به گزارش روزنامه جوان ، پسر یا دختر؟ به نظر می‌رسد حتی آن‌هایی که در پاسخ به سؤال دوست دارید فرزندتان چه جنسیتی داشته باشد؟ پاسخ می‌دهند فرقی نمی‌کند و سالم باشد. واقعاً برایشان فرقی نکند فرزندی که در راه دارند چه جنسیتی داشته باشد! به همین خاطر هم از دیرباز راهکار‌های مختلفی برای تعیین جنسیت جنین وجود داشته است از تغذیه و خوردن خوراکی‌هایی که احتمال دختر یا پسر شدن جنین را بالا می‌برد تا توسل به راهکار‌های عجیب و غریبی مثل جادو و جنبل و طلسم! این مسئله برای برخی افراد آنچنان مهم و حیاتی است که حاضرند هر راهی را امتحان کنند تا فرزندشان همان جنسیتی را پیدا کند که دلشان می‌خواهد.
در این بین انگار هنوز هم مثل دوران قدیم که مردان و پسران نیروی کار و نیروی دفاعی محسوب می‌شدند و بودن چندین پسر در یک خانواده لااقل از این دو جهت امری مغتنم بود، امروز هم کم نیستند خانواده‌هایی که ترجیح می‌دهند فرزندشان و به خصوص فرزند اولشان پسر باشد! در این میان گاهی خود زنان و مادران از همسران‌شان پیشی می‌گیرند و آن‌قدر که مادر بچه دوست دارد فرزندش پسر باشد، پدر این‌گونه نیست.
از سوی دیگر با پیشرفت تکنولوژی و علم امکان تعیین جنسیت جنین در دنیای امروز کاملاً در دسترس است و همین دستیابی به تکنولوژی و علم تعیین جنسیت جنین هم با تداخل در نظام خلقت موجب بر هم خوردن تعادل جنسیتی در دنیای امروز شده است. از دهه ۱۹۷۰ تاکنون سقط جنین بر پایه جنسیت در کشور‌هایی مثل چین، هند و ۱۰ کشور دیگر باعث از بین رفتن ۲۳ تا ۴۵ میلیون نوزاد دختر شده است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰، ۷/۴ میلیون نوزاد دختر دیگر نیز از بین بروند. این تکنولوژی در ایران هم وجود دارد و خانواده‌های دارای دو فرزند یکسان می‌توانند در مراجعه به مراکز ناباروری جنسیت فرزند سوم را خودشان تعیین کنند. این کار فارغ از برهم زدن تعادل طبیعی جنسیتی عوارض قابل تأملی برای مادر دارد و می‌تواند مادران را با خطر ابتلا به سرطان‌های سینه و رحم و تخمدان درگیر کند.
در گذشته‌های دور داشتن فرزند پسر به معنی داشتن نیروی انسانی بیشتر بود و از آنجایی که ساز و کار‌های نظامی و انتظامی هم در جوامع شکل نگرفته بود پسر داشتن یک جور‌هایی به معنی داشتن سرباز و جنگجو هم به شمار می‌آمد و این‌گونه بود که اغلب خانواده‌ها ترجیح می‌دادند فرزندشان پسر باشد نه دختر. این ماجرا در برخی جوامع حتی منجر به شکل‌گیری پدیده از بین بردن نوزادان دختر شده بود. ماجرای زنده به گور کردن دختران در عصر جهالت عربستان هنوز هم به عنوان یک پدیده قابل تأمل موضوع بحث و بررسی محافل علمی است. اما انگار عصر جاهلیت هنوز به پایان نرسیده و پیشرفت‌های علمی و تکنولوژی نوع تازه‌ای از همان جاهلیت دخترکشی را در دنیای امروز باب کرده است با این تفاوت که این بار نیازی به زنده به گور کردن نیست. حالا به مدد علم و تکنولوژی یا اصلاً جنین دختر تشکیل نمی‌شود تا بخواهد زنده به گور شود یا در همان دوران جنینی، جنین‌های دختر حذف می‌شوند! این ژانر وحشت دنیای مدرن که در برخی کشور‌های دنیا در حال رخ دادن است نه فقط توازن جنسیتی پسران و دختران را در دنیای امروز به‌هم می‌ریزد بلکه به واسطه استفاده از دارو‌های هورمونی و ایجاد شرایط مصنوعی تولید جنین مذکر، سلامتی مادران را به خطر می‌اندازد. جالب‌تر از همه اینکه در برخی مراکز درمان ناباروری در ایران هم انتخاب جنسیت جنین اتفاق می‌افتد! تنها شرطش این است که باید دو فرزند قبلی از یک جنس باشند. در این صورت شما می‌توانید جنسیت فرزند سوم را خودتان انتخاب کنید!
دخترکشی در عصر جاهلیت مدرن
طبق تحقیقاتی که در مجله BMJ Global Health منتشر شده است، از دهه ۱۹۷۰ تاکنون سقط جنین بر پایه جنسیت در برخی کشور‌ها باعث از بین رفتن ۲۳ تا ۴۵ میلیون نوزاد دختر شده است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰، حدود ۴/۷ میلیون نوزاد دختر دیگر نیز از بین بروند. چنین موضوعی باعث برهم خوردن تعادل نسبت تعداد زنان و مردان در جامعه می‌شود. در مطالعات جدید از مدلی مبتنی بر داده‌های مربوط به ۳/۲۶ میلیارد تولد در ۲۰۴ کشور جهان استفاده شده است و در آن مشخص شده که در ۱۲ کشور شواهدی قوی از عدم تعادل نسبت زن و مرد وجود دارد و ۱۷ کشور دیگر نیز در معرض این خطر هستند. نکته مثبت این تحقیقات این است که شرایط این کشور‌ها به خصوص چین و هند که ۹۵ درصد این سقط جنین‌ها در آن‌ها رخ می‌دهد، در حال بهبود است.
بر اساس این مدل، پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۱۰۰ این کشور‌ها ۵/۷ میلیون نوزاد دختر دیگر را از دست بدهند. در چین و هند که تعداد مردان ۷۰ میلیون بیشتر از زنان است این عدم تعادل و مضیقه در ازدواج باعث نگرانی برای تنها ماندن و افزایش خشونت و قاچاق زنان شده است.
در سال‌های اخیر عدم تعادل جنسیتی در این دو کشور کاهش یافته است، زیرا مقامات دولتی مشوق‌هایی برای تولد فرزند دختر و محدودیت‌هایی برای سقط جنین مبتنی بر جنسیت قرار داده‌اند.
با این حال تلاش بیشتری باید در این زمینه انجام شود. محققان این مقاله می‌گویند برای برقراری تعادل جنسیتی باید اقدامات فوری در چین، هند، آلبانی، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و ویتنام انجام شود.
اگر این تعادل در سایر کشور‌هایی که در آن‌ها پسران به دختران ترجیح داده می‌شوند مانند مصر، افغانستان، نیجریه، پاکستان و تانزانیا از بین برود طبق مدل‌سازی انجام شده می‌توان پیش‌بینی کرد که تا سال ۲۱۰۰ احتمال از دست دادن ۲۲ میلیون فرزند دختر دیگر وجود خواهد داشت.
اگرچه همه این موارد فرضیات هستند، اما با افزایش قابلیت تشخیص جنسیت جنین و دسترسی بیشتر به امکانات سقط جنین و همچنین افزایش تبعیض جنسیتی بروز چنین اتفاقی دور از ذهن نیست.
تبعیض جنسیتی مشکلی است که در سراسر جهان وجود دارد و اگرچه سقط جنین در مواردی می‌تواند برای سلامت مادر مناسب باشد، اما هنجار‌های اجتماعی نیز می‌تواند بر آن اثر بگذارد.
علاوه بر سقط جنین مبتنی بر جنسیت، محققان کودک‌کشی و عدم وجود مراقبت‌های بهداشتی مناسب برای زنان را علت از بین رفتن فرزندان دختر و زنان در سراسر جهان می‌دانند.
پیش‌بینی نحوه تغییر این رفتار‌ها در آینده دشوار است و این مدل جدید که هنوز ناکامل است اولین تلاش محققان برای پیش‌بینی تعداد پسران و دخترانی است که در سال‌های آینده متولد می‌شوند.
نویسندگان این مقاله می‌گویند این یافته‌ها بر ضرورت کنترل تعادل جنسیتی در کشور‌هایی که فرزند پسر به دختر ترجیح داده می‌شود تأکید دارد.
خطرات احتمالی تعیین جنسیت جنین برای مادر
روش‌های درمان ناباروری بنا بود راهکاری علمی برای کمک به تجربه پدر و مادر شدن افراد نابارور باشد، اما حالا این روش‌های درمانی و راهکار علمی به ابزاری تجاری تبدیل شده است.
تعیین جنسیت از طریق لقاح مصنوعی از سال ۸۲ در ایران هم انجام می‌شود. روشی که PGD نام دارد و حالا در بسیاری از مراکز ناباروری در بیمارستان و مطب‌ها انجام می‌شود. در این روش، تعیین جنسیت باید زیر نظر یک جنین‌شناس انجام شود. این متخصص اسپرم، تخمکی را که از مادر و پدر گرفته است در محیط آزمایشی وادار به تقسیم سلولی می‌کند. همچنین روش جدیدتری به نام PGF وجود دارد که تکنیک ژنتیکی متفاوتی از PGD دارد و با دقت بیشتری هم انجام می‌شود.
روش‌های PGF و PGD هر دو در واقع برگرفته از همان روش IVF هستند که حدود ۲۰ سالی است در ایران قدمت دارد. این روش‌ها در ابتدا برای درمان زوج‌های نابارور ابداع شده بود، اما استفاده از این روش‌ها حتی برای درمان ناباروری هم چالش‌زاست و مشکلاتی را برای مادر و نوزاد به همراه دارد. در واقع، بارداری آزمایشگاهی فارغ از اینکه برای تعیین کردن جنسیت یا بدون آن انجام شده باشد، به صورت کلی خطراتی دارد؛ یکی از خطرات آن هم عوارض جانبی دارو‌های هورمونی است که برای مادران تجویز می‌شود. بسیاری از این داروها، بزرگ شدن تخمدان‌ها، خونریزی، سقط جنین، درد‌های مزمن، حساسیت و چاقی را به همراه دارد.
این علائم، اما در افراد مختلف متفاوت است. نتایج برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد استفاده از دارو‌های هورمونی می‌تواند عاملی برای افزایش احتمال سرطان تخمدان در مادران باشد. نقص‌های جسمی و معلولیت هم در کمین کودکانی است که به روش آزمایشگاهی متولد می‌شوند. طبق تحقیقاتی که منتشر شده است، کودکانی که به این روش متولد می‌شوند، با احتمال بالاتری نسبت به کودکانی که به روش طبیعی متولد می‌شوند در معرض خطرند؛ آن‌ها چند برابر بیشتر احتمال نقص جسمی دارند یا حتی ممکن است با عارضه قلبی متولد شوند. نتایج برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد استفاده از دارو‌های هورمونی می‌تواند عاملی برای افزایش احتمال سرطان تخمدان در مادران باشد. نقص‌های جسمی و معلولیت هم در کمین کودکانی است که به روش آزمایشگاهی متولد می‌شوند. طبق تحقیقاتی که منتشر شده است، کودکانی که به این روش متولد می‌شوند، با احتمال بالاتری نسبت به کودکانی که به روش طبیعی متولد می‌شوند در معرض خطرند؛ آن‌ها چند برابر بیشتر احتمال نقص جسمی دارند یا حتی ممکن است با عارضه قلبی متولد شوند.
نظر کا رشناس
روش‌های تعیین جنسیت جنین ریسک ابتلا به سرطان را در مادر افزایش می‌دهد
یکی از بحث‌هایی که علوم مختلف پزشکی به خصوص درمان ناباروری روی آن کار می‌کنند، تکنیک بررسی اختلالات ژنتیکی و کوروموزومی است که در اصل، درمان ناباروری و پیشگیری از اختلالات ژنتیکی را مورد هدف قرار می‌دهد، اما در کنار این هدف اصلی امکان تعیین جنسیت جنین هم وجود دارد. در برخی کشور‌ها انجام چنین کاری ممنوع است؛ کشور‌هایی مانند چین که سیاست تک‌فرزندی دارد و تمایل مردم به لحاظ بافت فرهنگی به یک جنس ترکیب جنسیتی جامعه را به‌هم می‌زند. با وجود این، اما شاهد گرایش مردم به روش‌های غیرعلمی مانند جادو برای تعیین جنسیت جنین هستیم. یکی از روش‌های علمی البته با قطعیت کم برای تعیین جنسیت فرزند روش IUI است که احتمال موفقیت آن ۶۵ تا ۷۰ درصد و درصد موفقیت باروری در این روش ۲۰ درصد است و در مجموع شانس داشتن فرزند از جنس دلخواه در این روش کم است. روش تشخیص ژنتیکی قبل از لانه‌گزینی روش دیگری است که برای درمان یا جلوگیری از اختلالات ژنتیکی و کوروموزومی استفاده می‌شود و با این روش می‌توان با موفقیتی بیش از ۹۵ درصد جنسیت جنین را هم به دلخواه تعیین کرد. برای انجام این کار باید دارو‌های متعددی به مادر تزریق شود و سختی زیادی را باید تحمل کند و این اطلاعات پیش از انجام کار به خانواده‌ها داده می‌شود. ورود هیچ ماده بیرونی به ساختار بدن خالی از عارضه نیست و روش‌های تعیین جنسیت جنین هم ریسک ابتلا به بیماری سرطان را در مادر افزایش می‌دهد، به خصوص اگر فردی دارای زمینه باشد. البته این بدین معنا نیست که کسی با یک بار انجام این کار الزاماً سرطان می‌گیرد. من به اقوام خودم هم توصیه می‌کنم اگر می‌خواهند فرزند داشته باشند به خواست خدا در تعیین جنسیت فرزندشان احترام بگذارند و این توصیه را به مردم کشورم هم می‌کنم هرچند این بحث‌ها نیازمند ورود صاحبان فرهنگ و جامعه‌شناسی و اصلاح نگرش در جامعه است.
دکتر حمیدرضا چوبینه، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، متخصص بیولوژی تولیدمثل (درمان ناباروری)
تبلیغات تعیین جنسیت جنین بیشتر تجاری است
موضوع انتخاب جنسیت جنین موضوع مهمی است که افراد به دلایل مختلف پزشکی و اجتماعی به آن می‌پردازند. داشتن فرزندی از جنس خاص برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های وابسته به جنس و دلایل فرهنگی، اجتماعی برای داشتن فرزندانی با جنسیت‌های متفاوت یا جایگزینی فرزندی از دست رفته، از این رو علاقه افراد به داشتن فرزند با جنس مورد نظرشان طبیعی است. در حالت عادی شانس زوج برای داشتن فرزند پسر یا دختر مساوی است. تبلیغات در ارتباط با اقدام به انتخاب جنسیت جنین مورد نظر با دارو، تغذیه و یا جداسازی اسپرم با روش‌های مختلف و متنوع شست‌وشوی اسپرم گمراه‌کننده است. این اقدامات که با هزینه‌های زیادی نیز صورت می‌پذیرد، شاید بتواند با درصد کمی، نسبت به فرزندآوری از جنس خاص مؤثر افتد، ولی نمی‌تواند اقدامی قطعی برای استفاده از این روش‌ها باشد. تلاش برای داشتن فرزند از جنسیت دلخواه، انتظاری صددرصدی است و دل بستن به استفاده از این روش‌ها فرد را با نتیجه خلاف آن مواجه نموده و مواجهه زوج با این موقعیت، آن‌ها را به سمت توقف حاملگی تشویق می‌کند. ۱۹۴ کشور در همایش بین‌المللی جمعیت و توسعه در سال ۱۹۹۴ اقدام به سقط برای تنظیم خانواده را امری مردود و مطرود اعلام کردند. از سوی دیگر دل بستن به تبلیغات فراوان فراهم کردن امکان دستیابی قطعی به پسر یا دختر با تغذیه یا استفاده از اقداماتی نظیر قلیایی یا اسیدی کردن رحم یا شست‌وشوی اسپرم اشتباه محض است. با این روش‌ها نمی‌توان جنسیت جنین را پیش‌بینی کرد. این روش‌ها بیشتر جنبه‌های کسب درآمد داشته و گمراه‌کننده است و فقط شاید بتواند احتمال ۵۰ درصدی داشتن فرزند دلخواه را به ۷۰ یا ۷۵ درصد برساند و درصد باقیمانده راه فراری برای تداوم کسب درآمد است.
