لیمو
این درخت برعكس واریتههای دیگر سیتروس دائماً در حال میوه دادن است.
فیزیكدانها در سال 1600 میلادی، به این نكته دست یافتند كه اگر دریانوردان هر روز آب لیمو مصرف كنند، از ابتلا به كمبود ویتامین C در سفرهای دریایی درازمدت، در امان میمانند.
اسكوربوت نوعی كمبود ویتامین C است كه ضعف ماهیچهها، ناتوانی بدن در التیام زخم و خرابی لثهها را به دنبال دارد.
قانون كشور انگلیس، كشتیهای انگلیسی را به حمل لیمو به اندازه كافی یا آب لیمو به اندازه روزانه 30 گرم برای هر دریانورد مجبور كرده بود و از اینرو، ملوانهای انگلیسی، لقب لایم گرفته بودند.
صنعت لیموی كالیفرنیا، بعد از Gold Rush (هجوم به مناطق طلاخیز) در سال 1849 آغاز شد.
كشت آن از سال 1940 تا 1965 افزایش یافت و در حال حاضر كالیفرنیا و آریزونا عمدهترین كشتكنندگان لیمو هستند و بدین ترتیب آمریكا قبل از مكزیك و ایتالیا، مهمترین محل كشت لیمو به حساب میآید.
نارنج
از آب نارنج برای خوشبو کردن و بهبود طعم غذا استفاده میشود و در صنعت عطرسازی و شامپو سازی هم کاربرد دارد.
شکوفههای آن یکی از معطرترین گلهاست که مربای آن و همچنین عرق نارنج در طب سنتی ایران کاربرد دارد. در درمان ناراحتیهای معده از مربای آن استفاده میشود.
درخت نارنج مادر مرکبات است و پایه بسیار خوبی جهت پیوند شاخههای نارنگی و یا پرتقال است. فشار خون و ضربان قلب را زیاد میکند.
نارنج میوه درختی بزرگ و زیباست با برگهایی بزرگتر و خوشبوتر از برگهای درخت لیمو. شکوفههای آن که بسیارخوشبو است بهارنارنج نامیده میشود.
در بعضی مناطق در تمام فصول سال میتوان میوه نارنج را برروی درخت دید.
در حالی که هنوز میوه سال گذشته بر درخت است میوههای جدید هم در حال رسیدن هستند.
عرقی که از شکوفههای نارنج تهیه میشود عرق بهار نارنج نامیده میشود که طبیعت آن گرم و خشک است.
این عرق، نشاط آور، تقویت کننده مغز، باز کننده گرفتگی مجاری بینی، از بین برنده ترشحات سینوسها ودستگاه تنفس است.
در از بین بردن بعضی از انواع تپش قلب مفید است. به علاوه در رفع دردهای ناشی از گیرافتادن باد در روده بزرگ هم مفید است.
ناشتا خوردن آن در درمان اسهالهای رطوبی (اسهالهای ناشی از افزایش رطوبت دستگاه گوارش) مفید است.
ترنج یا برگاموت
گیاهی از خانواده مرکبات است که میوه آن به اندازه پرتقال و به رنگ زرد لیمویی و خوش و عطر و بو است.
مزه میوه ترنج اندکی تلختر از گریپفروت است ولی ترشی آن از لیمو کمتر است.
گرچه خاستگاه این گونه روشن نیست ولی این گیاه در مناطق مدیترانهای میروید و در کشورهای ایتالیا و فرانسه به صورت تجاری کشت میشود.
از اسانس ترنج برای مزه دادن به انواع چای و شیرینی استفاده میشود. درخت ترنج تا اندازهای به یخبندان حساس بوده و در مناطق با یخبندان و سرمای کم به خوبی میروید.
ترنج را میتوان با پیوند زدن و یا از طریق رویش دانه تکثیر کرد.
بکرایی
این گیاه در هند به صورت سنتی به عنوان دارو و غذا مورد استفاده قرار میگیرد. بکرایی درختچهای در اندازه متوسط است.
خاردار و دارای برگهای مرکز نسبتاً دراز به طول ۵ سانتیمتراست و برگچههای آن ظاهر بیضوی نوک تیز نازک دارند.
گلهای آن دارای مشخصات کلی انواع مرکبات و به رنگ سفید مایل به سبز است. در جنوب ایران نیز وجود دارد میوهاش مدور به رنگ خاکستری گوشت دار و دارای طعم شیرین است.
پوست بسیار سفتی دارد و بسیار خوشبواست. مطالعات بر روی میوه بکرایی نشان داد روغنهای ضروری آن بر ضد ۲۱ نوع باکتری مؤثر میباشد.
در تحقیقی اثر کنسانتره آب میوه بکرایی بر روی میزان گلوکز، کلسترول، تری گلیسرید، کرآتینین و فعالیت آنزیم سرم خون موشهای صحرایی دیابتی بررسی شد و اثرات کاهنده کنسانتره آن بر میزان قند و چربی خون در موشهای دیابتی مشاهده گردید.
ریشه، دانه و میوه آن ارزش درمانی دارد. مغز آن شامل ترکیبات فعال از جمله کاروتنوئید، فنولیک، آلکالوئید، ترپنوئید است که علیه بیماریهای مزمن استفاده میشوند.
حاوی ویتامینهایC,A، ریبوفلاوین و نیاسین است. همچنین برای درمان انگلهای روده استفاده میشود.
با کسب نتایج مطلوب و فراهم بودن شرایط تولید تجاری میتوان از عصاره این میوه برای درمان انواع عفونتهای میکروبی قارچی و به عنوان نگهدارنده غذایی و مؤثر در جلوگیری از سرطان و پیری زودرس استفاده نمود.
از دیگر خواص آن میتوان به رفع خونریزی لثه، تقویت کبد، خنک کننده و آرام بخش، رفع یبوست معده اشاره نمود. همراه با گلاب برای اسهال خونی و نیز اسهالهای رودهای سودمند است.
بالنگ
بالنگ در کتب طب سنتی با نام«اترج کبیر» آمدهاست. میوه آنرا به فارسی بالنگ میگویند.
از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی پوست زرد آن کمی گرم و خشک است و شحم آن یا به عبارت دیگر قسمت گوشت سفید داخلی متصل به پوست زرد آن، از نظر طبیعت سرد و تر و برگ و شکوفه آن گرم وخشک است.
از نظر خواص معتقدند که پوست زرد آن برا ی تقویت قلب و دماغ و کبد، معده و احشای داخل شکم مفید است و برای تحلیل بادها و نفخ و کمک به هضم غذا مؤثر میباشد.
بخصوص مربای آن با عسل؛ البته با خوردن مربای آن اسراف نباید شود زیرا هضم آن مشکل میشود. دم کرده پوست زرد خشک شده آن مسکن قی صفراوی و جویدن آن خوشبو کننده دهان است.
اگر پوست و گوشت سفید خشک شده آن را درلابه لای لباسها بگذارند مانع بید زدن میشود.
کامکوات
میوهای از خانواده مرکبات که شبیه پرتقال است و پوست نارنجی رنگ دارد. درون آن مانند سایر مرکبات لایه لایه است، ولی اندازه و شکل آن مانند خرما است.
این میوه معمولاً با پوست خورده میشود و از آن مربا نیز تهیه میگردد.
این میوه زمستانه – بهاره از خانواده مرکبات بوده و از لحاظ طعم بسیار شبیه به سایر مرکبات است با این تفاوت که این میوه را میتوان به صورت درسته و با پوست مصرف کرد.
گریپ فروت (دارابی)
میوه گریپ فروت حاوی مقدار زیادی آب و فیبر است. ترکیبات معدنی مهم آن املاح پتاسیم و مقدار کمی هم سدیم است.
این میوه مقدار بسیار ناچیزی چربی و کمی کالری دارد.
از تركیبات دیگر گریپفروت میتوان ویتامین C اینوزیتول، پكتین و بیوفلانوئیدها را نام برد. گونههایی که صورتی رنگ هستند دارای بتاکاروتن میباشند.
در این میوه اسید فولیک نیز وجود دارد.
پوست گریپ فروت حاوی ترکیب سیترال و یک آلدهید میباشد که آنتاگونیست (كاهش دهنده) اثر ویتامین A است. (بعضی از تركیبات موجود در گریپفروت بر روی آنزیمهای كبدی اثر میگذارد) ( مثلا ۶ و ۷ دی هیدروکسی برگاموتین آن مهارکننده سیتوکروم P450 است. نارینژنین، لیمونن و یوبی کینون موجود در آن نیز مهارکنندهای میکروزومهای کبد انسان هستند).
عصاره این میوه (به صورت عادی و یا غلیظ شده) به مقدار زیادی در آمریکا تولید و مصرف میشود.