تحریریه زندگی آنلاین : طبق بررسیهای جدیدی که توسط پژوهشگران انجامشده است، یکی از روشهای تقویت ذهن و بهبود سلامت مغز و مهارتهای شناختی حل کردن معما است. نتایج یک پژوهش که بهتازگی در مجلهی جهانی روانشناسی سالمندی منتشرشده، ثابت کرده است که هرچقدر افراد در سنین بیش از ۵۰ سال، بیشتر بازیها و معماهایی مثل جدول کلمات متقاطع و سودوکو حل کنند، عملکرد مغزشان کاراتر خواهد شد و هرچه انجام این فعالیت در زندگی روزمره منظمتر باشد، تأثیر بیشتری بر بهبود عملکرد مغزی و تقویت ذهن خواهد داشت.بسیاری از مشکلات مغزی ازجمله آلزایمر،سکته مغزی و … در سنین بالا بیشتر مشاهده میشود. در این مقاله به شرح نتایج پژوهشی میپردازیم که نشاندهندهی تأثیر حل کردن جدول و سودوکو بر سلامتی و تقویت ذهن است. در این پژوهش که با حضور ۱۹ هزار و ۱۰۰ نفر صورت گرفته است، از افرادی که معمولاً معما حل میکنند خواسته شد تا چندین آزمون شامل تستهای شناختی را بهصورت آنلاین حل و نتایج را اعلام کنند. یافتهها نشان داد که هرچه افراد بیشتر عادت به حل کردن انواع معماها، مثل جدولهای مختلف و سودوکو داشته باشند، در آزمونهای ارزیابی توجه، استدلال و حافظه عملکرد بهتری از خود نشان میدهند. مطابق با این بررسی، عملکرد مغز افرادی که اهل حل کردن معما هستند، برابر با عملکرد مغز اشخاصی است که حداقل ۱۰ سال جوانتر از آنها هستند. از طرف دیگر، در آزمونهای سنجش حافظه کوتاهمدت، عملکرد مغز علاقهمندان به معما برابر با عملکرد مغز اشخاصی بود که ۸ سال از آنها جوانتر بودند.دکتر آن کربت (Ann Corbett)، سرپرست تیم پژوهشی و استاد دانشگاه پزشکی اکستر، در مورد این پژوهش اعلام کرده، بررسیهای ما حاکی از پیشرفت چشمگیر سرعت و دقت عملکرد شرکتکنندگانی بود که به حل معما علاقه داشتند. هرچند ما هنوز نمیتوانیم ادعا کنیم که حل جدول و معما الزاماً موجب کاهش خطر ابتلا به زوال عقل در سنین بالاتر میشود، اما این پژوهش نشان میدهد که تداوم در این فعالیتهای معمایی به عملکرد بهتر مغز در طولانیمدت کمک میکند. بهعلاوه با انتشاریافتههای این پژوهش، نتایج پژوهشهای پیشین، مبنی بر تأثیر مثبت حل کردن جدول و معما بر عملکرد بهتر مغز و تقویت ذهن برای سالهای طولانیتر، تأیید شد.پژوهشگران در نظر دارند پژوهشهایشان را با همین شرکتکنندگان و پس از گذشت زمان نیز تکرار کنند و به بررسی رابطهی میان پیچیدگی معما و میزان زمان حل معما با بهبود عملکرد مغز و تقویت ذهن بپردازند.
بیشتربخوانید:
جدول حل کنید تا سلامت بمانید
بررسی یافتههای پژوهش
دکتر جری ادواردز Jerri D. Edwards، استاد دانشگاه فلوریدای جنوبی که بر زمینهی مطالعاتی تواناییهای شناختی و بازیهای ذهنی تمرکز دارد، با اظهارنظر در مورد این پژوهش اعلام کرده که با توجه به روش تحقیق به کار گرفتهشده در آن، که همبستگی و نه تصادفی بوده است، نمیتوان بهصورت قطعی به این نتیجه رسید که انجام بازیهای ذهنی موجب بهبود عملکرد شناختی افراد و تقویت ذهن میشوند. او اعتقاد دارد که باید احتمال علاقهمند بودن افرادی که توانایی شناختی بهتری دارند، به این بازیها نیز در نظر گرفته شود.
طبق نظر او، ممکن است افراد با توانایی شناختی ضعیفتر هم به این بازیها بپردازند، اما احتمالاً در زمان مواجهشدن با ضعف شناختی دچار سرخوردگی میشوند و بازی را رها خواهند کرد.ادواردز تأکید کرده که با در نظر گرفتن پژوهشهای بالینی بسیاری که به روش تصادفی صورت گرفتهاند، انجام تمرینهای شناختی کامپیوتری که سرعت پردازش مغز را بهمرورزمان بهبود میدهند، در جلوگیری از کاهش توانایی شناختی و کمک به تقویت ذه ن در سنین بالا مؤثرتر خواهد بود.بهعلاوه ادواردز معتقد است، «تواناییهایی وجود دارند که حتی با افزایش سن تقویت هم میشوند، مانند مهارتهای گفتاری. بنابراین، هر چه بهصورت طبیعی سن مغز بیشتر شود، عملکرد آن دربازیهای کلمه محور بهبود مییابد. در مقابل، برخی مهارتهای شناختی مانند انتقال توجه از موردی به مورد دیگر، توجه همزمان به چند مورد، چابکی ذهنی، و بیتوجهی به حواسپرتی با افزایش سن دچار ضعف میشوند.
بنابراین بسیار مهم است که مغزتان را با انجام مداوم چنین وظایفی بهمرورزمان به چالش بکشید.یکی از مواردی که ادواردز بر آنها تأکید دارد، نقش بازیها در تحریک توانایی شناختی و تقویت ذهن است. ولی او از وجود شواهد حاصل از آزمایشهای تصادفی کنترلشده که نشاندهندهی تأثیر آنها در بهبود عملکرد شناختی، کاهش احتمال زوال عقل و بهبود تواناییهای شناختی باشد، اظهار بیاطلاعی میکند.طبق گفتهی دکتر جسیکا لنگبام (Jessica Langbaum)، پژوهشگر درزمینهی آلزایمر که یکی از مدیران بنیاد جلوگیری از آلزایمر نیز هست، شواهدی مبنی بر تأثیر مثبت انجام فعالیتهای محرک توانایی شناختی، مانند حل جدول، در تقویت قابلیتهایی مانند فکر، توجه و استدلال کردن وجود دارد. ولی ما هنوز اطمینان نداریم که این امر ناشی از تأثیر مستقیم انجام این فعالیتها باشد. بهعلاوه، هنوز تأثیر انجام چنین فعالیتهایی بر تأخیر شروع ناتوانیهای شناختی ازجمله زوال عقل یا زوال عقل ناشی از آلزایمر برای ما روشن نیست.او عقیده دارد باوجود قابلتوجه بودن نتایج این پژوهش، به دلیل ارائهی دادهها توسط خود شرکتکنندگان، نباید بهطور کامل بر آنها تکیه و اعتماد کرد.
بیشتر بخوانید:
تقویت حافظه با 5 تمرین روزانه
مزاج مغز شما کدام است؟
آیا حل جدول در ایجاد تعادل مغزی نیز مؤثر است؟
به گفتهی دکتر «گایاتری دِوی (Gayatri Devi)، عصبشناس متخصص در اختلالات حافظه، در موردبررسی مغز در وضعیت طبیعی یا زوال (ازجمله زوال ناشی از آلزایمر) باید همواره به این نکته توجه کرد که عملکرد مغز انسان حاصل توازن بین وضعیت آسیبشناسی و قدرت شناختی مغز است. بهعبارتدیگر، با بروز مشکل در وضعیت آسیبشناسی مغز (مانند زوال عقل شدید و پیشرونده)، حتی بالا بودن توانایی شناختی هم قادر به کاهش شدت پیشرفت بیماری نخواهیم بود.خبر خوب این است که بیشتر انواع زوال عقل و آلزایمر، عموماً بهکندی پیشرفت میکنند. بنابراین بهمنظور تقویت ذهن و قدرت مغز و توانایی شناختی، فرصت ایجاد تأخیر در شروع نشانهها یا حتی جلوگیری کامل از آن وجود دارد.درنهایت حل کردن معماهایی مانند جدول و انجام سایر فعالیتهای ذهنی در تقویت ذهن و افزایش قدرت آن مؤثر هستند، همانگونه که انجام ورزش جسمی نیز این تأثیر را دارد. طبق گفتهی دکتر دوی؛ باید به این نکته توجه کرد که بهمرورزمان و با افزایش سن، باید بهصورت مستمر از مغزتان استفاده کنید و آن را به چالش بکشید. لازم نیست حتماً زیاد جدول یا سودوکو حل کنید؛ یادگرفتن یکزبان جدید یا یک مهارت جدید نیز بسیار مؤثر است. دوی اضافه کرده: «صرفنظر از اینکه به انجام چه فعالیتی مشغول هستید، زمانی که با مسائل چالشبرانگیز در زندگیتان مواجه شوید، همهی قسمتهای مغزتان درگیر پیدا کردن یک راهحل خواهند شد. که موجب تقویت شبکههای مغزی و توانایی شناختیتان میشود.
نتیجهگیری
با توجه به نتایج پژوهش اخیر، درصورتیکه افراد بالای۵۰ سال زمان بیشتری را در فعالیتهای روزمرهشان به حل کردن معما، جدول و سودوکو یپردازند، عملکرد مغزی بهتری خواهند داشت. البته برخی پژوهشگران نیز بر همبستگی و نه تصادفی بودن روش انجام پژوهش تأکید کردهاند و معتقدند نباید با اطمینان در مورد تأثیر فعالیتهای ذهنی بر عملکرد بهتر مغز اظهارنظر کرد.بااینحال،متخصصان مغز و اعصاب بر این نکته تأکیددارند که به چالش کشیدن مغز با روشهایی مانند حل معما یا یادگیری زبان، تأثیر مثبتی بر چابکی ذهنی و توانایی شناختی دارد. بنابراین انجام فعالیتهای ذهنی را در برنامه روزمرهی زندگیتان قرار دهید؛ حل معما یا آموختن یکزبان جدید علاوه برافزایش هیجان و لذتبخش کردن لحظات زندگیتان، بهسرعت و چابکی ذهنتان نیز کمک خواهد کرد.