گردشگری به عنوان یک صنعت مهم همواره مورد توجه کشور‌های پیشرفته جهان بوده است. این صنعت در برخی از کشورها بخش قابل توجهی از تولید ناخالص ملی را تامین می‌کند.
در گزارش سال ۲۰۱۷ سازمان جهانی گردشگری ملل‌متحد (UNWTO) فرانسه با ۸۶٫۹ میلیون گردشگر ورودی پذیرای بیشترین تعداد بازدیدکننده در سال ۲۰۱۷ بوده است و اسپانیا با ۸۱٫۸ میلیون نفر در رتبه دوم ایستاده است. در این رده‌بندی، ترکیه با میزبانی از ۳۷٫۶ میلیون گردشگر بین‌المللی در رتبه هشتم قرار دارد.
براساس گزارش ۲۰۱۸ سازمان جهانی گردشگری ملل‌متحد، تعداد گردشگران ورودی به ایران در سال ۲۰۱۶ برابر با ۴ میلیون و ۹۴۲ هزار نفر بود که این رقم با رشد منفی ۱٫۵ درصد در سال ۲۰۱۷ به ۴ میلیون و ۸۶۷ هزار نفر رسید و به این ترتیب، سال گذشته سهم ایران از گردشگری جهانی فقط ۱٫۵ درصد بوده است. اما به‌دلیل‌اینکه، ایران در این رده‌بندی در فهرست جنوب آسیا است باوجود این درصد اندک، پس‌از هند که با ۱۵میلیون و ۵۴۳ گردشگر ورودی، ۴٫۸ درصد از سهم گردشگری بین‌المللی را کسب کرده است در رتبه دوم این فهرست ایستاده است.
درآمد این صنعت بخشی از منبع بودجه‌ای کشورها قرار می‌گیرد. همچنین در بسیاری از کشورها با برنامه‌ریزی‌های بلندمدت و در راستای رونق بخشیدن به این صنعت، ردیف بودجه قابل توجهی برای فراهم آوردن زیرساخت‌های گردشگری در نظر گرفته می‌شود.
ظرفیت‌های گردشگری ایران شامل جذابیت‌های تاریخی و باستانی، فرهنگی، صنایع دستی و تنوع زیست محیطی است. به لحاظ منابع طبیعی، ایران کشوری چهار فصل است و قرار گرفتن کشورمان میان دو دریای خزر و خلیج فارس تنوع زیست محیطی را منجر شده است. دریا، دریاچه، جنگل، کویر، رودخانه، کوه‌های بلند و دشت‌ها و جلگه‌ها از این دست محسوب می‌گردند.
گستردگی آثار باستانی و تاریخی نیز در کشور ما سرتاسری است و فراوانی آن به لحاظ کمی و کیفی بر کسی پوشیده نیست. در دنیای امروز که جهانی شدن و فرایند یکسان‌سازی در عموم پدیده‌ها مشاهده می‌گردد، فردیت فرهنگی و بومی، ذهن‌های کنجکاو و علاقه‌مند را به سمت خود جذب می‌کند. از این وجه نیز ایران به عنوان یک مقصد گردشگری می‌تواند سلیقه‌های مختلف را اقناع کند.
اما زیرساخت‌ها و فراهم آوردن بستر‌های گردشگری در رونق آن موثر خواهد بود. به هر روی ایران با تمام کاستی‌ها یکی از مقاصد گردشگری برای مردم جهان است.
ولی تیموری شامگاه پنجشنبه در آیین پنجمین جشنواره بین المللی غذای اکو جاده ابریشم زنجان در جمع خبرنگاران گفت: «سال گذشته (۱۳۹۷) در مجموع حدود هفت میلیون و ۸۰۰ هزار گردشگر از کشور‌های مختلف به ایران سفر کردند که این میزان در مدت مشابه سال قبل (۱۳۹۶) آن پنج میلیون و ۱۰۰ هزار نفر بود که میانگین ۵۲.۵ درصد رشد را نشان می‌دهد.»
در صحن علنی مجلس در اردیبهشت امسال، گزارش کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی قرائت شد و در این گزارش به رشد کمی و کیفی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم اشاره شد. بر اساس این گزارش با افزایش ورود گردشگران خارجی روبرو بوده‌ایم و تعداد ورود توریست‌ها به ایران به نسبت ۱۰ سال گذشته ۲ برابر شده است.
شاید یکی از دلایل افزایش جذب گردشگران خارجی به ایران را بتوان فضای مجازی دانست. در دهه‌های پیش روزنامه‌ها و رسانه‌های رسمی منابع و مراجع شناخت مردم جهان از یکدیگر بود. با توجه به وجه پررنگ سیاسی ایران بعد از انقلاب اسلامی، همین موضوع باعث سیاه‌نمایی‌ها و القای تفکرات قالبی از ایران مبنی بر ناامنی و عقب‌افتادگی، مانعی بر سر راه گردشگران مسافر به کشور بود. در سال‌های اخیر، اما بسیاری از گردشگرانی که به ایران سفر کرده‌اند با اشتراک‌گذاری تجربیات خود در فضای مجازی گام مهمی را در واقع‌نمایی از فضای کشور برای غیرایرانی‌ها برداشته‌اند. در این واقع‌نمایی، ایران نه تنها کشوری ناامن برای گردشگری محسوب نمی‌شود؛ بلکه شهروندان آن متصف به "مهمان‌نوازی"ای هستند که شاید کمتر جایی در دنیا بتوان نشانی از آن مشاهده کرد.
اما همین مهمان‌نوازی ایرانیان مورد انتقاد بسیاری قرار گرفته‌است. این گروه از منتقدین معتقدند که کمبود اعتمادبه‌نفس جمعی منجر به چنین رفتار‌هایی می‌شود؛ و استقبال گرم و پذیرایی رایگان و خدمات‌دهی بی‌حساب، ایرانیان را در فرآیند ارتباطات اجتماعی با توریسم خارجی در موضع ضعف قرار می‌دهد.
در گزارشی در روزنامه خراسان نقل قول‌هایی از گردشگران خارجی را می‌خوانیم که همگی متفقا از مهمان‌نوازی و تعارفات ایرانیان سخن گفته‌اند: ««کلویی» ۳۴ ساله، اهل کره جنوبی است. او درباره چیز‌های جالبی که در ایران دیده است، می‌گوید: «اول از همه ایران برای من کشور بزرگی است و شمال، جنوب، شرق و غرب این کشور کاملا متفاوت است یعنی از نظر جغرافیایی و فرهنگی گوناگونی بسیاری دارد. از نکات جالب دیگر در ایران این است که می‌توانید مثلا لبنیات تازه را به طور مستقیم از مغازه‌ها بخرید. بعضی محصولات تازه از مزرعه به مغازه‌ها می‌آید و‌ای کاش کشور من هم این طور بود!» او درباره ویژگی‌های مردم ایران هم می‌گوید: «مردم ایران بسیار مهمان‌نوازند و به همه تعارف می‌کنند که مهمان‌شان بشوند حتی اگر آن‌ها را نشناسند که این یک مورد برای مردم دیگر کشورها، کمی غیرقابل باور است! در یکی از شهر‌های ایران قدم می‌زدیم که شخصی ما را به منزلش دعوت کرد، و ناهار را در کنار هم خوردیم و هیچ وقت خاطره‌اش از ذهنم نمی‌رود.»
«گابریل» از ایتالیا به ایران آمده و ۲۳ ساله است. او درباره سفرش به ایران می‌گوید: «عجیب‌ترین و زیباترین چیزی که به عنوان یک گردشگر در ایران دیدم، طرز برخورد ایرانی‌ها با گردشگران بود. یک بار در پارکی قدم می‌زدم، ناگهان پیرمرد مهربانی صدایم زد. او در حالی که دستانم را می‌فشرد، دست و پا شکسته به انگلیسی پرسید: «اهل کجایی؟». من پاسخ دادم؛ ایتالیا و او با لبخند افتخار‌آمیزی گفت: «به کشور ما خوش آمدی!» «گابریل» به قابل استفاده نبودن کارت‌های اعتباری کشور‌های اروپایی در ایران به عنوان یک دردسر اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «من هر هفته پول‌هایم را به ریال تبدیل می‌کردم. خیلی جالب و خنده‌دار بود، چون هر هفته از هفته پیش پولدارتر می‌شدم!»
نقل قول‌های از این دست را در فضای مجازی می‌توان به راحتی پیگیری کرد. در یک نگاه کلی این ویژگی ایرانیان ریشه فرهنگی نیز دارد. با استناد به سفرنامه‌های دوران صفویه، قاجار و پهلوی اول نیز می‌توان نقل قول‌هایی مشابه را در آن‌ها نیز پیدا کرد.
سیاحان، اما گاهی مهربانی و تعارف میزبان ایرانی هنگام ملاقات میهمان را مورد انتقاد قرار داده‌اند. ژوبر، جهانگرد فرانسوی که در زمان قاجار به ایران آمده است، در رویارویی با این اندازه اصرار و پافشاری از مردم، شگفت‌زده شده، توصیف می‌کند که هیچ‌چیز به اندازه تعارفات ایرانیان، متنوع و شیوه احوالپرسیشان عجیب‌و غریب نیست. برخی سیاحان هم تعارفات مردم ایران را لفاظی و غیرواقعی قلمداد کرده‌اند.
لیدی شیل ضمن مقاﻳﺴﮥ رفتار مردم عثمانی با ملت ایران معتقد بود ایرانی‌ها بسیار خونگرم‌تر و مهمان‌نوازتر از عثمانی‌ها هستند. او می‌آورد: «برای مثال ایرانی در هر مقامی باشد، در هنگام ورود مهمان خارجی به‌هیچ‌وجه در ادای احترام و برخاستن از جای خود درنگ نمی‌کند. این در حالی است که ترک‌های عثمانی برای نشان‌دادن برتری مقام خویش خود را به انجام کاری مشغول می‌کنند تا از برخاستن جلوی پای مهمان خارجی طفره روند»
هاکس که در خاطرات سفرش به ایران انتقاد‌های جدی نسبت به رفتار ایرانیان دارد، نتوانسته از مهمان‌دوستی ایرانی‌ها تعریفی نکند. او اینگونه نوشته است:
«ایرانیان بسیار مهمان نواز و مودب اند، وقتی از کنار یک خانواده ایرانی که مشغول صرف نهار بودند می‌گذشتم، بامهمان نوازی خاص ایرانیان از من خواستند با آن‌ها هم غذا شوم، ولی من توضیح دادم که باید سریع‌تر به بازدید ادامه دهم...ای کاش مردم دنیای غرب نیز می‌توانستند از چنین برخوردی استقبال کنند.»
گذشته از دلایل روانشناختی و جامعه‌شناختی مهمان‌نوازی ایرانیان، در هر صورت این نکته که از زبان بسیاری از توریست‌های خارجی نقل شده‌است می‌تواند، چهره خشنی که در جنگ رسانه‌ای علیه ایران بر پا شده بود را تلطیف کند و اذهان عمومی خارجیان را از انحراف به سمت ترووریست خواندن عموم مردم ایران بازدارد. علاوه بر تمامی کمبود‌ها برای جذب توریسم خارجی به ایران، مانع‌تراشی فرهنگی و سیاسی ظلم مضاعف به فرهنگ غنی ایرانیان است. بسیاری از آثار تاریخی ایران جز میراث جهانی بشر محسوب می‌گردند و محروم ماندن از بازدید این آثار توسط غیرایرانیان با بسط تفکرات قالبی و هژمونی ضدایرانی، باعث می‌شود که این ماترک بشری ناشناخته و گمنام باقی بماند.
منبع : برترینها
