دکتر اصفر نعمتی
در دنیای اسلام، هیچ زنی به اندازهی حضرت زینب(س) به داشتن صبر و بردباری در برابر مصائب شهره نیست.
دخت علی مرتضی(ع)، گوئی تحمل در برابر سختیها را از پدر آموخته و در مکتب بردباری پدر فارغالتحصیل صبر در راه خدا شده است.
عشق زینب(س) به برادرش حضرت سیدالشهداء(ع) آنچنان آتشین بود که همه مورخان بر آن صحه گذاردهاند و با چنین علاقهای، وقتی او شاهد هجوم لشکر عمر سعد به برادر تنها و بییاورش میشد، وقتی تیرها و نیزهها را از فراز تل زینبیه میدید که به بدن برادر اصابت میکرد، وقتی بدن بیرمق حسیناش را مینگریست که خونین و خاک آلود بر زمین افتاده، وقتی شمر را با خنجری تیز میدید که وارد گودال قتلگاه میشد، واقعاً چه کسی میتواند تصور کند که بر او چه میگذشت؟
چه کسی میتواند چنین تحملی را در خیال خود بپرورد؟ کدام عاشقی میتواند بدن بیسر معشوق را از زیر نیزه شکستهها و خنجر شکستههای میدان جنگ بیرون بکشد و رگهای بریدهی گردن را ببوسد؟
کدام زنی در طول تاریخ پس از این همه مصائب تاب آن را داشته که قافلهی یک نهضت خونین را قافله سالاری کند و پیام خون برادر را در آن عصر بیرسانه، بهگونهای به اقصی نقاط بلاد اسلامی برساند که تنها چند ماه پس از آن، اولین خونخواهان حسین(ع) به قیام برخیزند؟ کدام بانو را سراغ دارید که بعد از دیدن این همه مصیبت، پس از دیدن بدنهای به خون تپیدهی فرزندان خود در میدان جنگ و آن همه عذاب و رنج، در مجلس دشمن و در برابر او و شوکت و قدرتش- که توان هر جنایت دیگری را هم داشت- علیوار فریاد برآورد که: «مادرت به عزایت بنشیند!
من در سراسر واقعهی عاشورا، جز زیبائی هیچ ندیدم.» اینها پرسشهائی است که هنوز هم از پس هزار و چهارصد سال، هیچ پاسخی برایش یافت نشده است و تا قیام قیامت نیز راز بردباری زینب کبری(س) در برابر مصائب کربلا، همچنان سر به مهر باقی خواهد ماند.
به قول زندهیاد «قیصر امینپور»: عاشورا، نه یک آغاز بود و نه یک پایان! عاشورا «یک ادامه» بود! یک امتداد! برشی از یک امتداد!و زینب(ع)، ادامهدهندهی این امتداد بود.
کار حسین(ع) پایان یافت، و کاروان خون حسین(ع) به راه افتاد. از پیچ و خم جادههای تاریخ گذشت و هنوز هم همچنان پیش میرود. کاروانسالار این کاروان، نه یک زن، و نه یک شخص، که یک مفهوم بود! یک مفهوم مجرد، کاروان را به پیش میراند!
و زینب(ع) آن مفهوم بود!
اما آنچه در این میان باقی میماند، تکلیف ما در برابر این واقعیت فرابشری است. سؤالی که باید همهی زنان عصر ما و همهی اعصار در پی پاسخ آن باشند، این است که پیام صبر انقلابی زینب(س) برای ما چیست؟ او این همه مصیبت را تحمل کرد تا به زنان امروز و بانوان مسلمان همهی عصرها چه بگوید؟
یافتن پاسخ این پرسش، درسی است که زینب(س) کوشید به بانوان مسلمان بدهد و بیتردید این درس، چیزی جز پایبندی، پافشاری و استقامت در راه دین خدا نبوده است.
زنان امروز ما، اگر تنها قطرهای از این دریای فداکاری در راه خدا را بروز دهند، همهی مصائب زندگی امروز به سعادت بدل خواهد شد.
همهی حرف من در این سرمقاله، همین یک کلام بود. بنابراین اجازه بدهید برای آن که معرفتمان را نسبت به زینب کبری(س) افزوده باشیم، مختصری در باب زندگی او بگویم: دربارهی سال ولادت حضرت زینب(س) نوشتهاند که ایشان، در سال ششم هجری، پس از صلح حدیبیه و ۲ سال بعد از تولد حسین بن علی(ع) متولد شد.
هنگام تولد او، پیامبر اکرم(ص) در سفر به سر میبردند و حضرت فاطمه(س) از همسرش علی(ع) درخواست کرد که نامی برای فرزندشان انتخاب کند.
علی(ع) در جواب گفت: من بر رسول خدا در این باب سبقت نمیگیرم، صبر میکنیم تا پیامبر از سفر برگردد.
چون وجود مبارک نبی اکرم بازگشت و خبر تولد نوزاد را از زبان علی شنید، گفت: فرزندان فاطمه فرزندان منند؛ ولی خداوند دربارهی آنان تصمیم میگیرد.
بعد از آن، جبرئیل نازل شد و پیام آورد که خداوند سلام میرساند و میگوید: نام این دختر را زینب بگذارید که این نام را در لوح محفوظ نوشتهام. آنگاه محمد زینب را گرفت و بوسید و گفت: توصیه میکنم که همه، این دختر را احترام کنند که او مانند خدیجهی کبری است.
حضرت زینب(س)، پس از آنکه به سن ازدواج رسید، به همسری پسرعمویش، عبدالله بن جعفر بن ابوطالب- که ۵ سال از او بزرگتر بود- درآمد.
او در واقعهی عاشورا همراه برادرش حسین(ع) بود و پس از فاجعهی جانسوز کربلا، مسئولیت کاروان اسرا را به عهده گرفت.
در مسیر کاروان اسرا- که یزید برای ترساندن مردم از تمرد آن را ترتیب داده بود- زینب کاری کرد که اولین نطفههای خونخواهی سیدالشهدا(ع) شکل گرفت و اندکی بعد قیامهای مردمی، به طرفداری از حسین بن علی(ع) پایههای ستم بنیامیه را به لرزه درآورد.
زینب(س) در واقعهی قحطی مدینه در سال۶۲ ق. همراه همسرش عبداللهبنجعفر- که در دمشق زمینهائی داشت- به این شهر مهاجرت کرد و در پانزدهم رجب همان سال، در همانجا درگذشت.
مقبرهی او در سوریه، اکنون زیارتگاه اهل دل و ارادتمندان به خاندان عصمت و طهارت(ع) است.