افسردگی در روزهای پس از زایمان
فرقی نمی‌کند این زایمان تجربه چندم شماست؛ اول، دوم، ... روزها و هفته‌های اول ممکن است برای شما مشکل باشد و احساسات شما با نوسانات زیادی همراه باشد. بسیاری از خانم‌ها پس از زایمان با تغییرات ناگهانی و مداوم در حالات و احساسات خود روبرو هستند. برخی حس ناراحتی و بی‌حوصلگی می‌کنند. این حس تا چند روز پس از زایمان طبیعی است، اما اگر کمی‌ادامه پیدا کند می‌تواند به افسردگی تبدیل شود که معمولا افراد این حالت را با عنوان افسردگی پس از زایمان می‌شناسند. وجود حس ناراحتی و افسردگی در میان خانم‌هایی که تازه زایمان کرده‌اند، شایع‌تر از چیزی است که ما تصور می‌کنیم. در این خصوص، لازم است خانم‌ها و اطرافیان آنها اطلاعات کافی کسب کنند تا در صورت نیاز فرد افسرده از کمک خانواده، دوستان و متخصصان مربوطه بهره گیرد. با بهره‌گیری از یک فرایند درمانی مناسب و به موقع، هر خانمی می‌تواند این مرحله از زندگی خود را به راحتی پشت سر بگذارد و در آینده مادری شاد و با نشاط برای فرزندان خود باشد.
بی‌حوصلگی و ناراحتی در چند روز اول پس از زایمان
حدود 80 درصد از خانم‌ها در چند روز اولیه پس از زایمان دچار بی حوصلگی، کلافگی و احساس ناراحتی می‌شوند. این خانم‌ها ممکن است چند لحظه شاد شوند، اما دوباره حس ناراحتی، بی‌حوصلگی، کلافگی و خستگی به سراغ آنها بیاید. این حس ناراحتی و کلافگی معمولا چند روز بیشتر طول نمی‌کشد، اما ممکن است در برخی موارد تا یک هفته هم طول بکشد.
علت
این نوسانات احساسی نتیجه طبیعی تغییرات هورمونی است که پس از زایمان رخ می‌دهد. میزان استروژن و پروژسترون که در دوران بارداری افزایش یافته‌اند، پس از زایمان ناگهان و به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابند. همین کاهش ناگهانی باعث تغییر در خلق و خوی فرد می‌شود. این هورمون‌های زنانه پس از حدود یک هفته به میزان طبیعی خود باز می‌گردند و خلق و خوی فرد نیز بدون مصرف هیچ گونه دارویی، به حالت عادی خود باز می‌گردد.
اقدامات مناسب
توصیه می‌شود در این دوران خانمی‌که تازه زایمان کرده است، به میزان کافی استراحت کند، غذای مقوی بخورد و با حمایت اطرافیان، آرامش روانی داشته باشد. بی‌خوابی، گرسنگی و استرس می‌تواند در افزایش ناراحتی و بی‌حوصلگی بسیار موثر باشد. برای مقابله بهتر و موثرتر با این احساسات، مادر باید کمک‌های دیگران را قبول کند. واگذاری برخی امور، مانند خرید خانه، تهیه غذا، نظافت خانه و نگهداری از نوزاد به دوستان یا اقوام نزدیک در بهبود حال مادر بسیار تاثیرگذار است. اجازه دهید فرد دیگری کار پخت‌وپز را انجام دهد و از نوزاد مراقبت کند. خودتان سعی کنید در چند روز اول کارهایی را که به شما آرامش می‌دهد انجام دهید. علاوه بر استراحت کافی و خوردن غذاهای مقوی، صحبت کردن با خانم‌هایی که به تازگی زایمان کرده‌اند و شرایط مشابه شما را داشته‌اند، به شما بسیار کمک می‌کند. این خانم‌ها معمولا حس شما را بهتر از هر کس دیگری درک می‌کنند. شما نیز با صحبت کردن با آنها کمتر حس تنهایی میکنید. همچنین به احساسات منفی اجازه ندهید بر شما غلبه کنند. رشد و پرورش افکار منفی نه تنها در بهبود شرایط تاثیری ندارد، بلکه حال شما را بدتر هم می‌کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر احساس ناراحتی و کلافگی بیش از یک یا دو هفته ادامه پیدا کرد، این مشکل را با یک متخصص در میان بگذارید. ممکن است شما دچار افسردگی پس از زایمان شده باشید.
افسردگی پس از زایمان
در میان برخی خانم‌ها، احساس ناراحتی و بی حوصلگی به مرور زمان، نه تنها بهبود نمی‌یابد، بلکه بدتر و شدیدتر هم می‌شود. حدود 10 درصد از خانم‌ها افسردگی پس از زایمان را تجربه می‌کنند. این افسردگی یک واکنش است که بدن برخی خانم‌ها به زایمان نشان می‌دهد.
افسردگی پس از زایمان معمولا 2 تا 3 هفته پس از زایمان شروع می‌شود. البته این زمان تقریبی است. برخی خانم‌ها از چند روز پس از تولد نوزادشان این حس افسردگی را تجربه می‌کنند.
خانمی‌که دچار افسردگی پس از زایمان شده است ممکن است احساساتی از قبیل تنهایی، ناراحتی، نا امیدی، دلسردی و بی‌ارزشی داشته باشد. همچنین گاه چنین خانم‌هایی:
به سختی می‌توانند تمرکز کنند و کارهای روزمره خود را با موفقیت به پایان برسانند.
اشتهای خود را از دست می‌دهند و میلی به خوردن غذا از خود نشان نمی‌دهند.
نسبت به فرزند خود بی تفاوت می‌شوند و حس می‌کنند او را دوست ندارند.
نسبت به آینده خود و زندگی احساس نا امیدی می‌کنند.
با وجود تلاش برای شاد و سرحال بودن، به نتیجه‌ای نمی‌رسند.
تجربه چنین افکار و احساساتی برای هر خانمی می‌تواند دردناک و سخت باشد، خصوصا زمانیکه هر زنی باید شادتر از پیش باشد. برخی از خانم‌ها، در صورت داشتن چنین احساساتی، نمی‌توانند مشکل خود را با کسی در میان بگذارند، اما افسردگی بعد از زایمان یک نوع مشکل پزشکی است که نیاز به معالجه تخصصی و گاه مصرف دارو دارد و باید برای درمان آن حتما به پزشک متخصص مراجعه کرد.
علت افسردگی پس از زایمان
هر خانمی‌ممکن است دچار افسردگی پس از زایمان شود، اما برخی خانم‌ها، به دلایلی که به آنها اشاره خواهیم کرد، بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند. خانم‌هایی که در گذشته در دوره‌ای از زندگی خود افسرده بوده‌اند یا در بین اقوام آنها افرادی دچار افسردگی هستند ممکن است به دلایل ژنتیکی استعداد بیشتری برای ابتلا به افسردگی داشته باشند. پزشکان معتقدند در اکثر موارد، علت اصلی افسردگی پس از زایمان، تغییرات هورمونی و کاهش ناگهانی میزان استروژن و پروژسترون در بدن مادر پس از به دنیا آمدن نوزاد است. البته در برخی موارد هورمون تیروئید نیز ممکن است کاهش یابد. این تغییرات ناگهانی و شدید هورمونی بر عملکرد شیمیایی مغز تاثیر نامطلوبی می‌گذارد و در نتیجه فرد دچار احساسات منفی از قبیل ناراحتی و افسردگی می‌شود. هورمون‌های استرس نیز می‌توانند در چنین مواقعی مزید بر علت شوند. در برخی خانم‌ها تولید هورمون استرس نیز افزایش می‌یابد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر احساس ناراحتی و افسردگی شما شدید است، اگر شما بیشتر روز را احساس افسردگی میکنید، اگر این احساس چندین روز پیاپی همراه شما است، و اگر این مشکل بیش از یک یا دو هفته به طول انجامید، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. خانمی که با وجود اینکه تازه مادر شده است احساس پوچی می‌کند، احساس می‌کند زندگی خیلی بی‌ارزش است و حتی گاه به خودکشی نیز فکر می‌کند باید حتما و فورا با مراجعه به پزشک متخصص در پی درمان افسردگی خود باشد. لازم است تمام این احساسات و افکار به‌طور کامل و صریح با پزشک در میان گذاشته شود. افسردگی پس از زایمان ممکن است چند ماه ادامه داشته باشد. اگر درمان مناسبی برای این مشکل در نظر گرفته نشود، این بیماری حتی بیشتر هم طول می‌کشد، اما با دنبال کردن یک برنامه درمانی منظم و اعتماد به پزشک، هر خانمی می‌تواند پس از گذراندن این دوره از زندگی خود، دوباره مانند گذشته احساس شادی و نشاط کند. این افراد را می‌توان با مشاوره و صحبت یا تجویز دارو و یا هر دو گزینه درمان کرد. نوع درمان بستگی به شرایط خاص هر مراجعه کننده دارد. علاوه بر این، رژیم غذایی مناسب، ورزش، استراحت، و داشتن روابط اجتماعی مناسب در بهبود روند درمان بسیار موثر است. تحقیقات نشان می‌دهند که صحبت کردن راجع به احساسات درونی با فرد دیگری می‌تواند در کاهش حس ناراحتی فرد افسرده بسیار موثر باشد. پس از شروع درمان، ممکن است گرفتن نتیجه چند هفته طول بکشد. البته برخی خانم‌ها خیلی زود به درمان پاسخ می‌دهند و از همان ابتدا بهبود را در حال خود احساس می‌کنند.
درک تغییرات پس از زایمان
خانم‌هایی که به تازگی مادر شده اند، پس از زایمان، تقریبا در همه ابعاد زندگی خود شاهد تغییراتی اساسی هستند. علاوه بر تغییرات هورمونی که بر خلق و خوی مادر تاثیر گذار است، سایر تغییرات نیز می‌تواند فشار روانی زیادی ایجاد کند.
تغییرات فیزیکی
بارداری، تغییرات فیزیکی بسیاری را با خود به همراه دارد. زایمان نیز به نوبه خود استرس زا و مشکل است. بدن برای بهبود و بازگشت به شرایط پیش از زایمان، احتیاج به زمان زیادی دارد. به همین دلیل است که اغلب مادرانی که به تازگی زایمان کرده اند، احساس خستگی و ناراحتی می‌کنند.
تغییرات شخصی و احساسی
نقش و وظایف یک زن پس از بچه دار شدن، در خانواده تغییر می‌کند. برای هماهنگ شدن با این تغییرات، هر زنی احتیاج به زمان دارد، حتی اگر از قبل از زایمان خود را برای این تحول آماده کرده باشد. برخی خانم‌ها در اثر این تغییرات، احساس تنهایی، نگرانی و ترس می‌کنند. برخی خانم‌ها، به دلیل کمبود حمایت اطرافیان و شرایط سخت خانوادگی، استرس بیشتری را تحمل می‌کنند. رابطه نامناسب با همسر، مشکلات مالی و سایر مسائل مربوط به خانواده می‌تواند فشار مضاعفی را بر فرد وارد کند. گاه همین فشارها و استرس‌ها می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید افسردگی خانم‌ها پس از زایمان شود.
تغییر در برنامه روزانه و مسئولیت‌ها
یک نوزاد به توجه ویژه والدین، خصوصا مادر، نیاز دارد. مادر باید بخش عظیمی از زمان، انرژی و توجه خود را معطوف به فرزند تازه متولد شده خود كند. رفع نیازهای اولیه نوزاد، مانند خوردن، خوابیدن، حمام کردن و آرام کردن کودک هنگام گریه می‌تواند بسیار مشکل و وقت‌گیر باشد. برای برآوردن نیازهای کودک، برنامه همیشگی زندگی باید تغییر کند.
برنامه خواب، خوراک و سایر کارهای کودک ممکن است باعث کم‌خوابی مادر شود. به همین دلیل است که معمولا توصیه می‌شود مادرها حتما از کمک فرد دیگری بهره گیرند تا بتوانند با استرس‌ها و مسئولیت‌های جدیدی که برای آنها به وجود آمده است بهتر کنار بیایند. کم‌خوابی بر خلق و خوی افراد تاثیر بسیار نامطلوبی می‌گذارد. فردی که نمی‌تواند خوب بخوابد، بسیار تحریک‌پذیر می‌شود و با کوچک‌ترین عاملی کنترل رفتار خود را از دست می‌دهد.
