زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر اشرف السادات جمال؛ متخصص زنان

تهوع و استفراغ حاملگی یك مسئله شایع دوران حاملگی است كه سلامت مادر و جنین را تحت تاثیر قرار می‌دهد و به علاوه كیفیت زندگی فرد را كاهش و هزینه‌های سلامت را افزایش می‌دهد.

تقریبا در 90 درصد زنان درمان شده، داروهای بكار رفته احتمالا اثر ندارند و به علاوه بعضی زنان در مورد بی‌خطر بودن داروها در حاملگی نگران هستند موارد خفیف تهوع و استفراغ حاملگی با تغییر سبك زندگی و تغییرات رژیم غذایی بهبود می‌یابند و در موارد شدید درمان‌های بی‌خطری هم وجود دارد.

هدف از این مقاله مرور بهترین راه‌های تشخیص و درمان تهوع و استفراغ حاملگی با داروهای جدید است.

شیوع

•85- 70 درصد زنان حامله را درگیر می‌كند

•50 درصد هم تهوع هم استفراغ دارند

•25 درصد فقط تهوع دارند

•25 درصد هیچ علامتی ندارند

ابهاماتی كه در درمان وجود دارد:

•درمان‌ها ممكن است بی‌اثر باشند

•درمان به علت نگرانی از داروها انجام نمی‌شود

•درمان معمولا دیر شروع می‌شود و از عوارضی مثل بستری شدن در بیمارستان جلوگیری نمی‌كند

•موارد خفیف با تغییر سبك زندگی و تغییرات رژیم غذایی بهبود می‌یابد

•باید از سایر بیماری‌هایی كه سبب تهوع و استفراغ می‌شود تشخیص داده شود

Hyperemesis Gravidarum نهایت شدت طیف تهوع و استفراغ حاملگی است. شیوع آن 2- 5/0 درصد حاملگی‌ها و بر حسب قراردادهای تشخیصی و قومیتی فرق می‌كند هیچ تعریف واحدی وجود ندارد و یك تشخیص رد سایر علل (exclusive) است و براساس تظاهرات در غیاب سایر بیماری‌هایی كه سبب تهوع و استفراغ می‌باشد.

H.G شایع‌ترین اندیكاسیون بستری در بیمارستان در نیمه اول حاملگی و در درجه دوم نسبت به بستری شدن به دلیل زایمان زودرس در حاملگی می باشد.

زمان شروع تهوع و استفراغ مهم است علائم معمولا قبل از هفته 9 حاملگی است اگر زن حامله برای اولین بار پس از هفته 9 تهوع و استفراع پیدا كند باید به فكر علل دیگر استفراع مثل علل مربوط به دستگاه گوارش، ادراری، متابولیك و اختلالات نورولوژیك بود.

علایم و نشانه‌های H.G

1- استفراع مداوم كه علل دیگری ندارد

2- Acute starvation (كتونوری زیاد)

3- از دست دادن وزن (اغلب حداقل 5 درصد وزن قبل از حاملگی)

4- به هم خوردن الكترولیت‌ها5- درگیری تیروئید و كبد (غیر طبیعی شدن تست‌های كبدی)

تشخیص‌های افتراقی

الف) علل گوارشی

1- گاستروانتریت

2- گاستروپارزی

3- آشالازی

4- بیماری‌های دستگاه صفراوی

5- هپاتیت

6- انسداد روده

7- زخم معده

8- پانكراتیت

9- آپاندیسیت

ب) علل دستگاه ادراری تناسلی

1- پیلونفریت

2- اورمی

3- چرخش كیست تخمدان

4- سنگ كلیه

5- میوم دژنره

ج) علل متابولیك

1- كتواسدیوز دیابتی

2- پورفیریا

3- بیماری آدیسون

4- هایپر تیروئیدی

د)علل نورولوژی

1- تومور كاذب مغزی

2- لزیون‌های وستیبول

3- میگرن

4- تومورهای CNS

ه) علل وابسته به حاملگی

1- كبد چرب حاملگی

2- پراكلامپسی

و) علل متفرقه

1- عدم تحمل یا مسمومیت دارویی

2- علل روانی

برخورد با شكایت تهوع و استفراغ حاملگی

1-هیستوری كامل راجع به بیماری‌های مزمن قبل از حاملگی مثل سنگ كیسه صفرا یا اختلال اتونوم دیابت باید گرفته شود.

2- به یافته‌های فیزیكی كه دلالت بر تشخیص دیگری به جز تهوع و استفراغ حاملگی می‌كند باید دقت كرد مثلا درد شكمی، تندرنس (مختصر ناراحتی اپیگاستر پس از استفراغ اهمیتی ندارد).

3- تب از علائم استفراع حاملگی نیست اگر وجود دارد باید به فكر بیماری‌های دیگر بود.

4- سر درد مشخصه تهوع و استفراغ حاملگی نمی‌باشد.

5- علائم نورولوژیك در معاینه به دلیل بیماری‌های اولیه نورولوژی است و بندرت پس از استفراع شدید آنسفالوپاتی ناشی از كمبود تیامین و میلینولیزیس مركزی رخ می‌دهد.

6-هیپرتیروئیدیسم Biochemical ممكن است همراه H.G باشد ولی گواتر دیده نمی‌شود اگر گواتر باشد بیماری تیروئید اولیه مطرح است.

7- مواد نادری از H.G مربوط به اختلال Hormone- Receptor interaction و اختلالات میتوكندریال با انتقال مندل می‌باشند كه در حاملگی تشدید یا ایجاد می‌شوند.