ركسانا خوشابی؛ کارشناس ارشد مشاوره
فرارسیدن بهار، فرارسیدن سال جدید و جشن گرفتن نوروز، همیشه یكی از زیباترین تحولات زندگی ما ایرانی‌ها بوده و هست. رسوم زیبائی هم كه ایرانی‌ها دارند، اغلب این جشن بهاری را بیشتر مزین می‌كنند. رسومی مانند دید و بازدید و دیدار دوستان و آشنایان، رفتن به سفرهای نوروزی و شادی بخش، خرید و پوشیدن لباس‌های نو و زیبا، چیدن سفره‌ی سرسبز هفت سین و ... . اما راستش را بخواهید، چند سالی است كه وقتی اسفندماه فرا می‌رسد، دلم می‌گیرد!
اوایل این حالت برایم عجیب بود و علتش را نمی‌دانستم، خصوصا كه هر چه به سمت سال جدید نزدیك‌تر می‌شدم، این احساس دل‌گرفتگی بیشتر می‌شد. اما به هر حال من روانشناسم، پس نشستم و كمی در احساس خودم عمیق‌تر شدم تا آن‌كه متوجه شدم آنچه باعث ناراحتی من می‌شود، خود بهار و نوروز نیست، بلكه چشم و هم‌چشمی‌ها، اسراف و زیاده‌روی، خرج‌تراشی‌های بی‌حاصل و خرید‌های زیاده از حد است كه متأسفانه با فرارسیدن سال جدید، در من تداعی می‌شوند و نمی‌توانم با آن‌ها كنار بیایم. اما امسال وقت عمل است.
دلایل اسراف در آستانه‌ی سال جدید
آیا وقتی لباس لازم ندارید، باز هم لباس و كیف و كفش جدید می‌خرید؟ آیا از همه‌ی این‌ها لذت می‌برید؟ یا بیشتر آن‌ها برای نمایش در جلوی دیگران تهیه می‌شوند؟ اگر از میزان و كیفیت این خرید‌ها كم كنید، با پولی كه ذخیره می‌شود، كار بهتری می‌توانید انجام دهید؟
اگر منصفانه به این پرسش‌ها پاسخ دهید، خودتان متوجه خواهید شد كه تا چه اندازه اسراف در زندگی شما نقش دارد. متأسفانه برای بعضی از ما اسراف، مختص ایام نوروز نیست و الگوی خرج كردن ما، كلاً اشكال دارد. حتا بعضی از ما برای بالابردن اعتماد به نفس یا برای گریز از افسردگی یا زمانی كه احساس می‌كنیم كسی ما را دوست ندارد، به خرید كردن افراطی مشغول می‌شویم. در حالی‌كه این قبیل مسائل را باید با كمك روانشناس و مشاور و افزایش خودشناسی درمان كرد نه با خرید كردن.
همچنین، باید توجه داشته باشیم كه افراط در خرج كردن یا اسراف در مصرف كردن، ربطی به میزان پول و درآمد افراد ندارد؛ بلكه از الگوی خرج كردن او تبعیت می‌كند. الگوی خرج كردن، می‌تواند الگوئی كارا و سالم یا ناكارا و بیمار باشد. برخلاف تصور اكثر ما، الگوی خرج كردن افراد خیلی ثروتمند، خرج كردن نامحدود نیست، بلكه یكی از شگردهای آن‌ها، این است كه پولشان را مدیریت می‌كنند.
مراحل مدیریت پول در خانواده
بخشی از هزینه‌های خانواده ثابت است، یعنی ما همیشه در هر ماه باید حتماً این خرج‌ها را انجام دهیم و شماری دیگر از هزینه‌ها متغیر می‌باشد. یعنی همیشگی نیست و مثلاً ممكن است فقط در یك ماه از سال اتفاق بیفتند یا موردی باشند. بهترین راه، این است كه ما هزینه‌های ثابت و متغیرمان را تفكیك كنیم و در اول ماه، ابتدا پول‌های مربوط به هزینه‌های ثابت را كنار بگذاریم و مبلغی را هم برای هزینه‌های متغیر در نظر بگیریم. در مورد این‌گونه اقلام، اول باید درمورد هدف‌های مصرف آن‌ها تصمیم‌گیری کنیم. بعد هدف‌هائی را یادداشت کنیم که برای تمام خانواده یا برای تمام ایام سال برایمان مهم است.
سپس راه‌هائی را که می‌توانیم با آن به این اهداف برسیم، مشخص کنیم و در آخر، فهرست نهائی اقلامی را که ما و خانواده‌مان به آن نیاز داریم، تهیه و زمان خرید آن‌ها را مشخص کنیم. می‌توانیم برای منظم کردن این کار، از سه جدول جداگانه استفاده کنیم. پس از تهیه‌ی فهرست، هر جنسی که خریداری شد، آن را خط می‌زنیم. دست‌كم یک بار در هفته مخارج خوراک، آب و برق، حمل و نقل، لباس، دکتر و دارو و البته مخارج مصرفی را یادداشت کنیم. طی چند ماه، باید این کار را مداوم انجام دهیم. به این‌ترتیب، مخارج متوسط ماهانه مشخص می‌شود. رسیدهای خرید را هم بهتر است همیشه نگهداری کنیم.
در مرحله‌ی بعدی، درآمد خود را با مخارج مقایسه می‌کنیم تا مطمئن شویم که هزینه‌ی ما بیشتر از درآمد نیست. بعد از كنار گذاشتن هزینه‌های ثابت و متغیر و خیریه، می‌توانیم مقداری از پولمان را هم (هر چند ناچیز) پس انداز كنیم. چرا كه می‌گویند، قطره قطره جمع گردد وانگهی دریا شود؛ و چقدر خوب است كه وقتی بعد از مدتی، پولمان به مقدار قابل توجهی رسید، آن را در كار مناسبی سرمایه‌گذاری كنیم و به كار بیندازیم.
نكته، این است كه به‌طور كلی قناعت كردن را نباید نادیده گرفت. مسلماً در بین خرج‌هایمان خرج‌هائی غیر ضروری داریم که می‌توانیم در راستای مدیریت پولمان، به سمت كم كردن این‌ها حركت كنیم. به عنوان مثال، می‌توانیم قبل از انجام هر خریدی، این سؤال را از خودمان بپرسیم كه خرید این كالا، چقدر در حال حاضر برایمان ضروری می‌باشد؟ آیا می‌توانم فعلاً از آن صرف نظر كنم؟
اگر این كالا را نخرم، دچار مشكل عمده‌ای می‌شوم؟ اگر به این كالا نیاز جدی دارم، آیا می‌توانم آن را با قیمت پائین‌تر یا از فروشگاه‌های ارزان‌تر تهیه كنم؟ آیا خود من و خانواده‌ام به این وسیله یا كالا نیاز داریم یا آن را برای نشان دادن به دیگران می‌خرم؟ اگر به این سوالات پاسخ دهید و خرج كردن خود را مدتی كوتاه تحت كنترل درآورید، به تدریج به الگوی سالم‌تر و موثرتری برای خرید و جلوگیری از اسراف دست پیدا می‌كنید. سعی كنید در سال جدید، برای هر كاری الگوهای مؤثرتر و كاراتر پیدا كنید و مدیریت كلی زندگی خود را به دست گیرید. این، یكی از گام‌های اولیه و مهم موفقیت و ذخیره‌كننده‌ی انرژی و امكانات است. پس زودتر شروع كنید. موفق باشید.
