احساس پيری را القا نكنيد
توجه و حمایت از والدین مسن و از كارافتاده یكی از زیباترین خصیصههای اخلاقی در فرهنگ ایرانیان است هر فرد بر حسب سن و شرایط بدنی نیازهای ویژه و درخواستهای متفاوتی از خانواده دارد. گاهی فرزندان در منزل ناخودآگاه راه افراط و تفریط را در پیش میگیرند.
متاسفانه در برخی خانوادهها افراد سالخورده به دلایل متفاوت از جایگاه ویژه خود برخوردار نبوده و در جو نامناسب و آزاردهندهای قرار میگیرند و معكوس آن عدهای دیگر با بالا رفتن سن والدین برای نشان دادن محبت و قدردانی خود راه افراط را پیش گرفته و با برعهده گرفتن بیشتر مسؤولیتها و سلب اختیارات والدین آنان را فاقد از هرگونه تعهد، مسؤولیت و سرگرمی میکنند. اكثر این فرزندان به ظن خود در حق والدین لطف و محبت میکنند.
از آنان میخواهند تمامی کارهای بیرون از خانه را رها كرده و در خانه استراحت کنند و حتی مسؤولیت خریدهای منزل را از والدین سلب کرده تا به تصور خود به والدین محبت كنند؛ فارغ از اینکه با در پیش گرفتن محبتهای بیاندازه و سلب مسؤولیتهای زندگی از آنان نه تنها کمکی به والدین خود نمیكنند، بلکه امید و انگیزه زندگی را از آنان گرفته و به افرادی بدون تعهد و مسؤولیت تبدیل میکنند. در نتیجه فرد سالخورده تبدیل به شخصی بیحاصل و ناكارآمد شده و به دنبال آن تواناییهای بدنیاش تضعیف میگردد.درگیر شدن با مسائل روزانه، اعم از اجتماعی و اقتصادی انگیزهای بسیار قوی برای ادامه زندگی است، تصور فردی که نباید نگران کارهای خود باشد و افراد دیگر تمامی مسؤولیتها و تعهداتاش را بر عهده میگیرند بسیار ناخوشایند است، هیچ انسانی نمیخواهد سربار و وابسته به دیگران باشد. با در پیش گرفتن این روند کمکم والدین محدود میشوند حضورشان در جامعه كمرنگ شده، در خانه خود را محبوس مییابند و احساس بیارزشی و عدم کارایی خواهند كرد.
بدیهیست فرزندان در برابر والدین خود مسئول هستند، ولی این بدین معنا نیست با بالا رفتن سن، آنها دیگر نتوانند کارهای شخصی و امور روزانه خود و منزل را بر انجام دهند. بهتر است آنان مسؤولیتهایی را که تا به حال بر عهده داشتهاند، ادامه دهند. این امر سببب میگردد احساس زنده و كارآمد بودن داشته باشند به عنوان مثال:
1- مدیریت کارهای اداری و مالی: نیازی نیست به دلیل کهولت سن مدیریت کارهای شخصی و مالی والدین تحت نظر فرزندان باشد. بهتر است تا آنجا که امکان دارد این مسؤولیت را خودشان برعهده گیرند با این کارآنان احساس ارزشمندی و موجودیت میکنند . این روند از کهولت مغزی و ابتلای آنان به بیماریهایی مانند آلزایمر و ..... که برخی ناشی از تنبلی ذهنی باشد میکاهد.
2- خرید منزل: خرید مایحتاج منزل میتواند با حضور یکی از اعضای خانواده باشد تا هم از خستگی والدین مسن جلوگیری نماید و از سوی دیگر آنان با انجام این مسؤولیت بظاهر ساده محیط خانه را ترک کرده و با مردم و همسن و سالهای خود تعامل و روابط بیشتری داشته باشند. در این صورت قادرند رابطه ای متناسب برقرار کنند و از تنهایی و منزوی شدن دور شوند . روابط اجتماعی و حضور در جامعه تاثیر بسزایی در جلوگیری از افسردگی و ناتوانی زودرس والدین دارد .
3- مدیریت امور منزل: هر شخصی درون خانه خود قوانین خاصی دارد. بهتر است به والدین مسن اجازه داده شود دکوراسیون منزلشان را بنا بر سلیقه خودشان طراحی كنند. آنها هستند که مشخص میکنند درون منزلشان چه قوانینی حاکم باشد. برخی از فرزندان فكر میکنند با کهولت سن والدین تمامی مدیریت منزل بر عهده آنان است؛ فارغ از این که والدین اینگونه تصور نمیکنند و چنانچه اختیاراتشان سلب گردد، از نظر روحی و روانی تضعیف شده و احساس میکنند هیچ چیز در زندگیشان تحت کنترلشان نیست و این حس ناتوانی، كهولت و بیكفایتی سبب تضعیف روح و روان آنان میشود.
4- از آنان درخواست کنید : گاهی بهتر است پا را فراتر گذاشته و از والدین درخواستهای در حد توانشان داشته باشید. زمانی که حس کنند برای فرزندان و اطرافیانشان کار ارزشمندی انجام میدهند و میتوانند آنان را خوشحال کنند، درونشان احساس خوشایند مفید و باارزش بودن شکل میگیرد. به عنوان مثال در صورت توانایی از آنان خواسته شود برخی مسؤولیتها را بپذیرند.
5- مشورت کنید: شاید تفاوت بین نسلها طبیعی به نظر برسد و گاهی فرزندان نتوانند نظرات افراد سالخورده را بپذیرند، ولی نظرخواهی از آنان و مشورت در امور زندگی (هر چند در موارد جزئی) به سالمندان این احساس را القا میکند که فردی موثر هستند و نظر و عقیدهشان برای اطرافیان مهم و باارزش است و به تجربیات آنان احترام گذاشته میشود .
6- شرکت در گفتوگوهای خانوادگی: ترغیب افراد سالخورده به شرکت در جمعهای خانوادگی و ابراز نظر، همچنین گفتوگوهای دستهجمعی تاثیر بسزایی در امید به زندگی آنان خواهد داشت. این روش مانعی جدی در برابر انزوای آنان است. در بیشتر مواقع افراد مسن به دلیل نداشتن سخن مشترک با بقیه اعضای خانواده سعی میکنند از جمعهای خانوادگی دوری کنند. بهتر است فضایی ایجاد شود تا آنان نیز فرصت ابراز عقیده داشته باشند.
7- شركت در كارهای عامالمنفعه : شركت دادن افراد مسن در كارهای عامالمنفعه تاثیر بسزایی در روح و روان آنان خواهد داشت و حس ارزشمندی را درونشان تقویت میكند. در این شرایط آنها به این نتیجه میرسند كه وجودشان موثر و كارآمد بوده و فعالیتهای بیشتری خواهند داشت و همین كار امید به زندگی را در آنها افزایش میدهد.