تحريريه بهار زندگی
قرآن مجید در یك جمله كوتاه درباره فلسفههای حج میفرماید «لِیشْهَدوا مَنافِع لَهم» (حج [مردم به این سرزمین مقدّس برای این میآیند كه منافع خویش را با چشم خود ببینند])
مفسّران در تفسیر كلمه «منافع» در اینجا سخن بسیار گفتهاند، ولی روشن است كه هیچگونه محدودیتی در مفهوم این لفظ نیست و تمام منافع و بركات معنوی و نتایج مادی و فلسفههای سیاسی و فرهنگی و اجتماعی را شامل میشود.
ربیع بین خیثم از امام صادق(ع) تفسیر این كلمه را خواست، امام در پاسخ فرمود «منافع دنیا و آخرت را هر دو شامل میشود». (تفسیر نورالثقلین)
در حدیث دیگری از امام صادق(ع) در پاسخ هشام بن حكم از فلسفه حج میخوانیم كه امام به چند بعد مهم در آن اشاره فرمود است، نخست آشنایی مسلمین تمام جهان با یكدیگر، سپس به منافع اقتصادی آن و ایجاد بسیاری از مشاغل در شعاع حج و سرانجام به اثرات فرهنگی آن اشاره كرده میفرماید «وَ لِتُعَرفُ آثارُ رَسُولِ ا... ِ(ص) وَ تُعْرَفُ اَخُبارُهُ وَ یذْكَرُ وَلا ینْسی» (وسائلالشیعه) [و نیز هدف این بوده كه آثار پیامبر(ص) و اخبار او شناخته شود (و علوم و دانشهای اسلامی، از نسلی به نسل دیگر منتقل گردد و به دست فراموشی سپرده نشود.]
به هر حال اگر كسی در جزئیات مراسم حج دقیق شود، مخصوصاً از نزدیك این مراسم را مشاهده كند، به اهمیت بعد فرهنگی و آموزشی آن، كه به راستی كمنظیر یا بینظیر است، آشنا میشود.