زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

علیرضا میلاجردی؛ کارشناسی ارشد تغذیه

درخت خرمالو بومی کشورهای آسیای جنوب شرقی مانند ژاپن، کره و چین می‌‌باشد. به نظر می‌‌رسد خاستگاه خرمالو کشور چین باشد. میوه خرمالو به صورت تازه یا خشک شده مصرف شده و پوست درخت آن پس از دم کردن به عنوان یک نوشیدنی استفاده می‌‌شود.

برگ‌‌های خرمالو نیز عمدتاً به عنوان نوشیدنی استفاده می‌‌شوند و به عنوان یک داروی سنتی در طب چینی برای درمان فلج، سرمازدگی، سوختگی و برای قطع خونریزی کاربرد داشته‌اند. امروزه این اثرات را به عملکرد آنتی اکسیدانی آن ربط داده‌اند. از این برگ‌‌ها در کره در چای استفاده می‌شده است، چراکه فکر می‌‌کرده‌اند بر ضد فشار خون بالا مؤثر باشند. برگ‌‌ها خاصیت آنتی اکسیدانی دارند، به طوری که مطالعات نشان داده‌اند فعالیت آنتی اکسیدانی آنها بیشتر از ویتامین C است.

ارزش غذایی خرمالو

از جمله ترکیبات تغذیه‌ای ارزشمند میوه خرمالو می‌‌توان به مواد معدنی، ترکیبات فنولی و فیبرهای محلول در آب اشاره کرد. در بین انواع ویتامین‌‌ها، مقادیر ویتامین A و ویتامین C خرمالو بالاست. میوه خرمالو معمولاً با مقدار بالایی از تانن‌‌ها شناخته می‌‌شود. تانن‌‌ها پلی فنول‌‌های گیاهی با وزن مولکولی بالا هستند.

تانن‌‌های خرمالو را به دو دسته قابل هیدرولیز و فشرده تقسیم می‌‌کنند. انواع فشرده بسیار در خرمالو فراوان‌اند و در واقع همان پروآنتوسیانیدین‌‌ها هستند. پروآنتوسیانیدین‌‌ها اثرات آنتی اکسیدانی، ضد التهاب و پیشگیری از آترواسکلروز دارند. تانن‌‌های فشرده در میوه و برگ خرمالو وجود دارند.

این پروآنتوسیانیدین‌‌ها ساختار بسیار پیچیده ای داشته و از زیر واحدهای کاتچین، کاتچین-3-گالات، گـــالوکاتچیـن، گالوکاتچین- 3-گالات تشکیل شده‌اند. در واقع با وجود تحقیقات زیاد ساختار واقعی تانن‌‌های خرمالو تاکنون به طور دقیق شناخته نشده است. البته محققان پیشنهاد نمودند که ساختار اصلی تانن خرمالو را لوکودلفینیدین تشکیل می‌‌دهد. تحقیقات بعدی نشان داد که خرمالو علاوه بر کاتچین حاوی اپی کاتچین، اپی گالوکاتچین، کلوروژنیک اسید، کافئیک اسید و گالیک اسید نیز هست.

نتایج تحقیقات انجام شده

در مطالعه‌ای دیده شده است که عملکرد آنتی اکسیدانی خرمالو به طور معناداری بیشتر از سیب، انگور، گوجه فرنگی و دانه انگور می‌‌باشد، چرا که میزان ترکیبات فنولی آن بیشتر است. پوست میوه خرمالو نیز قدرت آنتی اکسیدانی دارد. در واقع 2 متوکسی-4-وینیل فنول که جزء پوست خرمالو است فعالیت آنتی اکسیدانی بسیاری قوی ای دارد. در پوست خرمالو بتا کاروتن، لیکوپن، بتا کریپتوگزانتین مونومریستیک اسید استر، زئازانتین دی مریستیک اسید استر وجود دارد. تمام انواع خرمالو زمانی که نرسیده و کوچک هستند طعم گس دارند.

طعم گس قوی خرمالو از تانن‌‌های محلول که به مقدار زیادی در سلول‌‌های تخصص یافته به نام سلول‌‌های تانن تجمع یافته‌اند نشأت گرفته است.یکی از اصلی ترین تانن‌‌های پالپ خرمالو گالیک اسید است. مطالعات نشان می‌‌دهند، فیبر غنی از تانن خرمالو سطوح کلسترول را در انسان کاهش می‌‌دهد. نتایج مطالعه ای که بر روی موش‌‌های مبتلا به کلسترول خون بالا انجام شده است، نشان داد که اضافه کردن میوه خرمالو یا سایر قسمت‌‌های آن به رژیم غذایی موش‌‌های مبتلا، باعث کاهش چربی خون آن‌‌ها می‌‌شود.

در رت‌‌ها دیده شده خرمالو به اسیدهای صفراوی باند می‌‌شود و بدین ترتیب اثرات‌‌هایپولیپیدمیک خود را اعمال می‌‌کند. همچنین اخیراً اثر عصاره خشک شده خرمالو در جلوگیری از تجمع پلاکت‌‌ها نیز بررسی شده است، هرچند هنوز به نتیجه قطعی نرسیده اند. دیده شده برگ‌‌های خرمالو اثرات ضد انعقاد و ضد ترومبوز دارند. جلوی تشکیل فیبرین ناشی از ترومبین را می‌‌گیرند.

پیشنهاد شده است که تانن‌‌های خرمالو اثرات فیزیولوژیکی مثل کاهش فشار خون بالا و همچنین اثرات ضد باکتری دارند. بر طبق تحقیقات تانیک اسید، گالیک اسید، الاجیک اسید، اپی کاتچین اپی گالو-کاتچین گالات و اپی کاتچین خرمالو استافیلوکوکوس اورئوس را مهار می‌‌کنند.

عصاره برگ خرمالو نیز بر لیستریا مونوسیتوژنز و ویبریوپاراهمولیتیکوس اثر دارد. دیده شده فلاونوئیدهای برگ خرمالو چسبندگی بین لنفوسیت‌‌ها و نورون‌‌ها را مهار می‌‌کنند و بنابراین جلوی آسیب نورون مانند ایسکمی، ریپرفیوژن، نوروتروما و دیگر بیماری‌‌های نورودژنراتیو را می‌‌گیرند. همچنین بر طبق مطالعات، با مصرف خرمالو شاخص‌‌های استرس اکسیداتیو در مغز موش کم شده و آسیب نورون‌‌ها کاهش یافته است.

تانن‌‌ها سبب طعم گس (قابض) خرمالو می‌‌شوند.در این بین اپی کاتچین قابض تر از کاتچین است. تانن‌‌ها اثرات بسیار مهمی دارند. تانن‌‌های فشرده از فعالیت آلفا آمیلاز پانکراس جلوگیری می‌‌کنند. برخی تانن‌‌های پلی مر اثرات ضد آلرژی دارند. از سوی دیگر می‌‌توانند اثرات موتاژن ترکیبات C-نیترو و C- نیتروز، را مهار کنند. تانن فشرده برگ خرمالو می‌‌تواند جلوی چاقی را بگیرد. دیده شده در روده سبب کاهش ترشح مایع روده می‌‌شوند.

امّا مواردی که اخیراً موضوع مطالعات قرار گرفته اند: تحقیقات جدید می‌‌گویند که خرمالو به علت جلوگیری از آسیب اکسیداتیو بافت استخوان، جلوی استئوپروز را نیز می‌‌گیرد. برخی مطالعات جدید اثر آن را در درمان یبوست، فشار خون بالا و درماتیت آلرژیک یافته اند. برخی مطالعات می‌‌گویند ترکیبات خرمالو اثرات ضد آنزیم آلفا گلوکوزیداز دارند و در مطالعه ای دیده شده سبب کاهش چربی کبد نیز می‌‌شود. در این مطالعه کاهشTG و LDL، بهبود حساسیت به انسولین، افزایشHDLو آدیپونکتین نیز مشاهده شده است.

با وجود تمام موارد ذکر شده نباید در مصرف هیچ ترکیب خوراکی از جمله خرمالو افراط کرد. قند این میوه بالاست و در مقادیر زیاد برای دیابتی‌‌ها خوب نیست. در مطالعه ای 3 مورد آلرژی نسبت به خرمالو دیده شده است، البته آلرژی نسبت به آن بسیار نادر است.