برلیانت بزرگمهر؛ مسئول روابط عمومی انجمن تغذیه ایران
یكی از عوارض مهمی كه مشکل جوامع مختلف از جمله جامعه ما می‌باشد، عارضه شایعی است بنام پرخوری.
جالب آنكه این عارضه در جوامع پیشرفته صنعتی شیوع خیلی بیشتری دارد، بدین معنا كه با پیشرفت علم، توسعه صنعت و گسترش ارتباطات جمعی، مسئله پرخوری رواج بیشتری یافته است.
در حالی‌كه انتظار می‌رود با افزایش آگاهی جمعی در زمینه علوم مختلف از جمله علم تغذیه بهبود قابل توجهی در الگوی غذائی و شیوه تغذیه افرد حاصل شود اما عملاً عكس این قضیه در اجتماعات پیشرفته صادق است.
حال ببینیم پرخوری به چه معنا است. آیا كسانی‌كه تمایل زیادی به خوردن غذا دارند و بیش از دیگران غذا میل می‌کنند نشانه‌ای از نیاز بیشتر آنان به مواد غذائی نیست؟
آیا بدن آنان احتیاج بیشتر به مواد مغذی (در مقایسه با دیگران) ندارد؟ آیا اینامر بعلت پدیده‌ای به نام نیاز بدن نیست كه آنان را بسوی زیاد غذا خوردن و پرخوری می‌كشاند؟
ابتدا بهتر است به تعریف پرخوری بپردازیم و سپس به این سوال مهم پاسخ دهیم.
پرخوری عبارت است از دریافت مواد غذائی بیش از نیاز بدن، انباشتن معده از غذا و غذا خوردن بدون لذت و یا با لذت كاذب.
در پاسخ به سوالی كه در این مبحث مطرح شد لازم به ذكر است كه بجز در 3 مورد كه شرح آن خواهد رفت در سایر موارد تمایل زیاده از حد به مصرف برخی مواد غذائی به هیچ وجه نشانه نیاز بدن به آن ماده غذائی نیست بلكه صرفاً نشأت گرفته از عادات غذائی اكتسابی از خانواده و محیط است.
به عنوان مثال، تمایل زیاد هموطنانمان به مصرف شیرینی بعلت دادن مثلا قنداق در دوران طفولیت و نوزادی، به طفل است كه عادت به مصرف مواد شیرین را در او برقرار می‌كند و یا استفاده زیاد از شیرینی، شربت و سایر مواد شیرین در خانواده، كودك را از بدو طفولیت، به مصرف مواد شیرین عادت می‌دهد.
گفته شد كه در 3 مورد تمایل به مصرف بعضی مواد غذائی بعلت نیاز بدن به آن مواد است.
مورد 1: زمانی كه مقدار آب میان بافتی در داخل بدن كاهش پیدا می‌كند و نیاز سلول‌ها به آب افزایش می‌یابد، به عبارت دیگر وقتی كه فشار اسمزی مایعات داخلی بالا می‌رود شخص احساس تشنگی كرده و با مصرف آب، نیاز سلول‌های بدنش را نسبت به آب تأمین می‌كند.
مورد 2: در افراد دیابتی بعلت آنكه انسولین به میزان كافی ترشح نمی‌شود، متابولیسم كربوهیدرات‌ها (مواد قندی – نشاستهای) به خوبی انجام نشده و قند به میزان كافی به مصرف سلول‌ها نمی‌رسد،
بدین جهت شخص دیابتی تمایل زیادی به مصرف مواد قندی دارد. اما برای چاره این مشكل راه حل آن است كه افراد دیابتی مواد نشاستهای را جانشین مواد قندی بنمایند (البته به میزان متعادل) زیرا مواد نشاستهای قند خود را به تدریج وارد خون می‌كنند در نتیجه قندخون به حالت ثابت باقی می‌ماند و نیاز شدید به مصرف شیرینی و مواد شیرین كاهش پیدا می‌كند.
ضمناً مصرف مواد حاوی فیبر همراه غذا، مانند سبزی خوردن یا سالاد و نیز نان‌های سبوس‌دار، موجب ورود تدریجی قند به داخل خون می‌شود.
مورد 3: زمانی كه شخص در معرض گرسنگی طولانی قرار می‌گیرد، مثلا در افرادی كه از رژیم‌های بسیار كم كالری و سخت پیروی می‌كنند و مدت طولانی مواد مغذی بخصوص انرژی به بدنشان نمی‌رسد و یا افرادی كه بدون سحری روزه می‌گیرند و مدت زیادی غذا مصرف نمی‌كنند.
از آنجائیكه بدن انسان نمی‌‌تواند قند را به مدت طولانی در خون ذخیره كند و سلول‌های عصبی انرژی مورد نیاز خود را صرفا از كربوهیدرات‌ها تأمین می‌نمایند.
لذا گرسنگی طولانی موجب تمایل زیاد نسبت به مصرف مواد شیرین می‌شود.
با توجه به نكات فوق، تاثیر عادات غذائی كه از كودكی در طفل شكل می‌گیرد و نشأت گرفته از الگویی غذائی خانواده می‌باشد در تمایلات شخص نسبت به برخی مواد غذائی هر چه بیشتر شفاف می‌شود...
برای خواندن بخش دوم -پرخوری و تبعات آن- اینجا کلیک کنید.
