دکتر سید ضیاء‌الدین مظهری؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی
1- عامل اصلی کاهنده سوخت و ساز بدن استرس می‌باشد
استرس، افسردگی و اضطراب سیستم سوخت و ساز یا متابولیسم (کاتابولیسم + آنابولیسم) را به حالت وضعیت قرمز در می‌آورد که در گام نخست بدن را وادار به انباشت و ذخیره چربی می‌سازد و در گام بعدی میزان ترشح کورتیزول را افزایش می‌دهد که عملکرد هورمون‌های غده تیروئید به خصوص T3 را کم می‌کند، برعکس کسانی که از خوردن و آشامیدن و زندگی کردن لذت می‌برند به افزوده شدن متابولیسم خود و کارآیی بیشتر آن مساعدت می‌نمایند و از بروز ولع خوردن و ناخنک زدن و ریزه خوری نیز بی نیاز می‌گردند.
2- چرا افرادی که شاد و سرحال و پرجنب و جوش می‌باشند و از خورد و خوراک، ورزش و حرکت لذت می‌برند سوخت‌وساز بالاتری دارند؟
برای اینکه غدد فوق کلیوی آنها مقدار بیشتری اندورفین تولید می‌نماید.
این هورمون باعث تحریک مغز می‌شود که منجر به تولید بیشتر سروتونین serotonin (یک میانجی اعصاب) که حالت روحی فرد را بهتر می‌کند و تیروئید را تحریک به تولید T3 یا هورمون افزایش دهنده سوخت چربی‌ها می‌نماید.
3- خوش‌رویی و خوشحالی و رضایت باطن فعالیت‌های زنجیره‌ای را در بدن بکار انداخته و سامان می‌دهد
در افراد شاد و قانع میزان سطح هورمون لپتین که ایجاد کننده احساس گرسنگی می‌باشد کاهش پیدا می‌کند، ضمنا خوردن غذای دلخواه و لذت‌‌بخش نیز به کاهش سطح لپتین منجر می‌شود، یعنی با یک تیر دو هدف زده می‌شود.
یعنی هم راضی و خوشنود می‌شوید و هم احساس سیری می‌نمایید.
در حالت رهایی از غم و غصه و فکر و خیال، خودکم‌بینی، تاسف و تاثر از ناتوانی‌های خیالی معجزه دیگری رخ می‌دهد.
یعنی جوانه‌های خودباوری و اتکا به نفس پدیدار و رشد پیدا کرده، بی‌توجهی و باری به هر جهت بودن به تمرکز و نظم و انضباط و آرامش خیال و پایداری در حصول به اهداف ترسیمی و سعی و ممارست‌های مثبت در مسیر روشن و منش زندگی، آغاز و به انجام می‌رسد.
نکته‌های قابل توجه در قبال افزایش متابولیسم
قبل از پرداختن به ادامه بحث آغاز شده بی‌مناسبت نیست که به نکات 3گانه زیر در قبال عوامل افزایش دهنده سوخت پایه یا متابولیسم و تولید و مصرف انرژی از غذاهای مصرفی توجه شما بزرگواران را جلب نمایم.
1- بهره‌گیری از منابع غذایی سرشار از انرژی فاقد مواد مغذی هیچ اثری در افزایش متابولیسم ندارند.
2- فقط بهره‌مندی از تنوع غذایی که سرشار از ریزمغذی‌های کلیدی مورد نیاز سلول‌های بدنتان باشد، سوخت و ساز بدن شما را افزایش داده و امکانات لازم جهت به مصرف رسانیدن چربی‌های انباشته شده را فراهم می‌سازد.
3- بنابراین از این به بعد لازم نیست که به میزان کالری دریافتی خود دقت و توجه نمایید، بلکه بر مبنای تئوری‌های ارائه شده در قبال متابولیسم (سوخت و ساز بدن) دقت کافی و موشکافی وافی در زمینه اجرای رژیم‌های کاهنده وزن به محتوای غذای توصیه شده از نظر تراکم مواد مغذی آنها باید توجه شود.
در رژیم‌های غذایی کاهنده وزن، دیگر میزان دریافت کالری حرف اول را نمی‌زند.
قبول چنین یافته‌هایی که ما و شما سال‌های بسیار طولانی در زیر چکش چندین‌هزار برنامه غذایی ارائه شده گوناگون و جور واجور قرار داشته‌ایم، به آسانی میسر نمی‌باشد که بی‌اثر بودن میزان کالری دریافتی از طریق غذاهای توصیه شده را پذیرا باشیم.
ولی در عصر انفجار یافته‌های جدید که در طول یک روز مطرح و در چند صدم ثانیه با امواج الکترومغناطیسی صوتی و تصویری در گستره تمامی گیتی نشر داده می‌شود که برای چند صدسال یافته گذشتگان می‌باشد، نمی‌توانیم به عادات و سنت‌های دیرین خود که ریشه در هزاران سال دارد همچنان پایبند باشیم.
زمانی که ژول ورن داستان‌های خود را به صورت تخیلی مطرح نمود، در باور هیچ‌کسی نمی‌گنجید که همه آنها در عصر حاضر تحقق پیدا نماید.
دور دنیا در عرض هشتاد روز تقلیل یافته به چند دقیقه. صد هزار فرسنگ زیر دریا با کشتی ناتیلوس، کشتی‌های غول‌پیکر هواپیماها، زیردریایی‌های اتمی که راه خود را از زیر یخ‌های قطبی پیدا کرده و اقیانوس‌ها را طی می‌نمایند و نشانیدن ادوات ساخته بشری در سطح مریخ و پیاده کردن انسان در سطح ماه و برگرداندن آن ها به سلامتی به کره خاکی همه این رخدادها که در گذشته جزو تخیل و رویایی تلقی می‌شد، امروزه جزو اخبار عادی و قابل قبول تلقی می‌شوند.
در مورد بی‌اثری میزان کالری دریافتی در قبال حصول و نگهداری تناسب اندام نیز شواهد و دلایلی ارائه شده و می‌شود که باید تجربه کرد و بکار بست و سپس به قضاوت نشست.
در قبال لاغری و کاهش وزن تئوری بیلان انرژی دریافتی و مصرفی ساده‌نگری و اشتباه می‌باشد.
این ادعای دانشوران و پژوهشگران دانش تغذیه مدرن می‌باشد که به این باور رسیده‌اند. گرچه از نظر عقلی و ذهنی این تئوری به آسانی پذیرفته شده و سال‌های سال به آن با عقیده و ایمان عمل گردید.
یک اشتباه محض و یک ساده‌نگری غیرقابل باور می‌باشد. چرا که پیچیدگی تولید و توزیع و مصرف انرژی در هزار توی درهم تنیده کشور صنعتی وجودمان با صد تریلیون واحد تشکیل دهنده سلول‌ها و بافت‌های تخصصی و ارگان‌های مستقل خودکار یا ارادی مشغول به کار مشخصی می‌باشند که حتی مشاهده یک سلول آن ها زیر میکروسکوپ الکترونیکی تشکیلات بسیار دقیقی را نمایان می‌سازد که حیرت‌آور می‌باشد.
فقط در هسته هر سلولی به صورت رشته در هم پیچیده DNA اطلاعاتی در صد هزار ژن به صورت کد شده در بردارد که اگر همه این اطلاعات دِکده و ترجمه گردد مطالبی که به اندازه نوشتارهای کتابخانه ملی هر کشوری می باشد را در چند انگستروم فضا جا گرفته است.
عدم کاهش وزن و سایزهای (محیط شکم، حوالی ناف، نشیمنگاه و ران‌ها) تا زمانی‌که بدن فرد از حالت اضطرار خارج نگردد و سوخت پایه (انرژی بازال) کاهش داده شده به میزان قبل از اجرای رژیم نامناسب برگردانیده نشود.
با وجود افزایش هرچه بیشتر فعالیت بدنی حتی در هفت روز هفته و به حداقل رسانیدن میزان کل انرژی روزانه، گرمی از وزن بدن کاسته نخواهد شد و تحلیل عضلات و خروج مواد معدنی از استخوان‌ها ادامه خواهد یافت و مقدمات آغاز ولع خوردن فراهم و اشتهای سیری ناپذیری اراده فرد را در قبال خودداری از میل نمودن غذا در هم خواهد شکست و نه تنها وزن کاهش داده شده به سرعت باز خواهد گشت بلکه خیلی بیشتر از آنچه در اثر گرسنگی‌های مداوم و فعالیت‌های خسته کننده فراهم شده بود با بهره چشم‌گیری انباشته خواهد گشت که متاسفانه فقط به صورت متراکم‌تر شدن بافت‌های چربی بدن رخ داده و در این بازگشت وزن هیچگونه ترمیم و بازسازی پوست و عضله و استخوان‌ها و موهای از دست داده شده و اعصاب درهم ریخته صورت نخواهد گرفت و چه بسا با کم‌خونی‌های دیرپا و کم‌خوابی‌های بیماری‌زا و استرس و اضطراب و افسردگی توام خواهد بود.
