به قلم : پریسا خلیلی
تحریریه زندگی آنلاین : در این نوشته قصد داریم به بررسی موضوع استرداد جهیزیه بپردازیم. یکی از بهترین خاطرات برای هر زن جوانی خاطرات شیرین خرید جهیزیه است. به هر حال نمی‌توان این موضوع را کتمان کرد که اصولاً همه خانم‌ها موقع خرید جهیزیه خوشحالند و ذوق و شوق دارند.
می‌خواهند حسن انتخاب و سلیقه‌شان و گاهی اوقات وسع مالی پدر و شأن شئون خانوادگی‌شان را به رخ همه علی‌الخصوص خانواده شوهر بکشند. زهرا دختر دم بختی است که با مادرش به دفترم آمده تا در مورد مقدمات عقد و عروسی و… اطلاعاتی بگیرد و ببیند اصولاً این رسم و رسومات که این‌قدر خانواده‌اش با آن درگیرند فایده‌ای هم برایش دارد یا صرفاً قرار است رسیدن او به مرد زندگی‌اش را پیچیده‌تر کند.
بیشتربخوانید:
چند نکته ضروری برای خرید جهیزیه
10نکته برای کاهش هزینه های جهیزیه
نخود آش طلاق
من هم با شما هم نظرم. درست نیست وقتی حرف از ازدواج است و همه هم این‌قدر راضی و خوشحالند حرف از طلاق بزنیم اما چه کنم کار ما وکیل‌ها پیش‌بینی شرایط بد است آن‌هم درست زمانی که هیچکس حواسش نیست و همه احساس خوبی دارند.
وقتی زن و شوهر با هم خوبند، مرد می‌گوید که زن را به خاطر خودش می‌خواهد و جهاز اهمیتی ندارد و چهار تا تیروتخته بیشتر نیست و از سوی دیگر نظر زن هم این است که هر چه بخرم مال شوهر عزیزم است و متعلق به اوست و اصلاً اگر زندگی مشترک نباشد نمی‌خواهم سر به تن یکی از این کاسه بشقاب‌ها باشد. اما خدا نیاورد آن روزی را که طرفین به اختلاف بر بخورند و آن عزیزم گفتن‌ها و جانم شنیدن‌ها فراموش شود. بحث جهیزیه متأسفانه بدجور نخود آش دعوای طلاق است.
ظرف من، فرش تو
زهرا عصبانی است می‌گوید زیر بار هر چه بروم زیر بار این یکی نمی‌روم. می‌خواهند مانند عصر حجر برایم سیاهه تهیه کنند و از داماد امضا بگیرند. به خدا آبرو و حیثیت من می‌رود. نمی‌فهمم چهار تا قابلمه و استکان چه ارزشی دارد که این‌ها می‌خواهند این‌طور مرا بی‌ارزش کنند، برایش از موردهای مشابه میگویم و باارزش شدن چیزهای بی‌ارزش. خدای نکرده زمانی که کار به اختلاف بکشد باور کن دلت نمی‌خواهد یک قاشق از تو بماند.
شوهر یکی از موکل‌های من به او خیانت کرد و او با حال خیلی بد از خانه آمد بیرون. بعد از آن همش به فکر این بود که هم اکنون زن غریبه دارد توی زندگی من زندگی می‌کند. از طرفی شوهری هم که با زنش اختلاف دارد همه حرص و ناراحتی‌اش را سر همین اثاثیه خالی می‌کند. پس فکر نکن اسباب بی‌ارزش است ممکن است ارزش مادی نداشته باشد ولی متأسفانه می‌تواند وسیله‌ای برای آزار دادن شود.
از سوی دیگر مواردی را می‌شناسم که مثلاً خانم با یک بچه جدا شده و حالا می‌خواهد خانه بگیرد در آن اوج بحران جدایی و بی‌پولی برای چه باید هزینه کند و دوباره اسباب زندگی بخرد.» زهرا البته به اهمیت جهاز پی برده اما ربط آن را به سیاهه نفهمیده است.
بیشتربخوانید:
خرید یک جهیزیه ایرانی چقدر آب می‌خورد؟
استرداد جهیزیه
برای زهرا یک سؤال خیلی مهم پیش آمده است: حالا زنی که با شوهرش مشکل دارد چگونه می‌خواهد اسباب و اثاثیه جهاز به آن بزرگی را از خانه خارج کند؟ اصلاً چنین چیزی امکان‌پذیر نیست! «چرا عزیزم برای هر چیز راهکار قانونی وجود دارد.
راه خروج جهیزیه از منزل دادن دادخواست استرداد جهیزیه است.» از طریق این دادخواست شما می‌توانید تمامی جهیزیه خود را پس بگیرید. حتی باورت نمی‌شود موردی داشتم که عروس تکه تکه جهاز را می‌خرید و به خانه جدید می‌گذاشت و داماد هم از آن طرف آنها را از خانه خارج می‌کرد و می‌فروخت که وقتی سراسیمه بابت این قضیه به من مراجعه کردند چون جهیزیه متعلق به عروس است راهنمایی‌شان کردم که از طریق کیفری شکایت فروش مال غیر را مطرح کنند.
چند نکته واجب برای استرداد جهیزیه
سیاهه نویسی خیلی مهم است. چون اگر زمانی شما بخواهید دادخواست استرداد جهیزیه بدهید باید دلیل و مدرکی بابت اینکه جهیزیه شما واقعاً چه چیزهایی بوده داشته باشید. بهترین چیز هم رسیدی است که خود خانواده داماد و جناب داماد به شما می‌دهد.
اگر سیاهه در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شود، این مسأله حکم سند رسمی را پیدا می‌کند و اعتبار بیشتری خواهد داشت. می‌توان امضای زوجه را در دفترخانه گواهی امضا کرد که در صورت بروز اختلاف زوج نتواند نسبت به امضای خود ادعای انکار، جعل و تردید مطرح کند، اما در جامعه ما چنین روالی معمول نیست که زوج را به دفترخانه ببرند و از او گواهی امضا بگیرند، بلکه معمولاً این‌طور است که فهرستی را می‌نویسند و از زوج بابت آن امضا می‌گیرند که این وسایل به‌عنوان جهیزیه در اختیار او قرار گرفته است. در سیاهه معمولاً توصیف می‌شود که مثلاً فرش از چه نوعی است؟ ماشینی است یا دستباف؟ چه مارکی دارد و…
نکته مهم دیگر این است که حتماً داماد و چند نفر از خانواده او سیاهه را امضا کنند چون سیاهه بدون امضا به درد هیچکس نمی‌خورد سیاهه باید حتماً نزد پدر و مادر عروس باشد که جایش امن است. امضای زوج به سیاهه اعتبار می‌دهد، اما اگر اثر انگشت او در سیاهه درج شود، این موضوع اعتبار سیاهه را بیشتر می‌کند. بهتر است شهود حداقل دو نفر مرد باشند و از اقوام زوجه نباشند.
هنگام تحویل جهیزیه به‌طور دقیق وسایلی که داماد با خود آورده را مشخص کنید چون به دلایلی که بعداً بیان می‌کنم مهم است بدانیم چه اموالی بعد از ازدواج به دست آمده و چه اموالی را طرفین خودشان آورده‌اند.
شهود را فراموش نکنیم. فامیل عزیز که اتفاقاً خیلی دوست دارند سر از ریزکاری های ما درآورند و آمار تعداد لیوان‌های توی کابینت عروس و فرش‌های کف خانه را داشته باشند. که البته چون می‌خواهند آن را برای دیگران تعریف کنند آن را حفظ می‌کنند که برای شهادت در روز مبادا خیلی به درد می‌خوردند.
بیشتربخوانید:
از صفر تا صد وسایل جهیزیه عروس
بعضی عروس خانم‌ها ابتکار جالبی دارند. جهیزیه عروس را با روبان صورتی تزئین می‌کنند که این خودش بسیار به درد می‌خورد و بهتر می‌شود اگر به شهود یادآوری کنیم که روباندارها جهیزیه عروس خانم است.
درست است که حفظ و حراست فاکتور خرید کار سختی است اما من یک توصیه به شما دارم حتماً همانطور که از برگه‌های گارانتی حراست میکنید هوای فاکتورها را هم داشته باشید که بعد از ده پانزده سال همچنان به کار می‌آید.
درصورتی‌که خدای نکرده به اختلاف برخوردید و خواستید دادخواست استرداد جهیزیه بدهید حتماً در ستون خواسته علاوه بر استرداد جهیزیه ذکر کنید: صدور قرار تأمین خواسته پیش از ابلاغ که این باعث می‌شود پیش از اینکه شوهر شما اموال را از خانه خارج کند آنها را توقیف کنید. معمولاً دادورز اموال را در محل توقیف کرده و به خود همسرتان به‌عنوان امین می‌سپارد که در این صورت همسرتان امین اموال محسوب شده و هر اتفاقی که برای اموال بیفتد او مسئول است.
مطابق قانون زوج در صورت استفاده درست، نسبت به عین اموال مسئولیت ندارد. مثلاً اگر جهیزیه زنی بر اثر افتادن در هنگام حمل و نقل یا نوسان برق صدمه دید یا اینکه بر اثر مرور زمان مستهلک شد، زوج هیچ مسئولیتی در این خصوص ندارد و نیازی نیست غرامتی به زوجه بدهد.
البته در ماده 1107 قانون مدنی، تهیه اثاث خانه به عهده مرد گذاشته شده و زن اساساً وظیفه‌ای ندارد جهیزیه‌ای با خود به خانه همسرش بیاورد و به‌عنوان اثاث خانه در اختیار مرد قرار دهد، لذا وقتی زن جهیزیه خود را مطالبه کند و بر اساس اقرار مرد، شهادت شهود یا فهرست سیاهه و دیگر دلایل محکمه‌پسند ثابت شود که زن مقدار و اقلام مشخصی از اثاث البیت را به‌عنوان جهیزیه به خانه مرد آورده و تحویل مرد داده، هر زمان اراده کند می‌تواند از زوج این وسایل را پس بگیرد و زوج حق مخالفت ندارد و مکلف است عین این وسایل را متناسب با شأن زوجه به‌عنوان نفقه برای او فراهم کند. این موضوع هم‌بستگی به هیچ چیز ندارد و زن حتی در زمانی که خوش و خرم با همسرش زندگی می‌کند هم می‌تواند از همسرش جهیزیه خود را مطالبه کند.
نکته جالب دیگر اینکه همسران در مسائل مالی خود استقلال دارند. به همین دلیل جهیزیه نیز مالی است که متعلق به زوجه است و اگر زمانی زن فوت کند، اموالی که از او به‌جا می‌ماند به میزان سهم‌الارث به ورثه تعلق می‌گیرد. جهیزیه نیز به چنین سرنوشتی دچار می‌شود. اگر زوج و زوجه صاحب فرزند باشند، یک‌چهارم اموال به مرد به ارث می‌رسد و اگر صاحب فرزندی نباشند، یک‌دوم اموال به مرد به ارث رسیده و بقیه اموال میان سایر وراث تقسیم می‌شود.
و مورد آخر اینکه اگر زمانی همسرتان بی‌خبر اموال شما را فروخت می‌توانید به جرم فروش مال غیر از او شکایت کنید به‌شرط اینکه اولاً بتوانید ثابت کنید اموال متعلق به خود شماست (از یکی از راه های بالا: ارائه سیاهه یا فاکتور یا شهادت شهود) دوم اینکه ثابت کنید شوهرتان آن را فروخته و نه دیگری و نکته مهم دیگر در خصوص شکایت کیفری این است که اگر شوهر شما تبرئه شود امکان دارد علیه شما شکایت افترا کند.
