به قلم : دكتر سیدضیاءالدین مظهری ؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی
dr_z_mazhari@yahoo.com
تحریریه زندگی آنلاین : در بسیاری از موارد، عدم موفقیت در ادامه روند کاهش وزن آغاز شده و یا حفظ و نگهداری وزن ایدهآل با زحمت به دست آمده، ناشی از تغییر ماهیت و لجام گسیختگی بافت چربیهای انباشته و تراکم یافته میباشد، لذا اساسیترین راه مبارزه با اضافه وزن و چاقی، پیشگیری به موقع از روند افزایش وزن و جلوگیری از پیشرفت تدریجی آن به سوی چاقی به درجات مختلف میباشد. تردید و تعلل در جهت اقدام زود هنگام و به موقع در جهت پیشگیری از اضافه وزن و سیر آن به سوی چاقی، موجب خواهد شد که بافت چربی به یک ارگان اندوکرین تغییر ماهیت داده و به طور مستقل و با خودسری، آغاز به دستاندازی به ارگانهای حساس بدن و گستردهتر نمودن هر چه بیشتر این تهاجم بنماید.
تبدیل بافت چربی به یک هیولای خودسر
اضافه وزنهای ناچیز اولیه در صورت عدم کنترل به سوی چاقیهای مفرط سوق یافته و زمینه بروز بیماریهای متعدد و مختلفی را فراهم میسازد، لذا به عزیزانی که در حال حاضر دارای اندامی متناسب و وزنی مطلوب میباشند، توصیه میگردد برای جلوگیری از حسرت دائمی با چشم پوشیدن از وسوسههای زودگذر و لذتهای آنی، خودشان را دچار دور باطل همافزایی متقابل پرخوری و چاقی نسازند و خیلی فوری جهت رفع چند صد گرم یا چند کیلوگرم اضافه وزن با انجام اقدامات سادهای همچون صرف نظر نمودن از پرخوری و ریزهخواری و گرایش روز افزون به تنقلات و هلههوله، مقدار انرژی دریافتی خود را کاهش داده و با افزایش فعالیتهای بدنی در قالب پیادهروی و انجام چند حرکت ورزشی سبک مصارف انرژی را افزونتر نموده، بدین ترتیب خود را از چنبره دامی که در حال تنیدن در جهت تخریب اندام موزون و تهدید سلامتی جسم و جان شما میباشد، برهانند. اگر اقدام به موقع و کنترل روند سیر اضافه وزن را به فرداهای نامعلوم حوالت فرمایید، دیری نخواهد پایید که بافت چربی که حفاظت از ارگانهای حساس و ذخیره انرژی بدن را بر عهده دارد و در صدها فعالیت ساختاری و دفاعی و حفاظتی یار و یاور چرخههای سوخت و سازی میباشد، به یک هیولای یاغی و خودسر تغییر ماهیت داده و با لجامگسیختگی غیر قابل تصوری همانند یک غده درونریز با تولید و ترشح انواع ترکیبات پیامبر به دستاندازی و تغییر جهت دادن فعالیتهای طبیعی ارگانهای حساس و مهمی همچون مغز، اعصاب، کبد و بافتهای عضلانی و استخوانی و ... خواهد پرداخت.
یافتههای جدید نشاندهنده این واقعیت میباشد که بافت چربی منبعی از انواع پپتیدهای بیواکتیو مانند لپتین، آدیپونکتین، پروتئینهای سیستم رنین آنژیوتانسین، رزیستین و ... است که به طور کلی آدیپوکین یا هورمونهای بافت چربی نامیده میشوند. این ترکیبات با اثرات موضعی یا دوردست خود در تنظیم هموستاز انرژی، متابولیسم کربوهیدرات و چربی، هموستاز عروق، ایجاد پاسخهای ایمنی و تولید مثل دخیل بوده و به نظر میرسد که در گسترش چاقی و اختلالات ناشی از آن نیز نقش به سزایی ایفا میکنند.
تشکیلات و ساختمان بافت چربی
بافت چربی دربرگیرنده سلولهای چربی، بافت پیوندی، بافت عصبی، شبکهای از رگهای خونی و سلولهای ایمنی میباشد که علاوه بر پاسخگویی به پیامهای برگرفته از سایر سیستمهای هورمونی و سیستم اعصاب مرکزی، خود نیز با ترشح فاکتورهای پروتئینی و غیر پروتئینی متعدد، عملکردهای اندوکرین مهمی را تحت شعاع قرار میدهد. بافت چربی همچنین به عنوان محل عمدهای برای ذخیره چربی محسوب شده، متابولیسم هومونهای جنسی و گلوکوکورتیکوئیدها نیز به طور گستردهای در این بافت انجام پذیرد.
تولیدات و ترشحات بافت چربی
لپتین (Leptin)
آدیپونکتین (Adiponectin)
پروتئین محــــرک اسيلاســـیون
(Acylation – stimulating protein (ASP
پروتئینهای سیستم رنین آنژیوتانسین
Plasminogen activator inhibitor -1
رزیستین (Resistin) و آدیپسین (adipsin)
فاکتور نکروزی تومور آلفا (TNF-a)
اینترلوکین – 6
آنزیمهای مرتبط با متابولیسم هورمونهای جنسی و گلوکوکورتیکوئیدها
ترکیبات سیستمهای آبشاری انعقاد و فیبرینولیز
Proinflammatory cytokines
فاکتورهای کمپلمان