این روزها، اقتصاد رسماً به خواب کرونایی رفته، اما کسبوکارهای زیادی در این میان، رونق گرفته‌اند. کسب‌وکارهایی که ویروس تاج‌دار، برایشان آمد داشته است. حالا در شرایطی که کرونا، برای بسیاری از مردم بد بوده و به جان کسبوکارشان افتاده، کسب‌وکارهایی که پیش از این، کسی به آن‌ها توجه نداشت، به رونق افتادهاند. مغازههای وسایل شیرینی‌پزی، نان‌های بستهبندی و عطاریها حالا شلوغ شدهاند؛ کارشناسان مارکتینگ و تولید محتوا هم حالا، پول روی پول می‌گذارند.
از دور هم می‌شود صف طولانی را جلوی مغازه‌اش دید. اینجا نه نانوایی است و نه میوه‌فروشی. اینجا مغازه لوازم شیرینی‌فروشی است. مرد جلوی مغازه‌اش یک کیسه بزرگ از ظروف یک بار مصرف گذاشته تا هیچ مشتری وارد مغازه‌اش نشود. از سیستم محافظتی‌اش که می‌پرسیم، می‌خندد و می‌گوید: برای این که کسی داخل مغازه نشود. این روزها، در روز‌های قرنطینه و در زمانی که بسیاری از زنان و حتی مردان، به استعداد شیرینی‌پزی و کیک‌پزی‌شان پی برده‌اند، سر مغازه‌هایی که وسایل شیرینی‌پزی می‌فروشند، حسابی شلوغ است.
از کسب‌وکار که می‌پرسم، مرد اول به ترازویی که یک کیسه نایلونی جوش‌شیرین رویش است، نگاهی می‌کند و بعد می‌گوید: من از قبل مشتری‌هایم را داشتم، ولی حالا به نسبت به خاطر شرایط و علاقه مردم به نان‌پزی در خانه، مشتری‌هایم بیشتر شده است. صف جلوی مغازه هر لحظه طولانی‌تر می‌شود و سه نفری که درون مغازه‌اند با چابکی درخواست مشتری‌ها را اجابت می‌کنند.
یک نفر پودر کیک شکلاتی می‌خواهد، زنی، بچه به بغل، فهرست بلندبالایی از خمیرترش، بکینگ‌پودر، آرد و قالب گرد کیک‌پزی می‌خواهد، زن و شوهر میانسالی، پودر ژله می‌خواهند و همه هم خیلی زود، در کیسه‌های نایلونی تحویلشان داده می‌شود. مغازه‌دار می‌گوید: ما قبلا دو نفر بودیم، اما حالا یک نیروی کمکی آورده‌ایم. وسایل کیک‌پزی، مثل وانیل، بکینگ‌پودر و آرد بیشترین چیزی است که مشتری‌ها خواهانش هستند. حالا صف طولانی‌تر شده و به چند مغازه آن‌طرف‌تر رفته است.
قرنطینه با کیک، چیپس و پفک
اسمش را گذاشته‌اند هایپر، قد و اندازه مغازه، اما خیلی کوچک‌تر از یک مغازه بزرگ است. یک سالن ۵۰ متری، تمام دارایی مغازه است، اما هایپر هم صندوق و هم مسوول راهنمای خرید دارد و تقریباً همه چیز در آن به فروش می‌رسد. پسر جوان که مسوول خرید است، از یک روز کاری‌اش می‌گوید: ما از ۹ صبح، کارمان را شروع می‌کنیم و تا ۱۰ شب، مدام کارتن‌های پر را از انبار میآوریم و قفسهها را پر می‌کنیم. از زمانی که ویروس کرونا پایش را گذاشته در کشور، مشتری‌هایمان هم بیشتر شده است. حالا هر روز قفسه‌های فروشگاه، خالی می‌شود و به خاطر همین هم، آن‌ها هر روز به کارخانه‌ها، فهرست درخواست خرید می‌دهند.
مانند همه فروشگاههای زنجیره‌ای، بیشترین کالایی که در این هایپرمارکت به فروش می‌رسد، تخم‌مرغ، شیر، گوشت و مرغ بستهبندی شده، است؛ دقیقاً مایحتاج روزانه مردم و آن چیزی که شهروندان هر روز استفاده می‌کنند. او البته تاکید می‌کند که خرید انواع تنقلات مثل، بیسکویت، کیک، چیپس و پفک و حتی پودر کیک و ژله آماده هم افزایش پیدا کرده و البته این هم عجیب نیست.
او می‌گوید: در زمانی که همه مردم در خانه‌ها نشستهاند، عجیب نیست که یکی از تفریحاتشان، خوردن تنقلات باشد و چه چیزی بهتر از چیپس و پفک؟ این را که می‌گوید، لبخند عمیقی مینشیند روی لبانش، بعد میرود به کمک پیرزنی که چند شامپو، یک بسته گوشت گوساله و یک شیشه شیر درون سبد خریدش گذاشته است، سبد را از او میگیرد و کمک می‌کند تا پیرزن وسایل دیگری را از داخل قفسهها بردارد. از هایپرمارکت که بیرون میآیم، یک ماشین باربری از کارخانه چیپس‌فروشی معروف، جلوی مغازه پارک می‌کند.
در پناه جوشانده گیاهی
چند پله باید بالا بروم تا برسم به شیشهها و ظرفهای پر از رنگ و بو. اول از همه، بوی پونه به استقبال می‌آید، بعد تندی فلفل، به عطسهام میاندازد و بعد بوی تیز زنجبیل بینی را نواش میدهد. انتهای سمفونی بو و رنگ مغازه عطاری، مرد میانسالی ایستاده است. از کسبوکارش که می‌پرسم، لبخند رضایت‌بخشی میزند و از روز‌های اول ورود ویروس به کشور می‌گوید، از زمانی که بسیاری از مشتریهایش، به‌شدت خواهان پنیرک، میخک، دارچین و زنجبیل بودند؛ تمام ادویهها و گیاهان دارویی که طبع گرم دارند.
او البته توضیح میدهد که بعد تب خرید فروکش کرد، ولی همچنان درخواست‌ها زیاد و به‌نسبت ثابت مانده است، اما آنچه مهم به‌نظر می‌آید، افزایش درخواست‌ها نسبت به روز‌های قبل از ویروس کروناست. حالا به گفته این عطار، مردم همچنان دست به دامن طب سنتی هستند و از گیاهان دارویی، جوشانده تقویتی برای بالا بردن سیستم ایمنیشان درست می‌کنند.
گیاهان دارویی و ادویههای با طبع گرم، اما تنها درخواست‌های آن‌ها نیست، او هم مانند بسیاری از همکاران همصنفش، مواد اولیه پختوپز کیک و شیرینی میفروشد و بنابراین فروش بکینگ‌پودر، خمیر ترش، وانیل و حتی رنگ‌های خوراکی هم افزایش پیدا کرده است. او تاکید می‌کند: «فروش مواد کیک‌پزی در روز‌های عید و قبل از آن بیشتر بود. خرید این مواد هنوز هم خواهان دارد، اما مانند گیاهان دارویی، به نسبت ثابتی رسیده است.» پیرمردی وارد مغازه می‌شود و از عطار میپرسد: «حاجی بکینگ‌پودر داری؟»
صفآرایی برای نان‌های صنعتی
ترافیک بیش از اندازه است. ماشینها، میلیمتری حرکت می‌کنند. نه زمین خیس و تاریکی هوا و نه روز جمعه، هیچ‌کدام دلیل تراکم بیش از اندازه ماشینها در خیابان بلند شریعتی نیستند. همه ازدحامها و شلوغی‌ها به خاطر فروشگاه بزرگ نان‌فروشی معروفی است؛ نانواییای که درش بسته و جلوی در شیشهای، صف طولانی تشکیل شده است. درون مغازه هم شلوغ است. بعد از این که یک نفر از درون فروشگاه بیرون می‌آید، یک نفر میتواند وارد نان‌فروشی شود.
تنها ۱۵ - ۱۰ نفر اجازه ورود به فروشگاه را دارند. قفسه مواد اولیه تقریبا خالی است. جز یکی، دو بسته آرد سوخاری و جو، بسته دیگری دیده نمیشود. قفسه کوکیها، شیرینیهای لقمهای و قفسه نان‌های بستهبندی، اما خالی است. فروشنده‌ها سرشان شلوغ است و از پشت ماسک جواب مشتری‌ها را می‌دهند. قسمت نان‌های حجیم مانند، انواع باگت، رژیمی، عصرانه و جو شلوغتر است. سینیهای نان‌های حجیم در حال خالی شدن است.
یکی از فروشنده‌ها، یک سینی پراز نان فرانسوی می‌گذارد درون ویترین شیشهای. جلوی یخچال‌های ساندویچهای خانگی و پیراشکی‌ها هم شلوغ است. یک پسربچه تپل در حال انتخاب است: «ساندویچ مرغ بردارم یا گوشت قرمز؟» از یکی از فروشنده‌ها از کسب‌وکار در این روزها می‌پرسم، جواب میدهد: «میبینید که... مشتری‌هایمان زیاد شده است.» بعد به سراغ مشتری که انگشتش را روی یکی از پیراشکی‌ها گذاشته است، میرود. صفهای طولانی، جلوی هر دو صندوق به‌وجود آمده است. صندوقدارها، اما سریع کار مشتری‌ها را راه میاندازند. صدای ممتد نایلونهایی که پر می‌شود و صدای زیر پرداخت وجه صندوق، موسیقی این قسمت است. از در خروج خارج میشوم، باران میبارد و صف هنوز طولانی است.
الماسی به نام فضای مجازی
از همان اول می‌گوید: «دیگر دوران کسبوکارهای سنتی تمام شده است، آن‌ها باید فکری به حال خود کنند و ایده‌هایشان را در فضای آنلاین ارائه دهند.» اینها را یکی از مشاوران تبلیغاتی شبکههای اجتماعی کسبوکارهای اینترنتی می‌گوید، شغلی که در روز‌هایی که خیلی از کسبوکارها خانهنشین شدند و از رونق افتادند، آن‌ها به چشم آمدند. شاید یکی از نکات مثبت ویروس منحوس این بود که همه مدیران و کسبوکارها به ارزش وجود فضای مجازی پی ببرند.
حالا درخواست‌های کار به طرف کارشناس فضای مجازی، سرازیر شده است: «بعد از ویروس کرونا، اهمیت شغل‌مان معلوم شد.» حالا بسیاری از مشتریهایشان، برای مدیریت صفحه مجازی، مشاوره در زمینه فروش آنلاین یا طراحی‌های گرافیکی، به او و همکارانش مراجعه می‌کنند. او توضیح میدهد که برای افزایش درخواست‌ها، تعرفهها را کاهش دادهاند تا هم کمکی برای کسب‌وکارهایی که با مشکلات اقتصادی روبهرو هستند، باشد و هم این که به خاطر هزینه‌ها، درخواست‌هایشان کم نشود. به خاطر همه اینها، این کارشناس خوشحال است.
تغییر برنامه کاری با کرونا
حالا همه قدر فضای مجازی را دانستهاند و به این نتیجه رسیدهاند که در روز‌های کرونایی، کلید تمام مشکلات است. حالا تولید محتوا و اینفوگرافی برای انتشار در فضای مجازی، جز درخواست‌های بی‌شمار شرکتها، ارگانها و سازمان‌ها شده است. بنا به گفته یکی از کارشناسان تولید محتوا در فضای مجازی، هر سال، درخواست‌های تولید محتوا، از ۱۵ دی‌ماه تا ۱۵ اسفندماه بیشتر می‌شود و همه کارشناسان از ۱۵ اسفندماه تا ۱۵ اردیبهشتماه کار زیادی ندارند، ویروس کوچک، اما همه قواعد را از بین برده و همه چیز را تحت‌الشعاع خود قرار داده است. این روزها، حالا سر کارشناسان تولید محتوا خیلی هم شلوغ شده است.
بعد از شیوع ویروس کرونا در کشور، او مشتریهایش را به چند دسته تقسیمبندی می‌کند. یکی از آن‌ها ارگانها و سازمان‌هاست که پیش از این توجهی به فضای مجازی نداشتند و حالا از فضای مجازی برای تبلیغات و ارائه دستورالعملهای آموزشی استفاده می‌کنند: «یک دسته دیگر از مشتری‌هایمان، فرهنگسرا‌ها و ارگانهای فرهنگی هستند که پیش از این، به صورت میدانی کار میکردند و حالا باید تولید محتوا را به انتشار در فضای مجازی محدود کنند.» بخشی از فعالیتهای این کارشناس تولید محتوا و همکارانش، اما به ارائه اینفوگرافی و متن برای کمپینهای شرکت‌های خصوصی و ارگانها خلاصه شده است. شرکت‌های نوپا هم حالا این روزها، تمرکز خود را روی تولید محتوا گذاشته‌اند و با تبلیغات و ارائه دستور‌های مراقبتی، سعی دارند تا در کنار کسبوکارشان، به وظایف اجتماعیشان عمل کنند.
منبع : روزنامه جام جم
