کنترل سیل ویرانگر در زندگی زناشویی!
یکی از مهمترین مشکلات در روابط نزدیک و خصوصا رابطه زن و شوهرها عدم توانایی کنترل خشم و عصبانیت است. خشم احساسی است که همه انسان‌ها آن را به خوبی می‌شناسند و تجربه کرده‌اند. اگر ما یاد نگیریم که چگونه خشم خود را کنترل کنیم، متاسفانه خشم کنترل ما را به دست خواهد گرفت و مانند یک سیل عظیم زندگی‌مان را ویران خواهد کرد! برای کنترل خشم نیاز به یادگیری مهارت کنترل خشم داریم. برای اینکه فردی بخواهد به این مهارت برسد لازم است که هم با دانش چگونگی این کنترل آشنایی داشته باشد و هم با تمرین‌های متوالی آن دانش را به رفتار تبدیل کند. در اغلب موارد، خشم بر اثر واکنش شخص نسبت به رفتار ناشایست دیگران بروز می‌کند.
خشم می‌تواند یک رنجش و ناراحتی جزئی باشد و یا در نوع حاد، تبدیل به واکنشی جنون‌آمیز شود. واکنش افراد مختلف در مقابل احساس خشم متفاوت است. برخی از افراد خشم خود را فرو می‌خورند و نمی‌خواهند کسی متوجه شود آنها تا چه حد عصبانی و ناراحت هستند. آنها به شدت رفتار خود را کنترل می‌کنند و هیچ نشانی از عصبانیت را بروز نمی‌دهند. برخی از افراد هنگام احساس خشم رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهند. با صدای بلند داد می‌زنند، ناسزا می‌گویند، دیگران را کتک می‌زنند، آنها را مسخره می‌کنند، به صحبت دیگران گوش نمی‌دهد و حقوق دیگران را نادیده می‌گیرند.
برخی دیگر در زمان احساس خشم آرام ولی محکم صحبت می‌کنند، صحبت دیگران را قطع نمی‌کنند، بدون اینکه به حقوق دیگران تجاوز کنند، احساسات خود را شفاف و محترمانه بیان می‌کنند. در مقالات قبل گفتیم که روش آخر، روش ابراز وجود منطقی و سالم است و همه، و از جمله زن و شوهرها باید آن را بیاموزند و به کار برند. برای غلبه بر خشم، راهکارهای مختلفی ارائه شده است. در اینجا می‌خواهیم به برخی از این راهکارها اشاره کنیم:
وقتی موضوع ارزش عصبانی شدن ندارد
قبل از اینکه با هر کسی و از جمله با همسرتان مشاجره را آغاز کنید از خود بپرسید آیا موضوع واقعاً ارزشش را دارد که شما را عصبانی کند؟
آیا می‌توانید به سادگی از آن بگذرید و به جای ابراز خشم شدید طور دیگری رفتار کنی؟
پس از پرسیدن این سوال و مرور ارزش واقعی موضوع، اگر آن را بی‌ارزش و سطحی یافتید، به خود بگویید که لازم نیست گفتگو را تبدیل به یک سیل ویرانگر کنید.
توجه به علائم هشدار دهنده بروز خشم
خشم هم مانند هر احساس دیگر، علائمی دارد. با شناخت این نشانه‌ها و کنترل آنها می‌توان از شدت یافتن خشم جلوگیری کرد. به تغییرات بدنی همچون افزایش ضربان قلب، افزایش فشارخون، منقبض شدن عضلات، تغییر تنفس، مشت شدن دست‌ها و به هم فشردن دندان‌های خود دقت کنید. این‌ها از علائم خشمگین شدن هستند. اگر این علامت‌ها را تجربه کردید بدانید که به زودی سیل ویرانگر به زندگی‌تان سرازیر می‌شود. بنابراین به جای ادامه بحث، یک لیوان آب بخورید یا چند شماره بشمارید تا آرام‌تر شوید و بتوانید با آرامش بیشتر بحث را بطور منطقی پیش ببرید.
احساس منفی خود را بیان کنید
متاسفانه گاهی اوقات زن و شوهرها در زمان اختلاف و بروز مشکل به جای بیان ناراحتی و خشم خود، آن احساس را به نمایش می‌گذارند مثلا اخم می‌کنند، حرف نمی‌زنند، قهر می‌کنند، داد و فریاد می‌کنند و… نکته مهم این است که اگر ناراحتی خود را به زبان نیاورید همسرتان متوجه نمی‌شود که شما چه احساسی دارید. به جای خشم و پرخاشگری، با استفاده از کلمات مناسب احساس خود را بیان کنید. مثلا بیان کنید «زمانی که وظایفت را انجام نمی‌دهی، ناراحت و عصبانی می‌شوم». با بیان احساسات خود، زمینه مناسبی را برای حل مشکلی که چنین احساساتی را به وجود آورده است، فراهم میکنید.
از بیان کلمات منفی پرهیز کنید
هرگز تحقیر، توهین، تهدید، سرزنش و پرخاشگری نکنید. و همسرتان را زیر سوال نبرید. دقت کنید اگر صدای‌تان بلندتر شده، به تندی و یا با پرخاشگری صحبت میکنید کمی مکث کنید تا آرام شوید. کلمات در ذهن همسرتان باقی می‌مانند بنابراین هر چیزی را نگویید. هر وقت که مایل باشید می‌توانید هرحرفی را بزنید بنابراین گمان نکنید که برای گفتن حرف‌های پرخاشگرانه زمان وجود نخواهد داشت. بلکه به این فکر کنید که هر حرف نامناسب را می‌توان با کلمات مناسب و مودبانه جایگزین کرد. هر مشاجره‌ای بالاخره تمام می‌شود اما آثار سیل بر جا می‌ماند. بنابراین درها را برای ورود سیل، باز نگذارید.
در معرض سیل باقی نمانید!
اگر مطمئن شدید که در صورت ادامه بحث دیگر نمی‌توانید خشم خود را کنترل کنید ادامه صحبت‌تان را به زمان دیگری موکول کنید، با این کار به خود و همسرتان فرصت می‌دهید تا از عصبانیت و خشم فاصله بگیرید و رفتار مناسب‌تری داشته باشید. می‌توانید به همسرتان بگویید «الان شرایط روحی مناسبی نداریم، ممکن است حرف‌هایی بزنیم که هر دو بعداً پشیمان شویم اجازه بده در شرایط بهتری با یکدیگر صحبت کنیم» و یا اینکه: «من الان عصبانیم، بعد درباره این موضوع صحبت خواهیم کرد.»
از روش‌های کنترل خشم استفاده کنید
یکی از روش‌های ساده رهایی از خشم، این است که وقتی عصبانی هستید مراحل زیر را بپیمایید:
وقتی عصبانی هستید به جای واکنش نشان دادن روی یک مبل یا صندلی راحت قرار بگیرید. چشمان خود را ببندید و چند نفس عمیق بکشید. به کمک قوه تصور، خود را در یک سالن بزرگ که پر از قفسه‌های شیشه‌ای است تصور کنید. همچنین در داخل هر قفسه اشیای بلور و چینی کوچک و بزرگ تصور کنید. در ذهن خود، خود را ببینید که یک چماق بزرگ برداشته و همه اشیای شکستنی داخل سالن را می‌شکنید. این کار را تا زمانی ادامه دهید که در سالن ذهنی شما، شیء شکستنی باقی نماند. اینک لحظاتی به خود مراجعه کنید. اگر هنوز عصبانی هستید در سالن ذهنی خود، درب جدیدی باز کنید و وارد سالن دیگری که مانند سالن اول پر از اشیاء شکستنی است شوید و همان کار را تکرار کنید. تا زمانی که کاملا آرام نشده باشید می‌توانید ورود به سالن‌های تو در تو را در ذهن خود ادامه بدهید. روش‌هایی مانند تنفس عمیق، شست‌وشوی دست و صورت، نوشیدن آب و پیاده‌روی هم در کاهش خشم و عصبانیت موثر است. ریلکسیشن (تن آرام‌سازی) نیز یکی از روش‌های موثر برای کاهش خشم و اضطراب است. ریلکسیشن به معنای آرام کردن عضلات منقبض بدن است. وقتی فرد خشمگین می‌شود، بدن حالت انقباض پیدا می‌کند، اما وقتی بدن در حالت ریلکس قرار می‌گیرد، دیگر تنش و انقباضی در بدن وجود ندارد و ذهن فرد نیز آرام می‌شود. برای یادگیری دقیق آرام‌سازی می‌توانید از کتاب‌ها و سی‌دی‌های آموزشی استفاده کنید.
ایجاد سد‌هایی که جلوی سیل را می‌گیرد!
گاهی زن و شوهرها به این دلیل دچار خشم و عصبانیت می‌شوند که به دنبال حل مسائل خود نیستند برای خروج از بن بست عصبانیت، به حل مشکلاتی که موجب خشم و عصبانیت می‌شود، فکر کنید. یعنی اول مشکل را به‌طور دقیق برای خودتان تعریف کنید، سپس راه حل‌هایی برای آن انتخاب کنید، آن‌گاه نکات مثبت و منفی هر راه حل را بررسی کنید و در پایان بهترین راه حل را انتخاب کنید. گاهی هم عذرخواهی می‌تواند از آثار تخریب کننده سیل بر زندگی، بکاهد. اما اگر با این راه‌حل‌ها به جواب نرسیدید سعی کنید از کمک متخصصان مشاور بهره ببرید. به هر حال بدایند که کنترل خشم کار سختی نیست و حتما شما از عهده این کار بر می‌آیید.
