به قلم : حبیبه مرتضی ؛ کارشناس ارشد مامایی ، کارشناس برنامه سلامت باروری شبکه بهداشت و درمان گرمسار
تحریریه زندگی آنلاین : هرچند از نظر زیست‌شناسی زندگی از هنگام انعقاد نطفه و بارداری آغاز می‌شود و تولد در واقع یک مرحله از رشد کودک است که از رحم مادر به دنیای خارج قدم می‌نهد، اما از زمان تولد، کودکان منبع لذت و شادی در خانواده هستند. با وجود فرزند، لذت زیادی در خانواده به وجود می‌آید و والدین شادی را به عنوان یک مزیت از کودکان‌شان دریافت می‌کنند. تولد نوزاد، ملاقات فرزند برای اولین بار و انتقال او از بیمارستان به خانه یکی از بهترین، لذت‌بخش‌ترین و دوست‌داشتنی‌ترین لحظات است که می‌توان در خانواده از آن صحبت کرد. روانشناسان معتقدند کودکان والدین را از تنهایی رهایی می‌بخشند و موجب نشاط، شادابی و افزایش کارآمدی و پختگی شخصیت والدین می‌شوند، بنابراین تولد فرزند، خطاب الفاظ «مامان» و «بابا» به پدر و مادر، نگاه به چهره بشاش و تبسم‌آفرین فرزندان، بوسیدن و بازی با آنها می‌تواند نشاط وصف‌ناپذیری را برای والدین به ارمغان بیاورد و موجب سلامت روانی‌شان شود. به همین دلیل، وقتی از امام صادق علیه‌السلام پرسیدند که از بهترین‌ها برای آدمی چیست؟ فرمودند نگاه کردن به فرزند جوانی که در حضور والدین است. به نظر می‌رسد جامعه آن هنگامی نشاط دارد که خانواده‌ها در نشاط و آرامش به سر ببرند، بنابراین فرزندان نه تنها شالوده زندگی زناشویی را استحکام می‌بخشند، بلکه عامل موثری در لذت بردن پدر و مادر بوده و با افزایش این لذت‌ها، سلامت و بهداشت روانی همسران نیز تامین می‌شود. همچنین گذراندن وقت با کودک و بازی کردن با او یکی از مزیت‌هایی است که والدین از کودکان‌شان دریافت می‌کنند.
بیشتربخوانید:
شیرمادر یکتا و بی رقیب
فواید بارداری
تغییرات هورمونی در طی بارداری و شیردهی و کاهش سیکل‌های قاعدگی باعث کاهش ابتلا به سرطان‌های تخمدان، پستان، رحم می‌شود و هرچه سن اولین بارداری پایین‌تر باشد، این اثر محافظتی بیشتر است.
مطالعات اثبات می‌کنند هر بارداری بیش از ۲۰ هفته دارای اثر محافظتی نسبت به ایجاد فیبروم در رحم زنان است. هر چه سن اولین بارداری کمتر باشد، ریسک ابتلا به فیبروم کاهش می‌یابد و هرچه فواصل بین بارداری‌ها بیشتر باشد، ریسک ابتلا به فیبروم بیشتر است.
بارداری در برخی زنان باعث بهبود یا کاهش علائم سندروم تخمدان پلی‌کیستیک می‌شود. تجربه بارداری به علت افزایش خونرسانی لگنی باعث تقویت رحم و تخمدان و افزایش سلامت عمومی زنان می‌شود.
تجربه بارداری و شیردهی با کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌هایی چون فشار خون، قند خون و چربی خون که عامل حوادث قلبی عروقی و سکته‌های مغزی هستند، همراه است.
بارداری با تقویت سیستم ایمنی بدن و افزایش توان مقابله با بیماری‌های خود ایمنی مانند ام. اس همراه است.
در طی بارداری سلول‌های بنیادی جنین به بدن مادر منتقل می‌شود. این امر، باعث جوان‌سازی مادر و در نتیجه آن افزایش طول عمر و سلامت مادر خواهد شد.
فواید زایمان طبیعی
فواید زایمان طبیعی برای مادر و نوزاد عبارتند از:
هوشیاری در کل مراحل و تجربه کردن بهتر فرایند زایمان
ا حساس توانمندی و شادی بعد از زایمان به علت ترشح هورمون اکسی‌توسین بیشتر
آغاز سریع شیردهی
امکان بیشتر حمایت همسر در طی فرایند زایمان و ایجاد حس خوب و مثبت برای مادر
بهبود سریع مادر و انجام راحت‌تر فعالیت‌های شخصی
میزان خونریزی کمتر حین زایمان
کاهش بروز مشکلات تنفسی در نوزاد
ورود باکتری‌های محافظت‌کننده به دهان و سپس به روده نوزاد هنگامی که نوزاد از مجرای زایمان عبور می‌کند و ارتقای سیستم ایمنی بدن او
تحریک سیستم قلبی عروقی جنین با عبور از مجرای زایمان و گردش خون بهتر
کاهش بروز دیابت نوع یک در نوزادان حاصل از زایمان طبیعی
مرگ و میر کمتر
کاهش عوارض بارداری‌های بعدی (چسبندگی جفت، پارگی رحم و ...)
دوری از عوارض بیهوشی
بیشتربخوانید:
ذخیره کردن شیر
فواید شیردهی
شیردهی فواید طولانی‌مدت و کوتاه‌مدت زیادی برای مادر و فرزند وی دارد:
فواید شیردهی برای مادر:
کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه، تخمدان و رحم
کاهش ریسک ابتلا به دیابت نوع ۲ خصوصا در شیردهی بالای ۱۲ ماه
کاهش میزان خونریزی پس از زایمان و در نتیجه کاهش احتمال کم‌خونی (کم‌خونی عامل مهم افسردگی پس از زایمان است).
تاخیر در تخمک‌گذاری که سبب فاصله‌گذاری مناسب بین فرزندان می‌شود.
کاهش خطر ابتلا به فشارخون بالا
کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی
کاهش بهتر اضافه وزن ناشی از بارداری با شیردهی
شیردهی اثر منفی طولانی‌مدت روی تراکم استخوان ندارد. در دوران شیردهی ۵ تا ۱۰ درصد تراکم استخوان کاسته می‌شود، ولی پس از انجام شیردهی تراکم استخوان به حد طبیعی خود باز می‌گردد.
شیردهی ریسک شکستگی استخوان در زمان یائسگی را بیشتر نمی‌کند، حتی پس از بررسی چندین مطالعه دیده شده افراد یائسه‌ای که قبلا شیردهی داشته‌اند، تراکم استخوان بالاتری دارند (که البته بسته به میزان بارداری‌ها و مدت شیردهی متفاوت است).
بیشتربخوانید:
بایدها و نبایدهای مصرف همزمان شیرخشک و شیرمادر
فواید شیردهی برای کودک
خواص ضد میکروبی و ایمنی‌زایی شیر مادر و تنظیم‌کنندگی سیستم ایمنی
کاهش بیماری‌های نوزادی و کاهش مرگ و میر نوزادی
کاهش میزان ابتلا به عفونت‌ها در نوزادان
کاهش ابتلا به عفونت گوش میانی
کاهش مشکلات و بیماری‌های تنفسی نوزادان
کاهش احتمال سندروم مرگ ناگهانی نوزاد به خصوص اگر دوران شیردهی طولانی‌تر باشد.
کاهش مدت بستری در بیمارستان و مرگ و میر نوزادی
کاهش مشکلات دندانی از قبیل پوسیدگی دندان‌ها و نامنظمی دندان‌ها
کاهش احتمال ابتلا به سرطان خون، بیماری‌های آلرژیک، چاقی، دیابت نوع یک و دو، بیماری‌های قلبی عروقی، سلیاک و بیماری‌های التهابی روده
رشد و تکامل مناسب سیستم گوارش نوزادان به دلیل وجود پروتئین‌های بالغ‌کننده گوارشی درون شیر
شیردهی اولیه در آغوش مادر باعث کاهش گریه نوزاد، افزایش سطح قند خون نوزاد، پایدار کردن و بهبود سیستم قلبی تنفسی در نوزادان نارس می‌شود.
نوزادان تغذیه شده از شیر مادر در مورد اقدامات تشخیصی درمانی دردناک استرس کمتری را متحمل می‌شوند(شیردهی اثرات شبیه مسکن دارد).
منبع: محتوای مشاوره فرزندآوری ویژه ارائه‌دهندگان خدمت 1402- معاونت بهداشت مرکز جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس
