دکتر احمدرضا درستی؛ متخصص تغذیه
بدن انسان علاوه بر نیاز به انرژی برای زنده ماندن و انجام فعالیت‌های روزمره، به پروتئین‌ها نیز برای ساخت سلول‌های جدید (جایگزین سلول‌های مرده و نیز سلول‌های اضافه در زمان رشد و نمو) نیاز دارد. اگر مقدار انرژی که از کربوهیدرات‌ها (اعم از کربوئیدرات‌های ساده مثل قند و شکر و یا انواع پیچیده مثل نشاسته موجود در نان و برنج و سیب زمینی و ذرت و جو) و چربی‌ها (اعم از انواع حیوانی و یا گیاهی شامل روغن‌های مایع و جامد) به بدن می‌رسد کافی نباشد، بدن به ناچار به سوزاندن پروتئین‌های با ارزش بدن روی می‌آورد.
افرادی که در اثر داشتن رژیم‌های غذایی نادرست وزن زیادی را در مدتی کوتاه از دست می‌دهند، در واقع تاحدودی گوشت‌های خود را از دست می‌دهند. برای افزایش دفع اسید اوریك نیز لازم است افراد رژیمی سرشار از كربوهیدرات (مثل نان، برنج، ماكارونی و دیگرغلات) و كم‌چربی داشته باشند و خصوصا در وعده‌های شام از خوردن غذاهای سنگین و زیاد پرهیز كنند. برنج با دارا بودن نشاسته‌ای كه قابلیت هضم بالا دارد و همچنین بدلیل داشتن پروتئین‌های با ارزش تغذیه‌ای خوب و با قابلیت هضم و جذب بالا، نقش ارزشمندی در تامین نیازهای تغذیه‌ای دارد.
ضمنا پروتئین برنج معمولا موجب آلرژی در مصرف كننده نمی‌گردد. و به علت همین ویژگی‌ها توصیه می‌شود كه برای تهیه غذای كودكانی كه تازه مصرف غذای كمكی را شروع می‌كنند، از برنج استفاده شود. به‌این دلیل، از هفته اول ماه هفتم به بعد، برنج به غذای کودک اضافه می‌شود و در واقع اولین غذای کمکی مورد استفاده کودکان از بعد 6 ماهگی فرنی تهیه شده از 1 قاشق غذاخوری آرد برنج است.
ناراحتی‌های گوارشی
بیماران مبتلا به ناراحتی‌های گوارشی ناشی از حساسیت به گلوتن (پروتئین موجود در برخی غلات)، مبتلایان به بیماری سلیاك، و ناراحتی‌های پوستی تبخال مانند، بایستی گلوتن گندم، چاودار، جو، و احتمالا جو دوسر از رژیم غذایی‌شان حذف گردد. مصرف شیر تازه، گوشت تازه، ماهی و تخم‌مرغ، سبزی‌ها و میوه‌های تازه، برنج و ذرت، چای، قهوه و شكر برای آنها خطری ندارد، ولی بسیاری از غذاهای فرآوری شده حاوی آرد گندم و یا گلوتن هستند.
میزان استفاده از روغن و نمك
برخی از مصرف‌كنندگان عادت كرده‌اند كه مقدار فراوانی روغن و نمك در طبخ برنج مصرف نمایند كه در علم تغذیه توصیه می‌شود مصرف‌این دو ماده به حداقل ممكن برسد. لازم به یادآوری است كه گرچه از نظر سلامتی مصرف روغن مایع بر مصرف تمام انواع روغن جامد ارجحیت دارد، ولی مصرف روغن مایع فراوان نیز به هیچ عنوان قابل توصیه نیست.
البته اگر کودک خردسال (1-3 ساله) دارید که کم غذاست و طبق نظر متخصص تغذیه به خوردن غذای بیشتر و مغذی‌تر کردن غذایش نیاز دارد، می‌توانید بر روی برنج او مقداری روغن گیاهی مایع (و یا در صورت علاقه بیشتر او به کره، تکه کوچکی کره) قرار داد.
بهتر است این گونه کودکان و دیگر افراد کم اشتها، هنگام صرف غذا لقمه‌ها را سریع‌تر جویده و ببلعند. مسئله چاق کنندگی برنج تا حدود زیادی مربوط به روغن زیادی است که اغلب هنگام طبخ و یا مصرف به آن افزوده می‌شود. ضمنا برنج در مقایسه با نان بیشتر نیز خورده می‌شود. چنانچه در مصرف برنج تعادل رعایت شده و از افزودن نمک و روغن زیاد به آن خودداری شود، برنج بعنوان غذایی مناسب در زندگی همه افراد نقش‌ایفا خواهد کرد.
گندم و برنج بو داده
آماده داشتن تنقلاتی چون گندم و برنج بوداده در منزل برای مصرف اعضای خانواده و بویژه کودکان، بسیار از نظر تغذیه‌ای قابل توصیه است. ضمنا، به همراه داشتن مقداری نان خشك و بیسكویت، عسل یا مربا، مغزهایی از قبیل پسته و بادام و مغز گردو، تنقلات سالم دیگری چون نخودبوداده و كشمش، انجیر خشك، ذرت بوداده، برنج بوداده و گندم بوداده در مسافرت‌ها كاری منطقی است و از صرف هزینه زیاد برای مصرف تنقلات آماده به مراتب بهتر خواهد بود.
روش نگهداری
بسیاری از خانواده‌ها در هنگام ارزانی برنج، سیب زمینی، پیاز و امثال آن، اقدام به انبار کردن‌این مواد می‌نمایند که بویژه برنج اگر در شرایط گرم و تا حدودی مرطوب (مثل محیط اغلب آشپزخانه‌ها) نگهداری شود، بسرعت به حشرات آلوده می‌شود و حتی قرار دادن مقدار زیادی نمک و یا سیر خشک نیز اثر چندانی بر افزایش طول مدت نگهداری برنج نخواهد داشت (البته تاثیر مثبت نسبی و محدودی دارد).
توصیه جدی‌این است که برنج و حبوبات (از قبیل نخود و لوبیا و عدس و ماش) در مقادیر کم خریداری و برای مدت کوتاه در ظروف غیر قابل نفوذی که تولید بو هم نکنند (برخی ظروف پلاستیکی بوی نامطبوعی به برنج می‌دهند) و در محیط دور از نور و رطوبت نگهداری شود.
