سوالات ممنوعه پرسش هایی هستند که دارای این چند ویژگی اند:
1 - اساساً ربطی به سوال کننده و منافع او ندارند.
2 - مشکلی را حل نمی کنند.
3 - احتمالاً باعث ناراحتی فرد سوال شونده می شوند.
یکی از نابهنجاری‌های رفتاری که روان شناسان نیز نسبت به آن هشدار می‌دهند، پرسیدن "سوالات ممنوعه" از دیگران است.
سوالات ممنوعه پرسش‌هایی هستند که دارای این چند ویژگی اند:
۱ - اساساً ربطی به سوال کننده و منافع او ندارند.
۲ - مشکلی را حل نمی‌کنند.
۳ - احتمالاً باعث ناراحتی فرد سوال شونده می‌شوند.
این که چه سوالاتی ممنوعه اند، از فرهنگ یا خرده فرهنگی به فرهنگ یا خرده فرهنگ دیگر متفاوت است، ولی می‌توان برخی از آن‌ها را که عمومیت بیشتری دارند می‌توانیم مرور کنیم:
چقدر اضافه وزن داری! چرا خودت را لاغر نمی‌کنی؟
درآمدت چقدر است؟ چگونه خرج می‌کنی؟
چرا تا به حال ازدواج نکرده‌ای؟ / علت جدایی از همسرت چه بوده است؟
چرا دائما در حال تفریح و مسافرت هستی؟
چرا بچه دار نمی‌شوی؟ کی می‌خواهی بچه دار شوی؟
چرا دکوراسیون خانه ات این طوری است؟
برای تعویض ماشین ات از کجا پول آورده ای؟
چرا از همسرت جدا نمی‌شوی؟ رابطه ات با خانواده وی چگونه است؟
سوالاتی که نباید از دیگران بپرسید
واکنش برخی مردم به این سوالات، تعریف سناریو‌های ساختگی برای رهایی از دست فرد سوال کننده است. این در حالی است که همین سناریو‌های غیر منطقی زمینه را برای ادامه گفتگو و سوالات بی ربط بعدی فراهم می‌سازند.
از طرف دیگر اگر فرد سوال کننده حافظه‌ای قوی نیز داشته باشد، در آینده دچار مشکل خواهید شد و باید تمام پاسخ‌های دروغین را به حافظه بلند مدت خود انتقال دهید!
تا کنون مطالعات محدودی درباره روان شناسی "فضولی" انجام شده است. یکی از معدود پژوهش‌های انجام شده در این باره سال ۲۰۰۷ در مجله سیر تکاملی و رفتار انسان به چاپ رسید که رویکرد‌های مرتبط با احساس فضولی را بررسی کرده است.
این مطالعه توسط دو روانشناس دانشگاه بریتیش کلمبیا به نام‌های Jason Faulkner و Mark Schaller انجام شد. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که فضولی و دخالت افراد نزدیک (برای مثال اعضای خانواده که به صورت ژنتیکی با آن‌ها پیوند داریم)، نه تنها عجیب نیست بلکه طبیعی هم هست، زیرا سرنوشت افراد نزدیک، به یکدیگر گره خورده است؛ اما این موضوع بدین معنا نیست که افراد نزدیک مانند اعضای خانواده مجوز طرح سوال‌های عجیب و غریب و آزار دهنده را در اختیار دارند.
چرا مردم سؤال‌های خصوصی و آزار دهنده می‌پرسند؟
به عقیده بسیاری از روانشناسان، ۶ علت اصلی برای این موضوع وجود دارد:
- ناآگاهی از پیامد‌های این گونه سؤالات و غیرمحترمانه بودن این پرسش‌ها
- روحیه سرکشی در فرد سوال کننده
- تمایل برای آزار دیگران از طریق سؤال
- تجربه ناخوشایند از قرار گیری در وضعیتی مشابه (بدین معنا که فرد پرسشگر پیش از این خود توسط سوالات خصوصی و غیر محترمانه شخصی دیگر مورد حمله قرار گرفته است و اکنون قصد دارد که عصبانیتش را به همین صورت و با هدف گیری شما تخلیه کند. روانکاوان این حالت را "تطبیق با مهاجم" می‌نامند. شخص مورد نظر به جای آن که تجربه منفی خود را به یاد بیاورد و از تکرار چنین رفتاری بپرهیزد، ویژگی‌های فرد مهاجم را عینا توسعه خواهد داد تا از این طریق احساس قدرت کند.)
- تمایل برای کمک به فرد سوال شونده
- تمایل شخص برای برقراری ارتباط با سوالات غیرمرتبط
چگونه باید با پرسشگران که در زندگی شخصی ما کنحکاوی می‌کنند، برخورد کرد؟
۱. محدود سازی یکی از اصلی‌ترین تاکتیک‌های افراد به اصطلاح "فضول" به شمار می‌رود. اگر در این چنین شرایطی گرفتار شدید، روش‌های متفاوتی برای فرار اضطراری وجود خواهد داشت. از جمله کاربردی‌ترین آن‌ها می‌توان به مشغول کردن خودتان با تلفن همراه، کتاب خوانی و یا حتی بازی اشاره کرد. به طور خلاصه باید توجه خود را به فعالیت‌های دیگری معطوف کنید تا از شر پرسش‌های غیر منطقی خلاص شوید.
۲. اگر پاسخ می‌دهید، حقیقت را بگویید: همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد، زمانی که شروع به ارائه سناریو‌های ساختگی میکنید به طور ناخودآگاه به استمرار پرسش‌های آزار دهنده کمک خواهید کرد. منظور از گفتن حقیقت توضیح تمام جزئیات نخواهد بود، تنها یک واقعیت ساده از کلیت موضوع را انتقال دهید. البته باید به اطلاعاتی که در اختیار فرد مقابل قرار می‌دهید، بسیار دقت کنید و هر موضوعی را مطرح نکنید.
۳. پاسخ‌های کلی دهید؛ مثلاً در پاسخ به این سوال که درامدت چقدر است می‌توان گفت: خدا را شکر! درآمدی دارم.
این پاسخ‌های سر به هوا نشان می‌دهد که شما تمایلی به توضیح ندارید.
۴. صراحتاً اعلام کنید که تمایل ندارید در این باره حرف بزنید. اصلاً خجالت نکشید. اگر قرار است کسی خجالت بکشد، کسی که در حال فضولی و آزردن شماست باید خجالت بکشد.
اولویت بندی افراد پرسشگر
همواره این اصل را در خاطر داشته باشید که باید اقدام به اولویت بندی افراد پرسشگر کنید. برای مثال والدین حتی در صورتی که سوالات شخصی مطرح کنند، باز هم قابل حذف شدن از زندگی شما نیستند. اولویت بعدی نیز همسر و سپس دوستان صمیمی هستند. بهتر است با این افراد همراه با مراعات بیشتری برخورد کرده و مرز‌های خود را مشخص کنید.
منبع : سواد زندگی
