زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر سید ضیاء‌الدین مظهری؛ متخصص تغذیه

رژیم لاغری دکتر اتکینز atkins ، بدون توجه به پیامدهای زیانبار آن به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار داده شده و می‌شود.

در این برنامه غذایی با حذف كامل یا كاهش شدید مواد حاوی قندهای ساده و مركب و گنجانیدن بدون محدودیت پروتئین‌ها و چربی‌ها از یك طرف رضایت رژیم‌گیرندگان به علت امكان خوردن غذا به مقدار دلخواه فراهم می‌شود و از طرف دیگر به علت عدم احساس گرسنگی ناشی از تجمع مواد كتونی یا ستونی رضایت آنها جلب می‌شود.

تاثیر تركیبات كتونی به ایجاد بی‌اشتهایی و بی‌میلی در روند ادامه رژیم پرپروتئین و چربی به قدری چشمگیر است كه پس از مدتی رژیم‌گیرندگان این رژیم لاغری خود به خود مقدار غذای خود را تا حد ایجاد بیلان منفی انرژی دریافتی و مصرفی كاهش می‌دهند.

انجام این روش كاهش وزن در 5 مرحله پی در پی به صورت زیر اجرا می‌شود.

مرحله اول این رژیم لاغری: عبارت است از حذف كامل مواد قندی ساده و مركب (كربوهیدرات) به هر شكل و صورتی از برنامه غذایی روزانه و مصرف بدون محدودیت تخممرغ و انواع گوشت‌های قرمز، سفید و بهره‌گیری از خامه، كره، روغن نباتی یا حیوانی و مایونز تا نهایت ظرفیت و اشتهای رژیم‌گیرندگان.

در این مرحله از رژیم لاغری فقط به مقدار بسیار محدودی از سالادی كه حاوی خیار، كاهو، كرفس، پیازچه و پیاز با سس (حاوی مقدار زیادی روغن) باشد، استفاده می‌شود (به مدت 14 روز).

در این مرحله رژیم فاقد كربوهیدرات، هدف استفاده از گلیكوژن ذخیره می‌باشد و چون به ازای یك گرم گلیكوژن 3 گرم آب از بدن دفع می‌شود، در نتیجه در طول پیروی از این رژیم لاغری، آب زیادی از بدن دفع می‌شود (در متابولیسم چربی و پروتئین آب از بدن دفع می‌شود).

بنابراین كاهش وزن سریع به دلیل دفع آب اتفاق می‌افتد نه كاهش بافت چربی و چون افراد بی‌حوصله و عجول تمایل دارند در كوتاه‌ترین زمان وزن خود را كم كنند، این رژیم غذایی بسیار مورد توجه آنها قرار گرفته است و حتی بدون در نظر گرفتن عوارض اجتناب‌ناپذیر آن به طور خودسرانه این رژیم لاغری را دست به دست انتقال می‌دهند.

مرحله دوم این رژیم لاغری: در مرحله دوم نیز مثل مرحله قبلی، مصرف بدون محدودیت گوشت‌ها، روغن‌ها و تخم‌مرغ مجاز بوده و فقط بین 8-5 گرم كربوهیدرات یا قند و چند پره گردو و مقدار بسیار محدود و ناچیزی گوجه‌فرنگی میل می‌شود.

مرحله سوم این رژیم لاغری: در این مرحله، علاوه بر مواد غذایی مراحل قبلی، مقدار یك‌دوم تا یك‌سوم لیوان سبزیجاتی مانند كدوی سبز، انواع كلم، لوبیای سبز، فلفل دلمه‌ای، بادمجان، اسفناج و گوجه‌فرنگی به صورت مخلوط یا جداگانه اضافه می‌شود و از موادغذایی حاوی كربوهیدرات مثل نان، سیب‌زمینی، ماكارونی و برنج به قدری اجازه داده می‌شود كه كل قند دریافتی از 16-10 گرم تجاوز نكند (یك كف دست نان با وزن 30 گرم به طور تقریبی 15 گرم قند دارد).

مرحله چهارم این رژیم لاغری: در این مرحله مقدار كربوهیدرات یا قندساده و مركب را تا حد30-20 گرم در روز افزایش داده و علاوه بر مواد گوشتی و چربی‌ها، رژیم‌گیرندگان می‌توانند در دو روز هفته به مقدار محدود شده‌ای از انواع توت‌ها، طالبی و گریپ‌فروت تناول كنند.

مرحله پنجم این رژیم لاغری: در مرحله آخر ضمن ادامه تاكید به مصرف بدون محدودیت مواد چربی و پروتئینی مانند انواع گوشت‌ها، تخم‌مرغ، كره، خامه و سس مایونز، كربوهیدرات دریافتی را تا حد 30-25 گرم افزایش می‌دهند و بدین ترتیب امكان استفاده از یك برش نان یا چند قاشق برنج در روز فراهم می‌شود.

گرچه در طی ادامه دقیق این روش، امكان كاهش وزنی به مقدار 10-8 كیلوگرم در كوتاه‌مدت میسر می‌شود ولی به علت خطرات فراوان و عوارض جبران‌ناپذیر ناشی از چنین برنامه غذایی نامتعادل، سلامت رژیم‌گیرندگان مورد تهدید قرار می‌گیرد.

توصیه‌های لازم در این رژیم شامل موارد زیر می‌باشد:

1- این رژیم لاغری نباید حاوی بیش از 20 گرم كربوهیدرات در روز باشد.

2- تنها زمانی كه فرد گرسنه است باید غذا بخورد.

3- اگر غذای خاصی در رژیم ذكر نشده باید از مصرف آن اجتناب شود.

  4- رژیم لاغری باید شامل پروتئین خالص، چربی خالص و تركیبی از این دو باشد.

خطرات ناشی از رژیم لاغری اتكینز

1- به علت عدم تكافوی موادقندی دریافتی و سوخت ناقص چربی‌های فراوان مصرفی، مولكول‌های كتونی در بدن انباشته می‌شود كه از یك طرف به علت تاثیرگذاری بر مركز اشتها موجبات بی‌میلی و عدم رغبت شدید به غذا خوردن را در رژیم گیرندگان موجب می‌شود.

2- از طرف دیگر كلیه را تحت تاثیر قرار داده و دفع اسیداوریك حاصل از تجزیه مواد پروتئینی حاوی پورین را مهار می‌كند و بدین ترتیب حجم اسیداوریك در خون و مایعات بدن افزایش یافته و در افراد مستعد و دارای پیش‌زمینه به ایجاد نقرس یا حمله شدید آن منجر می‌شود.

3- مصرف بدون محدودیت انواع روغن‌ها و چربی‌های حاوی اسیدهای چرب اشباع شده افزایش چربی خون را ایجاد كرده و سطح تری‌گلیسیریدها و كلسترول به ویژه كلسترول بد یا LDL را افزایش و سطح كلسترول خوب یا HDL را كاهش می‌دهد كه خود زمینه‌ساز و ایجادكننده تصلب شرائین، فشارخون، بیماری‌های قلبی و عروقی، كلیوی و سكته‌های مغزی می‌باشد.

4- به دلیل دفع فراوان آب و الكترولیت‌ها تعادل مایعات بدن به هم خورده و منجر به شوك آنافیلاكسی و مرگ می‌شود.

5- از عوارض دیگر این روش رژیم لاغری می‌توان به یبوست شدید، هموروئید، بدبویی نفس، ریزش مو، آزردگی كبد، عصبانیت شدید و عدم تحمل دیگران را نام برد.

6- اگر رژیم‌گیرندگان این رژیم لاغری به موازات ادامه چنین برنامه نامتعادل و نامناسب مكمل ویتامینی و مواد معدنی دریافت نكنند، به گرسنگی پنهانی و سلولی و تبعات ناشی از تخلیه كامل ذخیره بدن از این مواد حیاتی و بیماری‌های ناشی از آن دچار خواهند شد.

7- یكی از مشكلاتی كه با ایجاد حالت كتوزیس ناشی از رژیم لاغری دكتر اتكینز بروز می‌كند، اسیدی شدن PH ادرار و خون است كه با دفع املاح از استخوان‌ها همراه بوده و كلسیم استخوان‌ها را خارج می‌كند و زمینه پوكی استخوان را به خصوص در خانم‌ها فراهم می‌آورد و چون این مسأله در كشور ما یك مشكل اساسی است و بیشتر قشر چاق را در جامعه ما خانم‌ها تشكیل می‌دهند، از اینرو توصیه می‌شود كه این گروه به هیچ عنوان از این نوع رژیمهای غذایی استفاده نكنند.