لادن گیاهی؛ دانشجوی دكترای تغذیه، دانشگاه وین
بسیاری از افرادی که با مشکل چاقی و اضافه وزن روبه‌رو هستند، برای رهایی از وزن اضافه از هر نوع رژیم لاغری را برای مدتی استفاده می‌كنند. در این راستا هر رژیم لاغری که سریع‌تر باعث کاهش وزن شود، مورد اقبال بیشتری واقع می‌گردد. یکی از رژیم‌هایی که بسیاری از افراد در جهت کاهش وزن به کار می‌گیرند، رژیم لاغری بدون کربوهیدرات است که در آن تمام منابع کربوهیدرات، از نان و برنج و سبزیجات نشاسته‌ای گرفته تا حبوبات و میوه‌ها، از برنامه غذایی آنها حذف و در نتیجه از چربی‌ها و منابع پروتئینی برای تامین انرژی استفاده میشود.
جالب است بدانید که استفاده از این رژیم لاغری برای کاهش وزن و حتی کنترل دیابت، به قرن 19 برمی‌گردد و بیش از یك قرن است که رژیم لاغری بدون کربوهیدرات به نام رژیم دکتر اتکینز (Dr.Atkins) در تمام دنیا شهرت یافته است. به نظر دکتر اتکینز، رژیم لاغری بدون کربوهیدرات از رژیم کم‌چرب و پر کربوهیدرات در کاهش وزن موثرتر است. رژیم لاغری بدون کربوهیدرات باعث ایجاد شرایط کتوژنیک در بدن میشود؛
بدین معنا که بدن برای تولید انرژی مورد نیاز خود و 95درصد انرژی مورد نیاز مغز، در غیاب گلوکز (کربوهیدرات) باید چربی‌ها را به اجسام کتونی تبدیل کند و درنتیجه بدن در وضعیت کتوز قرار می‌گیرد. در این وضعیت 5 درصد انرژی باقیمانده مورد نیاز مغز از گلوکزی که از تبدیل پروتئین‌ها به قند (طی فرایند گلوکونئوژنز و یا طی شکسته شدن گلیسرول از چربی‌ها) به دست می‌آید، تامین میشود.
در این رژیم لاغری عمدتا از منابع غذایی حیوانی استفاده می‌گردد و در نتیجه درصد اسید چرب اشباع در رژیم غذایی بالاست. در برخی مطالعات گزارش شده است که استفاده از این رژیم لاغری باعث رشد کندتر سرطان پروستات در موش‌ها، به جهت کاهش تولید انسولین و فاکتورهای شبه انسولین میشود که با رشد سرطان پروستات مرتبط هستند.
گرچه رژیم لاغری اتكینز باعث کاهش وزن سریع در روزهای اول میشود، هنوز تردیدهای بسیاری نسبت به عوارض بلندمدت استفاده از آن وجود دارد؛ در مطالعات آینده‌نگر پزشکان و متخصصان تغذیه، عوارض جانبی متعددی از این رژیم لاغری گزارش شده است.. در سال 2005، انجمن قلب بریتانیا توصیه كرد از این رژیم برای کاهش وزن استفاده نشود، زیرا به سلامت قلب آسیب خواهد زد.
بر اساس پژوهش‌های دانشگاه اکسفورد نیز ذخیره انرژی قلب تا 16 درصد در افرادی که از رژیم لاغری کم‌کربوهیدرات و پرچرب استفاده می‌کنند، کاسته میشود و بر اساس گزارش انجمن سکته انگلستان چون منابع غذایی بدون کربوهیدرات عمدتا منابع حیوانی غنی از اسیدهای چرب اشباع هستند، قطعا به سلامتی عروق آسیب می‌رسانند.
در بیشتر افرادی که از این رژیم لاغری پیروی می‌کنند، کاهش قابل توجهی در کارایی فیزیکی مشاهده میشود. افرادی که فعالیت ورزشی بی‌هوازی، مانند وزنه‌برداری انجام می‌دهند، به هیچ عنوان نباید از این رژیم لاغری سریع استفاده کنند. همچنین این رژیم لاغری برای دانش‌آموزان مناسب نیست؛ زیرا باعث افت یادگیری میشود.
سرگیجه، خستگی، حالت تهوع، سردرد و بر هم خوردن نظم قاعدگی در زنان، از عوارض اولیه رژیم لاغری بدون كربوهیدرات است.
این رژیم لاغری گرچه باعث کاهش وزن سریع میشود، اما 95 درصد افرادی که از آن پیروی می‌کنند، مجددا وزنشان باز می‌گردد؛ زیرا با حذف کربوهیدراتها، بعد از مدتی تمایل به مصرف آنها دو چندان میشود و بنابراین این رژیم لاغری را نمی‌توان برای مدت طولانی اجرا کرد.
قطعا رژیم لاغری که حاوی درصد متناسبی از کربوهیدرات، پروتئین و چربی‌های مفید به مقدار متعادل باشد، انتخاب هوشمندانه‌تر، کم عارضه‌تر و عملی‌تری نسبت به رژیم بدون کربوهیدرات برای تامین مواد مغذی گوناگون است.
