عمار صالحی - دکتری تخصصی تغذیه بالینی و رژیم درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : میگرن، نوعی اختلال سردرد است كه با تركیب متنوعی از تغییرات عصبی و گوارشی مشخص می‌شود. درد میگرن اغلب اوقات به صورت درد ضربان‌دار یك‌طرفه است كه ابتدا خفیف است و كم‌كم شدید می‌شود. دردهای میگرنی در همه موارد با بی‌اشتهایی و تهوع و گاهی اوقات با استفراغ همراه هستند. سازمان جهانی بهداشت (WHO) میگرن را از ناتوان‌كننده‌ترین بیماری‌های انسانی شناخته است. در هنگام حملات میگرنی، بیماران به وضوح دچار تحمل نكردن نور هستند (فوتوفوبی) و برای استراحت، به محلی تاریك می‌روند. ممكن است تحمل نكردن صدا (فونوفوبی) و گاهی اوقات تحمل نكردن بوها (Osmophobia) نیز وجود داشته باشد. ده درصد كل جمعیت جهان به سردرد میگرن مبتلا هستند و میگرن، در هر سنی، از اوایل كودكی تا بعد از آن می‌تواند شروع شود.
بیشتربخوانید:
میوه هایی که میگرن را بدتر می‌کنند
عوامل تشدید‌کننده حملات میگرنی
كمبود خواب و یا اختلال در الگوی خواب فرد
استرس
هورمون‌ها (مصرف قرص‌های ضد بارداری و یا در هنگام قاعدگی)
سفر و یا تغییر آب و هوا و یا بلندی محل زندگی.
مصرف بیش از اندازه مسكن‌ها و درمان‌های ضد‌درد.
گرسنگی طولانی (مانند روزه) و تغییرات متناوب فاصله وعده‌های غذایی.
كمبود آب در بدن.
مصرف سیگار.
اگرچه نمی‌توان از تمام حمله‌های میگرنی جلوگیری كرد، ولی می‌توان با شناسایی عواملی كه منجر به تحریك و ایجاد حمله‌های بیماری می‌شوند، از تعداد دفعات حمله‌های بیماری و شدت آنها كم كرد.
بیشتربخوانید:
درمان سردرد با یک دمنوش معجزه‌آسا
نقش تغذیه
بیشتر بیماران میگرنی از پزشكشان می‌پرسند چه بخوریم! و چه نخوریم! البته افراد میگرنی حساسیت خاصی را گزارش نكرده‌اند، ولی در گروهی از آنان مصرف یك یا چند ماده غذایی باعث شروع حمله میگرنی شده است، بنابراین باید در انتخاب مواد غذایی بسیار دقت نمود.
غذاهای مفید
مرغ، خروس و بوقلمون از دسته غذاهای كم چرب و غنی از پروتئین هستند. مصرف غذاهای پروتئینی منجر به نوسان میزان قند خون نمی‌شود. گمان می‌رود كه كمبود میزان قند خون از جمله عوامل میگرن است. غذاهای پروتئین‌دار نظیر تخم‌مرغ، گوشت گاو و حبوبات باید در هر وعده غذایی گنجانده شوند. مصرف میان‌وعده‌های حاوی پروتئین فراوان نیز مفید است.
سیب، گلابی، گیلاس، زردآلو و انگور میوه‌هایی هستند كه مصرف آنها موجب افزایش منظم قند خون می‌شود. این میوه‌ها میان‌وعده‌های غذایی بسیار خوبی برای حفظ و كنترل قند خون هستند. حلیم جو، نان چاودار و حبوباتی نظیر لوبیا قرمز، عدس سبز و قرمز، نخود و لوبیا همگی دارای فیبرهای محلول بوده و به تثبیت قند خون كمك می‌كنند. این غذاها منابع خوب كربوهیدرات بوده و حبوبات نیز منابع خوب پروتئین هستند. اصولاً این بیماران در زمانی كه درگیر حمله هستند، نمی‌توانند چیزی بخورند به ویژه اگر تهوع داشته باشند، بنابراین نمی‌توان توصیه كرد در این زمان چیزی برای برطرف كردن تهوع مصرف كنند. توصیه‌های تغذیه‌ای بیشتر برای پیشگیری از بروز حمله است و وقتی سراغ بیمار آمد، تاثیری در تسكین او نخواهد داشت.
این بخورنخورهای تغذیه‌ای صد‌در‌صد نیست و برخی بیماران با آزمون و خطا تجربه می‌كنند كه مثلاً فلان ماده غذایی باعث شروع سردردشان می‌شود، در حالی كه ممكن است در هیچ كتاب و منبع علمی در مورد آن چیزی نوشته نشده باشد. حتی برخی بیماران می‌گویند با مركبات به هیچ وجه مشكلی ندارند، بنابراین بخش عمده بایدها و نبایدهای تغذیه‌ای به تجربه‌های خود بیمار برمی‌گردد.
بیشتربخوانید:
منشا و انواع سردرد از نگاه طب سنتی
رژیم غذایی مناسب برای میگرنی‌ها
بهترین رژیم غذایی، رژیمی متعادل از همه گروه‌های غذایی با میوه و سبزی فراوان است. افرادی كه مبتلا به سردردهای میگرنی هستند، باید تا حد امكان از مصرف غذاهای فرآوری شده و آماده خودداری كنند. ماهی و سبزیجات غنی از كلسیم و منیزیم (مانند كلم، براكلی و اسفناج) برای این افراد مفید هستند. وعده‌های غذایی به هیچ وجه نباید حذف شوند، زیرا نوسان قند خون، گرسنگی و كم‌آبی ممكن است سردرد را تشدید كند. فعالیت فیزیكی روزانه دست‌كم 30 دقیقه در هر روز در بیشتر روزهای هفته می‌تواند احساس بهتری به افراد دهد. برخی غذاها، نوشیدنی‌ها و افزودنی‌های غذایی می‌توانند باعث تشدید علائم میگرن شوند و لذا باید آنها را شناسایی كرد و از مصرف آنها خودداری نمود. بیش از 90 درصد بیماران به غذاهای سرد حساسیت دارند. كمبود آهن و اسید فولیك نیز موجب سردرد می‌شود، دریافت كلسیم و پتاسیم كافی نیز می‌تواند از تناوب سردردها بكاهد.
عوامل غذایی تشدید‌كننده میگرن
گلوتامات: این ماده در محصولات آماده شده به میزان زیادی وجود دارد. به این منظور باید برچسب روی محصولات را به دقت مطالعه كرد. این ماده در انواع كنسرو و غذاهای یخ‌زده وجود دارد.
آسپارتام: آسپارتام كه به عنوان قند جانشین در بعضی از نوشابه‌های رژیمی و یا شیرین‌كننده‌های مصنوعی به كار می‌رود، از محرك‌های میگرن است.
آمین‌ها: بعضی غذاهای حاوی آمین‌ها، فعال‌كننده رگ‌ها هستند و به نظر می‌رسد آغازگر انقباض رگ‌های خونی در مغز می‌باشند. تیرامین و فنیل‌اتیل‌آمین دو ماده اصلی مسبب این مشكل هستند. اگرچه سایر آمین‌ها نیز ممكن است اثرات مشابهی داشته باشند.
تیرآمین: تیرامین در الكل، برخی پنیرها به خصوص پنیرهای مانده، میوه‌ها و سبزی‌های كال و فاسد، مخمرها، انواع آجیل، ماهی شور، كنسرو شاه ماهی، خامه‌ترش، آووكادو، سوسیس‌های تخمیری و گوشت‌های مانده یا چرب وجود دارد.
فنیل‌اتیل‌آمین: در كاكائو، شكلات، پنیر و مواد غذایی كه دارای این سه ماده غذایی هستند، یافت می‌شود.
اكتوپامین: در مركباتی مثل لیمو، پرتقال، گریپ‌فروت و ... یافت می‌شود. موادغذایی نام برده از گروه آمین‌ها، باعث افزایش آزاد شدن سروتونین در مغز و تحریك اعصاب مغز می‌شوند. همچنین ایجاد سردرد می‌كنند.
نیتریت: كالباس، سوسیس و گوشت نمك سود كه به آنها ماده نگهدارنده نیتریت افزوده شده، نباید مصرف شوند، چون می‌توانند عامل بروز میگرن در افراد مستعد باشند.
مس: آجیل‌ها، شكلات و جوانه گندم از منابع غذایی حاوی مس به شمار می‌روند. پرتقال، گریپ‌فروت و نارنگی باید از رژیم غذایی حذف شوند، زیرا مركبات جذب روده‌ای مس را افزایش می‌دهند و ممكن است در فرآیند آغاز حمله‌های میگرن نقش داشته باشند.
كافئین: افزایش یا كاهش مصرف كافئین در بدن نیز در تشدید میگرن مؤثر است. همچنین ترك ناگهانی مصرف چای و قهوه، كه هر دو كافئین دارند، می‌تواند مؤثر باشد.
مواد غذایی چرب و سرخ شده: مواد غذایی چرب و آن دسته كه با روغن زیاد سرخ می‌شوند، عامل تشدید میگرن هستند.
سس‌های چرب و پر ادویه: مغزهای خوراكی، برخی مغز دانه‌ها از جمله بادام‌زمینی.
