زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر یحیی پاسدار ؛ متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی ؛ استاد تمام تغذیه ؛ دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه

مهسا میریان: دانشجوی دکتری تغذیه ؛ دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه

تحریریه زندگی آنلاین : پست‌بیوتیک‌ها

پست‌بیوتیک‌ها (Postbiotics) به ترکیبات زیست‌فعالی گفته می‌شود که حاصل متابولیسم یا تجزیه میکروارگانیسم‌های مفید (مانند پروبیوتیک‌ها) هستند. این ترکیبات شامل اسیدهای آلی، پپتیدها، آنزیم‌ها، اسیدهای چرب کوتاه زنجیر، و سایر مولکول‌های زیستی می‌باشند که معمولا پس از مرگ یا غیرفعال‌سازی حرارتی میکروارگانیسم‌های مفید و در فرآیندهای صنعتی یا تخمیری تولید می‌شوند. بر اساس تعریفISAPP1 (انجمن علمی بین‌المللی پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها)، پست‌بیوتیک‌ها فرآورده‌هایی متشکل از میکروارگانیسم‌های غیرزنده و/یا اجزای آن‌ها هستند که برای میزبان (انسان یا حیوان) مزایای سلامتی به همراه دارند.

پرداختن به موضوع پست‌بیوتیک‌ها اهمیت فراوانی دارد، زیرا این ترکیبات به عنوان نسل جدیدی از محصولات زیستی، می‌توانند بدون نیاز به حضور میکروارگانیسم‌های زنده، اثرات مثبت پروبیوتیک‌ها را در بدن ایجاد کنند. پست‌بیوتیک‌ها نقش مهمی در تعدیل سیستم ایمنی، بهبود سلامت گوارش، کاهش التهاب و پیشگیری یا بهبود بیماری‌های مزمن ایفا می‌کنند. همچنین از لحاظ تکنولوژیکی و اقتصادی مقرون به صرفه‌تر بوده و ریسک‌های مرتبط با مصرف میکروارگانیسم‌های زنده را ندارند، که این موضوع برای افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا مشکلات گوارشی اهمیت ویژه‌ای دارد. به علاوه، پست‌بیوتیک‌ها می‌توانند به بهبود عملکرد انسولین، کاهش قند خون، تقویت میکروبیوتای روده و کاهش حساسیت‌های غذایی کمک کنند که این موارد اهمیت بالای تحقیق و توسعه در این حوزه را نشان می‌دهند.

بیشتربخوانید:

رابطه پروبیوتیک ها با عملکرد شناختی انسان

تفاوت پست‌بیوتیک‌ها با پروبیوتیک‌ها و پری‌بیوتیک‌ها

پروبیوتیک‌ها: میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که مصرف آن‌ها به تعادل میکروبیوتای روده کمک می‌کند.

 پری‌بیوتیک‌ها: ترکیبات غیرقابل هضمی مانند فیبرها هستند که رشد و فعالیت پروبیوتیک‌ها را تقویت می‌کنند.

 پست‌بیوتیک‌ها: محصولات یا متابولیت‌های نهایی حاصل از فعالیت پروبیوتیک‌ها هستند که حتی بدون وجود میکروب زنده، می‌توانند اثرات مفیدی بر سلامت داشته باشند.

اثرات پست‌بیوتیک‌ها بر سلامت و تغذیه

بهبود عملکرد دستگاه گوارش

پست‌بیوتیک‌ها با تقویت سد دفاعی روده و کاهش التهاب، به سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کنند. آن‌ها می‌توانند با کاهش رشد باکتری‌های بیماری‌زا مانند اشرشیاکولی، خطر عفونت‌های گوارشی را کاهش دهند.

۲. تقویت سیستم ایمنی

برخی پست‌بیوتیک‌ها با تحریک تولید سلول‌های ایمنی و تعدیل پاسخ‌های ایمنی بدن، مقاومت در برابر بیماری‌ها را افزایش می‌دهند. مطالعات نشان داده‌اند که افزودنی‌های زیستی مانند پروبیوتیک‌ها، پری‌بیوتیک‌ها و پست‌بیوتیک‌ها می‌توانند باعث بهبود شاخص‌های ایمنی مانند افزایش نوتروفیل‌ها و لنفوسیت‌ها شوند.

بیشتربخوانید:

تاثیر پروبیوتیک‌ها بر افسردگی و اضطراب

کاهش نیاز به آنتی‌بیوتیک‌ها

پست‌بیوتیک‌ها و سایر ترکیبات زیستی می‌توانند جایگزین مناسبی برای آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد باشند و با کاهش مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، خطر مقاومت آنتی‌بیوتیکی را کاهش دهند.

اثر بر کاهش قند خون، کنترل چاقی، کاهش التهاب و درمان اسهال

پست‌بیوتیک‌ها ممکن است در کاهش قند خون، کنترل وزن، کاهش التهاب و درمان اسهال نقش داشته باشند.

جمع‌بندی

پست‌بیوتیک‌ها به‌عنوان نسل نوینی از مکمل‌های زیستی، قادرند بدون نیاز به حضور میکروارگانیسم‌های زنده، اثرات مفیدی بر سلامت روده، سیستم ایمنی و کنترل برخی بیماری‌های مزمن داشته باشند. با توجه به ایمنی بالا و پایداری مناسب، این ترکیبات به‌ویژه برای گروه‌های آسیب‌پذیر مانند سالمندان، کودکان و بیماران مزمن قابل‌توصیه هستند. با این حال، نیاز به تحقیقات بیشتر برای تعیین دوز بهینه و مکانیسم دقیق عملکرد آن‌ها وجود دارد.