استان لرستان از مناطق باستانی ایران است و آثار دیرینه‌ای را در خود جای داده است. اقوام‌مهاجر در هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد در کوهساران زاگرس اسکان یافته و سرزمین بین‌النهرین (درودنواحی امروزی) را تصرف کردند. به استناد نوشته‌های کتیبه‌های بابلی، آشوری و ایلامی، ساکنان کوهساران‌زاگرس طایفه‌هایی مانند: لولوبی، مانایی، کاسی، گوتی، آمادا و پارسوا بوده‌اند.
قلعه‌فلک‌الافلاک، خرم‌آباد
قلعه فلک الافلاک، خرم‌آباد در میان شهر خرم‌آباد و برفراز یک تپه بزرگ سنگی، قلعه معروف و تاریخی «فلک‌الافلاک» قرار دارد. در زیر تپه‌ای که قلعه بر روی آن ساخته شده، یک چشمه بزرگ جاری است. قلعه 8 برج دارد و محیط کلی آن 228.60 متر است. ارتفاع بلندترین دیوار آن تا سطح تپه 22.5 متر است. در ورودی قلعه به یک راهرو سرپوشیده منتهی می‌شود که در سمت غربی آن 2 اتاق و در سمت شرقی آن یک اتاق وجود دارد. این راهرو با شیب کم به صحن اول قلعه مرتبط می‌شود. صحن اول 22.5×31 متر درجهت شمالی - جنوبی است و 8 اتاق دارد. در شمال شرقی آن، راهرویی ساخته شده که با 7 پله به محوطه‌ای که چاه معروف نیز در آن واقع شده، منتهی می‌شود. صحن دوم قلعه مستطیل شکل به مساحت 21×29 متر است. طول این صحن در جهت شرقی - غربی است و 16 اتاق دارد. کف اتاق‌ها 1.5 متر بلندتر از کف حیاط است و ورودی آن‌ها، 4 پله دارد. در قسمت جنوبی آن 3 اتاق و 3 کفش کن و در شمال آن، 14 اتاق و 4 کفش‌کن و در سمت شرقی، 5 اتاق و 3 کفش‌کن و در قسمت غربی‌که تازه‌ساز است 14 اتاق و 2 راهرو وجود دارد.
مقبره باباطاهر، خرم آباد
مقبره باباطاهر در محله‌ای به همین نام در جنوب خرم‌آباد واقع شده است. سبک بنای مقبره قدیمی است و درِ ورودی آن به سمت جنوب باز می‌شود. ساختمان اصلی آن، هشت ضلعی است. مقبره در وسط بنا قرار دارد و روی آن، ضریحی چوبی قرار داده شده است. به اعتقاد اهالی خرم‌آباد، این قبر به باباطاهرعریان شاعر مشهور تعلق دارد که دوبیتی‌های خود را به زبان لری سروده است.
سنگ نوشته قرن ششم، خرم‌آباد
در جنوب شرقی راه خرم‌آباد به خوزستان و در شمال خرابه‌های «شاپورخواست«، سنگ نوشته‌ای به شکل مکعب مستطیل منسوب به قرن ششم هجری قمری پا برجا مانده است. روی سطح جنوب شرقی 5 سطر، بر سطح جنوب غربی 6 سطر و بر سطح شمال غربی 4 سطر و بر آخرین وجه نیز 4 سطر با خط نیم کوفی و نسخ، به طور برجسته حجاری شده است. این سنگ نوشته به یکی از امرای «سلطان محمود بن محمد بن ملکشاه سلجوقی» به نام «ابوسعید برسق کبیر» مربوط است و در سال 513 هجری‌قمری نقد شده است. موضوع این کتیبه دو فرمان منع مردم از پوشیدن لباس ابریشمی و اجازه علف چرانی به دامداران است.
تپه سراب ناوه کش، خرم آباد
در مرکز روستای سراب ناوه‌کش تپه بزرگ وجود دارد که در مقطع جنوبی آن، قسمتی از دیوار پیدا شده که با سنگ‌های بزرگ و ملاط و قلوه‌سنگ ساخته شده است. این بنا ممکن است قسمتی از یک قلعه بزرگ دوره ساسانی باشد. در فراز تپه نیز انبوهی از سفال شکسته وجود دارد.
نقاشی‌های غار دوشه، خرم‌آباد
در بالای کوه دوشه بر دیوارهای غار دوشه نقاشی‌هایی به چشم می‌خورد که بیانگر بخش دیگری از تاریخ سکونت بشر در این خطه از سرزمین ایران است. نقاشی‌های غار دوشه از تجسم کامل‌تری برخوردار هستند و رزم انسان‌ها به صورت گروهی، تن به تن، سواره و پیاده را نشان می‌دهد. این نقاشی‌ها قدرت تخیل هنرمندان آن دوره را مشخص می‌سازد.
مقبره حیات‌الغیب، خرم آباد
مقبره «حیات الغیب«در 50 کیلومتری جنوب غربی خرم‌آباد و در روستای «قالبی» واقع شده است. در ورودی مقبره از شمال گشوده می‌شود و کفش‌کن آن، 5 پله بالاتر از کف مقبره است. قبر در گوشه جنوب شرقی مقبره قرار دارد. در دیوار جنوبی، محرابی به بلندی 2.1 متر با حاشیه گچ‌بری است. این بنا یک‌بار به دستور محمود میرزای قاجار تعمیر شد که تاریخ آن بر روی یکی از سنگ‌ها نوشته شده است.
قلعه بهرام، خرم‌آباد
درجنوب روستای «جلگه خلج«خرم‌آباد در تنگه مسیر رود «کشگان«، آثار دژ و حصاری قدیمی باقی مانده است. دهانه دره با دیواری از سنگ و ملاط محصور شده و تنها یک در دارد. بالای دره نیز، چند دیوار دیده می‌شود. این قلعه به نام «بهرام«مشهور است و موقعیت استثنایی دارد. قلعه بهرام در شمارقلعه‌های مهم دوران باستانی ایران است که ارزش‌های جهانگردی قابل توجهی دارد.
قلعه منگره، خرم‌آباد
قلعه منگره یکی از دژهای مهم و تاریخی خرم‌آباد است که بر روی قله‌ای به نام «دز» درغرب روستای گرداب ساخته شده و به نیمه دوم قرن پنجم هجری قمری مربوط است قلعه نزدیک به 2 هزار متر مربع مساحت و 12 اتاق دارد که طول و عرض هر یک از آن‌ها 4.50×5.50 متر است. در ضلع شرقی، چهار مخزن ذخیره آب کنده شده که روی آن را با نوعی ساروج پوشانده‌اند. این قلعه تا سال 795 هجری قمری، یعنی تا هنگام حمله امیر تیمور به لرستان، اهمیت نظامی خو را حفظ کرده بود. اکنون تنها دیوار و تاق‌های فروریخته‌قلعه بر جای مانده است.
پل شاپوری، خرم‌آباد
در فاصله 2 کیلومتری جنوب غربی خرم‌آباد و در غرب شهر قدیمی «ایزدخواست» یکی از شاهکارهای معماری و پل‌سازی دوره ساسانی باقیمانده است. این پل 28 تاق در جهت غربی، شرقی داشت که امروزه فقط 6 تاق آن باقی مانده است. سطح هر پایه 66 متر (6×11) و ارتفاع کنونی آن 16 متر است. تاق‌ها باسنگ‌های حجاری شده، ساخته شده‌اند. مصالح بنا از سنگ و ملاط ترکیبی است که اکنون نیز جداکردن آن ازسنگ‌ها به سختی امکان‌پذیر است.
تپه‌های چغاسبز و کفتارلو، کوهدشت
این دو تپه باستانی در دهستان رومشکان کوهدشت واقع شده است. آثار به دست آمده از تپه چغاسبز، با ظروف شوش اول مطابقت دارند. تپه کفتارلو نیز در فاصله 5 کیلومتری شمال تپه‌چغاسبز قرار دارد. از قسمت‌های کاوش شده این تپه، کوزه، دیگ و خمره‌هایی با نقش پرنده و نقش‌های ساده و بدون نقش کشف شده است.
مسجد سلطانی، بروجرد
این مسجد که به «مسجد شاه» نیز معروف است، از یادگارهای دوره فتحعلی‌شاه قاجاراست. صحن مسجد با طول و عرض 47×61 متر با حوضی در میان، سه درگاه بزرگ دارد.
درگاه شمالی تاق‌مُقَرَنس زیبایی دارد که با کاشی و گچ‌کاری آذین شده و دری دو لنگه‌دارد. بر بالای لنگه چپ در، جملاتی از پیغمبر (ص) نوشته شده است. تاریخ آن 1291 هجری قمری است مسجد سلطانی بروجرد، یکی از حوزه‌های علمیه دینی فعال ایران است که 16 حجره دارد. این حجره‌ها درهای اُرسی مشبک دارند که هر یک شاهکاری از نوع درهای مشبک هستند.
بر ایوان غربی و بر دیوار جنوبی‌ایوان، سنگ نبشته‌ای از زمان فتحعلی شاه قاجار باقی مانده که نشان می‌دهد، در زمان حکومت محمد تقی میرزاحسام السلطنه برای رفاه اهالی بروجرد، مالیات خبازان را بخشیده‌اند.
این مسجد از مهم‌ترین مساجد استان لرستان است که از لحاظ قدمت تاریخی و معماری قابل توجه است. مرحوم آیت‌‌الله العظمی بروجردی از مدرسانی است که در این حوزه تدریس کرده‌اند و سال‌ها رهبر شیعیان جهان بوده‌اند.
