تکالیفی دارد. همین حقوق و تکالیفی که برای شوهر نیز آمده است. در کجای قانون گفته شده است که شوهر باید زن را تربیت کند؟ در طرح پرسش نباید به بیراهه رفت. وی با بیان اینکه قانون مدنی زن و شوهر – هر دو را – مکلف به حسن معاشرت با یکدیگر و معاضدت و همکاری در تحکیم خانواده و تربیت فرزندان کرده است ولاغیر، ادامه داد: به ماده ۱۱۰۳ و ۱۱۰۴ قانون مدنی نگاه کنید. در حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر که فقهای زمان نوشته‌اند آمده است «زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند.» در ادامه بیان می‌شود که «زوجین باید در تشدید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر معاضدت نمایند.» نتیجه اینکه زن و شوهر هر دو مسئول هستند. این حقوقدان معتقد است: در مورد تربیت فرزند هم حدود تأدیب را آورده است نه تنبیهی که حاصل اخلاق و رفتار سوء والدین است. چون سوء رفتارهای والدینی که منجر به آزار و اذیت کودک شود. بر مبنای قانون خود دارای مجازات است.
بیشتربخوانید:
خشونت زنان علیه مردان واقعیتی خاموش
لایحه آزادانه مورد نقد قرار گرفته است
گرامی‌زادگان گفت: گاه بعضی از مواد را که با برخی سلایق و نظرات سازگار نبود می‌گذاشتند تا مجدد بررسی شود. این همه دقت کافی نبوده است؟ البته ممکن است این لایحه با برخی دیدگاه‌ها و سلایق تفاوت داشته باشد اما خوشبختانه سابقه نشان داده است که دانشگاه‌ها، مؤسسات، مراکز و دفاتر و سازمان‌های مطالعاتی و یا غیردولتی – همانگونه که در رسانه‌ها می‌بینند، این لایحه را مورد بررسی قرار دادند و آزادانه آن را نقد کردند. وی معتقد است که حال باید بینیم نقدها تا چه حد مورد قبول کارشناسان و اساتید مربوطه است و تا چه حد امکان توجه بیشتر به زنان در موقعیت آسیب‌پذیر وجود دارد. به گفته وی، معاونت امور زنان و خانواده همیشه از ارائه نظرات استقبال می‌کند. آنچه مهم است نگاه علمی به مواد قانونی است که باید با استاندارد قانون‌نویسی بخواند.
نتوانستیم همه مشکلات زنان را در این لایحه بیاوریم
این حقوقدان با اشاره به قانون «حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر» مصوب سال ۹۴، ادامه داد: فراموش نکنید قانون «حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر» در تاریخ ۲۳/۱/۱۳۹۴ در مجلس شورای اسلامی مصوب شده است و دارای ستاد امر به معروف و نهی از منکر است. در این قانون امر به معروف و نهی از منکر تعریف شده است و شرایط اجرای آن نیز مشخص است.
لذا تداخل موضوعی و اینکه یک قانون باید شامل همه مسائل باشد امکان‌پذیر نیست. مطالبات زنان هم بسیار زیاد بود ولی ما نتوانستیم همه مشکلات زنان را در این لایحه بیاوریم.
با طرح "روا" و "ناروا" به تعریف خشونت خدشه وارد می‌کنند
گرامی‌زادگان در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند ما دو نوع خشونت "روا" و "ناروا" داریم و این اشکال را به لایحه وارد می‌کنند که خشونت مدنظر آن، عرفی نیست و باید خشونت در عرف مشخص شود، گفت: خشونت است.
با طرح روا و ناروا، آزردگی یا ضرب‌وجرح به تعریف خدشه وارد می‌کنند. ما تاکنون در قانون واژه خشونت نداشتیم. برخی از صاحب‌نظران می‌گفتند که بجای آن «آزار و اذیت» بگذاریم یا «ضرب‌وجرح» و... البته عرف هم دارای زمان و مکان است.
به گفته مشاور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده رئیس‌جمهوری، بالاخره در لایحه حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت، خشونت دارای تعریف شد. تعریف اولیه در قوه قضاییه در مرحله نخست بسیار کامل‌تر بود. اما تشخیص داده شد که متن کوتاه‌تر شود ولی مفهوم را برساند که در لایحه تعریف آن مشخص شد.
وی یادآور شد: قاضی در هنگام بررسی و رأی دادن به پرونده خشونت با بهره‌گیری و مشاوره از سازمان‌های مرتبط مانند پزشکی قانونی و یا ضابطان، به کسب اطلاعات بیشتر دست پیدا می‌کند که با آگاهی قاضی به اوضاع‌واحوال تصمیم گرفته می‌شود.
بیشتربخوانید:
علت اصلی خشونت فیزیکی مردان علیه زنان چیست؟
متن لایحه دارای ابعاد فرهنگی و کیفری است
گرامی‌زادگان گفت: همان‌طور که از عنوان لایحه مشخص است متن لایحه هم ابعاد فرهنگی اجتماعی دارد و هم ابعاد کیفری؛ بعد فرهنگی آن در شرح وظایف قوه قضاییه (پیشگیری و بازدارندگی) و دستگاه‌های اجرایی آمده است. آموزش‌های پیش‌بینی شده برای ضابطان، مددکاران، و.... بعد فرهنگی است.
چون همه خشونت دیدگان پرونده قضایی تشکیل نمی‌دهند بلکه از طریق دفاتر حمایتی در دو قوه، امکان حل اختلاف و تعهد به عدم خشونت از طریق دست‌اندرکاران مرتبط وجود دارد. بیشترین نگاه به حمایت بوده است که تلاش شود از تکرار خشونت ممانعت شود.
این پرسش‌ها بر چه مبنایی صورت می‌گیرد؟
این حقوقدان در پاسخ به این پرسش که از جمله اشکالاتی که به لایحه وارد می‌کنند عدم توجه آن به این است که آیا زن در خشونت دیدگی خودش می‌تواند مقصر باشد یا عاملش صرفاً بدخلقی مرد است؟، افزود: کارشناسی که این سؤال را مطرح کرده است باید آن را روشن کند که منظور چیست؟ یعنی زن، شوهر را تحریک کرده باشد؟ تحریک کرده باشد که او را بزند؟ بدخلقی مرد زیان رساننده بوده است یا خیر؟ آثار بیرونی آن در جسم و روح زن مشهود است؟ این پرسش‌ها بر چه مبنایی صورت می‌گیرد؟ این خرده فرهنگ‌های مطرح شده را باید با قاضی در میان گذاشت. چون در صدور حکم، قاضی استدلال‌های خود را می‌آورد. مقصر را قاضی اعلام می‌کند.
به گفته مشاور حقوقی و پارلمانی معاونت امور زنان و خانواده رئیس‌جمهوری، در ماده ۳۴ لایحه به خشونت و آزار روحی و روانی زن در فضای مجازی توجه شده و برای آن مجازات در نظر گرفته‌اند و در شرح وظایف کار گروه ملی در وظیفه سوم هم آمده است که تحقیقات و پایش مستمر به منظور پیش‌بینی مصادیق جدید خشونت علیه زنان باید صورت گیرد.
ادله اثبات دعوی، در اکثر دعوی مشکل است
گرامی‌زادگان درباره سختی اثبات خشونت در محکمه قضائی برای زنان، گفت: ادله اثبات دعوی در اکثر دعاوی مشکل است. لذا پیشنهاد این بوده که باید از وکلا و مشاوران قضایی استفاده کرد و آنان را به مدد گرفت. در این لایحه هم با هدف حمایت از زنان، دفاتر حمایتی زنان تقویت می‌شود.
مراکز خدمات مشاوره‌ای توسعه می‌یابد. آموزش در کلیه دستگاه‌ها به مجریان داده می‌شود. در ماده ۲۵ هم برای کانون وکلای دادگستری مشاوره، وکالت، ایجاد دفاتر معاضدتی و وکلای داوطلب پیش‌بینی شده است.
تاکنون پرونده‌های قضائی نشان‌دهنده خشونت مردان علیه زنان بوده است
وی در پاسخ به این پرسش که آیا در جامعه ما مردان نیز مورد خشونت قرار می‌گیرند؟، تصریح کرد: در کمال تأسف آمار متقنی حتی در مورد زنان خشونت دیده در اختیار نیست مگر آن‌که قوه قضاییه بر مبنای پژوهش از پرونده‌ها آمار جرائم و انواع آن را اعلام کند. تاکنون پرونده‌های قضایی نشان دهنده خشونت مردان علیه زنان بوده است که در لایحه از واژه جنسیت و یا موقعیت آسیب‌پذیر زن اشاره شده است. اگر موفق شویم این اکثریت را که زنان هستند مورد حمایت قرار دهیم می‌توان در آینده اگر مردی خشونت دیده بود، او را هم مورد حمایت قرارداد.
این حقوقدان معتقد است: طرح‌ها و لوایح ناشی از مطالبات جوامع است. سال‌هاست که زنان از خشونت _بخصوص خشونت خانگی_ شکایت دارند. در مشاوره‌ها، مراجعات، دعاوی محاکم شاهد این شکوائیه‌ها هستیم. این تشخیص سال‌هاست که از طرف زنان داده شده است.
بیشتربخوانید:
مسیر پرپیچ و خم آموزش مجازی
معاونت امور زنان و خانواده از کارشناسان می‌خواهد پیشنهادات خود را با این معاونت در میان بگذارند
گرامی‌زادگان در پایان تصریح کرد: در پایان اعلام می‌کنم که معاونت امور زنان و خانواده از کارشناسان می‌خواهد که در صورت داشتن پیشنهاد برای لایحه، نظرات خود را با ما در میان بگذارند تا در صورت طرح لایحه در مجلس بتوانیم به بهبود روند پیشرفت تصویب لایحه کمک کنیم.
