زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر محبوبه سادات حسيني، فوق تخصص غدد درون‌ريز و متابوليسم

در حاملگی مقاومت به انسولین افزایش می‌یابد و لذا برخی از زنان  در حین حاملگی مستعد دیابت خواهند شد. علت ایجاد مقاومت به انسولین ترشح هورمون‌های ایجادكننده دیابت از جفت است؛ از طرفی كاهش فعالیت و افزایش دریافت كالری در حین حاملگی نیز می‌تواند به ایجاد دیابت كمك كند .

در مجموع دیابت حامگی زمانی رخ می‌دهد كه عملكرد غده پانكراس جهت غلبه بر مقاومت به انسولین ناكافی باشد. تشخیص و درمان دیابت حاملگی بسیار مهم است، زیرا عوارض مهمی در صورت عدم كنترل قندخون ایجاد خواهد شد.

وجود قندخون ناشتای بالای 105 میلی‌گرم در دسی‌لیتر در 4 الی 8 هفته آخر حاملگی با افزایش خطر مرگ داخل رحمی همراهی دارد و اگرچه دیابت حاملگی با میزان كمتری از قندخون ناشتا با افزایش مرگ و میر جنین همراه نیست اما دیابت حاملگی با هر شدتی خطر ایجاد جنین و نوزاد ماكروزوم (وزن بالاتر از 1/4 كیلوگرم) و برخی اختلالات متابولیك در نوزاد متولد شده شامل افت قندخون، افت كلسیم و زردی را افزایش می‌دهد.

دیابت حاملگی با افزایش فشار خون و افزایش احتمال نیاز به انسولین در مادر نیز همراه است.

شیوع:

شیوع دیابت حاملگی درجهان متفاوت بوده و در نژادهای مختلف، متفاوت است. در مطالعات مختلف شیوع آن از 4/1 درصد تا 14/ درصد گزارش شده است.

چه افرادی و در چه زمانی باید از جهت دیابت حاملگی مورد ارزیابی قرار گیرند؟

ارزیابی عوامل مستعدكننده دیابت حاملگی در اولین ویزیت یك زن حامله باید انجام گیرد.

افرادی كه احتمال ایجاد دیابت حاملگی در آنها خیلی بالاست افرادی با چاقی شدید، سابقه فامیلی دیابت حاملگی، وجود قند در آزمایش ادرار، سابقه فامیلی قوی از دیابت و سابقه بیماری تخمدان پلی كیستیك باید هرچه سریع‌تر از جهت احتمال دیابت حاملگی تحت بررسی قرار گیرند و اگر در این زمان تشخیص دیابت حاملگی رد شد، این افراد مجددا باید در هفته 24 الی 28 حاملگی تحت بررسی قرار گیرند و زنانی كه ریسك پایینی از جهت ابتلا به دیابت حاملگی دارند (سن كمتر از 25 سال، وزن نرمال قبل از حاملگی، نداشتن دیابت، منسوبین درجه اول، عدم وجود سابقه‌ از اختلال در میزان قندهای قبلی، عدم وجود سابقه قبلی ضمن حاملگی كه روند نرمال خود را طی نكرده است)، نیازی به انجام غربالگری از جهت دیابت حاملگی ندارند.

لازم بذکر است بیماری، ریسك پایین از جهت دیابت حاملگی دارد كه تمام موارد ذكر شده را داشته باشد و بیمارانی كه ریسك متوسطی از جهت دیابت حاملگی دارند (هیچ یك از عوامل خطر ذكر شده در بیماران با ریسك خیلی بالا را نداشته اما تعدادی از عوامل ذكر شده در مورد افراد با ریسك پایین را دارند) باید در سن حاملگی 24 الی 28 هفته تحت ارزیابی قرار گیرند.

چه آزمون جهت غربالگری استفاده می‌شود؟

جهت غربالگری دیابت حاملگی می‌توان از تست‌های یك مرحله‌ای یا دو مرحله‌ای استفاده كرد. در آزمون دو مرحله‌ای قندخون پلاسما یا سرم یك ساعت بعد از استفاده از 50 گرم قند، سنجیده می‌شود و اگر قندخون بعد از یك ساعت بالاتر یا مساوی 130 باشد، باید در یك روز دیگر 100 گرم گلوكز خوراكی دریافت كرده و با توجه به نتایج آزمون كه تفسیر آن برعهده پزشك معالج است، مورد ارزیابی قرار گیرد. در آزمون یك مرحله‌ای، بیمار از ابتدا، 100 گرم گلوكز را دریافت كرده و تحت ارزیابی قرار می‌گیرد.

درمان:

تمام بیماران با دیابت حاملگی باید تحت رژیم درمانی قرار گیرند و در صورت عدم كنترل قندخون توسط رژیم درمانی، این بیماران كاندید درمان با انسولین هستند.

لازم به ذكر است استفاده از داروهای خوراكی پایین‌آورنده قندخون در دیابت حاملگی توصیه نمی‌شود و اگر قندخون نرمال بود حداقل هر 3 سال یك بار تحت ارزیابی مجدد قرار گیرند ولی اگر اختلال در میزان قندخون وجود داشت باید سالیانه از جهت احتمال ایجاد دیابت ارزیابی شوند.

و از آنجایی كه این افراد در خطر زیادی از جهت ایجاد دیابت هستند باید تغییر در شیوه زندگی‌شان شامل رژیم درمانی و فعالیت فیزیكی را جزء اساسی‌ترین برنامه زندگی خود قرار داده و وزن خود را همواره در حد نرمال نگه دارند. 

آیا احتمال ایجاد دیابت در آینده در زنانی با دیابت حاملگی وجود دارد؟ 

زنانی با دیابت حاملگی در خطر ابتلا به دیابت (معمولا نوع 2) هستند، لذا تمام بیماران با دیابت حاملگی باید 16 الی 12 هفته بعد از زایمان از جهت دیابت احتمالی تحت بررسی و آزمایش قرار گیرند.