دكتر احمدرضا درستی
انسان با دریافت غذاهای مناسب، کافی و متنوع، آنها را هضم نموده و در نهایت موادی را وارد جریان خون می‌کند که به آنها مواد مغذی گفته می‌شود. بیش از 40 نوع ماده مغذی از طریق غذاها وارد بدن می‌شوند، تا سلامت فرد حفظ شود و توان کافی برای انجام فعالیت‌های روزمره خود داشته باشد و ضمنا کودکان بتوانند رشد مناسب داشته باشند و افراد بیمار نیز بتوانند دوره بیماری و نقاهت را به سلامت پشت سر بگذارند.
برخی از مواد مغذی لازمست هر روز به مقدار زیاد (حداقل ده‌ها گرم) به بدن برسند که از جمله آنها می‌توان ترکیبات قندی، چربی‌ها و پروتئین‌ها را نام برد. در علم تغذیه به این گروه از مواد مغذی، درشت مغذی‌ها گفته می‌شود. بعضی دیگر از مواد مغذی فقط به اندازه محدود (حداکثر چند گرم) در روز باید وارد بدن شوند تا تغذیه مناسبی برای فرد رقم بخورد.
به این مواد مغذی، ریزمغذیها گفته می‌شود. در علم تغذیه ریزمغذیها را نیز به دو دسته مواد معدنی و ویتامین‌ها تقسیم می‌کنند. حفظ سلامت و نشاط انسان منوط به دریافت مناسب 13 نوع ویتامین و حدود 18 ماده معدنی است.
کلسیم یکی از مواد معدنی است که نقوش بسیاری را در بدن ایفا می‌کند. این ماده نه تنها در ساختمان استخوان‌ها و دندان‌ها نقش اساسی ایفا می‌کند، بلکه آنزیم‌های بسیاری نیز به این ماده حیاتی برای ساخته شدنشان نیاز دارند. کلسیم یکی از عوامل انعقاد خون است و ضمنا در انتقال پیام‌های عضلانی و عصبی نقش مهمی ایفا می‌کند.
مقدار کلسیم خون بشدت و بطور دقیق توسط سیستم‌های کنترل بدن مورد بررسی و تنظیم قرار می‌گیرد تا اندازه آن بطور دقیق در خون حفظ شود؛ زیرا هرنوع کاهش و یا افزایش کلسیم در خون، منجر به مشکلات قلبی - تنفسی حاد و لطمات جدی و حتی مرگ فرد می‌گردد.
هنگامی که کلسیم موجود در غذای فرد برای مدت طولانی کمتر از نیازش باشد، بدن تلاش می‌کند تا با استفاده از کلسیم موجود در استخوان‌ها، مقدار کلسیم خون را بدقت تنظیم کند. این کار بدن سبب می‌شود که پس از مدتی نه چندان طولانی، ذخیره کلسیم استخوان‌ها کاهش یابد و در نتیجه استخوان‌های فرد پوک شوند (پوکی استخوان یا استئوپروز).
در کودکان کاهش کلسیم استخوان‌ها منجر به نرمی استخوان (استئومالاسی) می‌شود که بدنبال آن نیز شکل استخوان‌ها بویژه در ناحیه استخوان‌های سینه و ساق پا، دستخوش تغییر و بدشکلی اندام می‌شود. ممکن است شما افرادی را دیده باشید که هنگام راه رفتن، پاهایشان در ناحیه ساق شبیه پرانتز باز و پرانتز بسته می‌باشد. این افراد در سنین کودکی به کمبود کلسیم و در نتیجه نرمی استخوان دچار بوده اند که عارضه بد شکلی استخوان‌های پا در آنها بصورت دائمی بجای مانده است.
مقدار کلسیم موجود در غذاهای مختلف متفاوت است و درواقع هر غذا دارای مواد مغذی مختلفی است که بسته به نوع آن غذا، مواد مغذی‌ای که با خوردن آن ماده غذایی وارد بدن می‌شوند، متفاوت‌اند. به همین دلیل نیز ما ناچاریم از غذاهای مختلفی استفاده کنیم؛ زیرا بعضی از آنها ویتامین بیشتری دارند، بعضی پروتئین بیشتر و بعضی هم مواد معدنی بیشتری را به بدن می‌رسانند.
غذاها را نیز برمبنای مقدار مواد مغذی که در خود دارند، به 5 گروه اصلی تقسیم بندی کرده اند. گروه غذایی غلات و مواد نشاسته ای، با رساندن مقدار قابل توجهی قندهای پیچیده به بدن، انرژی کافی را برای ما تامین می‌کنند.
مصرف میوه‌ها و سبزیجات، ویتامین‌های متعدد و فیبرهای مناسب غذایی را در اختیار بدن قرار می‌دهد و خوردن گوشت‌ها، تخم مرغ و حبوبات نیز پروتئین‌های ارزنده ای را به بدن وارد می‌سازد. از قدیم هم همگان می‌دانسته اند که مصرف لبنیات مقدار قابل توجهی کلسیم به بدن می‌رساند...
برای خواندن بخش دوم- نقش مصرف ماهی با استخوان- اینجا کلیک کنید.
